Inhoud
H1 Introductie van management en organisatie ............................................................................................... 4
1.2 Het model van management en organisatie ................................................................................................ 4
1.3 organisatiekunde .......................................................................................................................................... 4
1.3.1 management, organiseren en manager ................................................................................................ 4
1.3.2 organisaties, bedrijven en ondernemingen .......................................................................................... 5
1.3.3 Organisaties en rechtsvormen .............................................................................................................. 5
H2 Strategie...................................................................................................................................................... 7
2.1 inleiding ........................................................................................................................................................ 7
2.2 Wat is strategie ............................................................................................................................................ 7
2.2.1 Strategie volgens Porter........................................................................................................................ 7
2.2.2 strategie volgens Hamel en Prahalad.................................................................................................... 8
2.2.3 Strategie volgens Mintzberg ................................................................................................................. 8
2.3 het proces van strategisch management ..................................................................................................... 9
2.3.1 Strategisch management in fasen ......................................................................................................... 9
2.3.2 Missie, visie, ambitie en kernwaarden................................................................................................ 10
2.3.3 Doelstellingen ..................................................................................................................................... 11
2.4 de organisatie in de omgeving ................................................................................................................... 11
2.4.1 de organisatie als open systeem ......................................................................................................... 11
2.4.2 de omgeving van de organisatie ......................................................................................................... 11
2.5 Externe analyse .......................................................................................................................................... 11
2.5.8 De directe omgeving ........................................................................................................................... 13
2.5.9 de belanghebbenden in de directe omgeving .................................................................................... 13
2.5.10 Marktomgeving ................................................................................................................................ 14
2.5.11 kansen bedreigingen in de omgeving ............................................................................................... 15
2.6 Interne analyse ........................................................................................................................................... 15
2.6.1 Portfolioanalyse .................................................................................................................................. 16
2.6.3 sterkten en zwakten van de onderneming ......................................................................................... 17
2.7 strategieontwikkeling ................................................................................................................................. 17
2.7.1 ............................................................................................................................................................. 17
2.7.2 strategiekeuze ..................................................................................................................................... 18
2.7.3 Concurrentiestrategieën van Porter ................................................................................................... 18
2.7.4 Groeistrategieën van Ansoff ............................................................................................................... 18
2.7.5 Klantwaardestrategieën van Treacy en Wiersema .............................................................................. 19
2.7.6 Business model canvas ....................................................................................................................... 20
2.7.7 Strategie uitvoeren en evalueren ....................................................................................................... 21
H3 Management: taken .................................................................................................................................. 22
3.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 22
3.2 Wat is management ................................................................................................................................... 22
3.2.2 soorten managers ............................................................................................................................... 22
3.2.3 Besturingsniveaus ............................................................................................................................... 23
3.3 de taken en werkzaamheden van een manager ......................................................................................... 24
3.3.1 de taken van een manager ................................................................................................................. 25
3.3.2 Manager en macht.............................................................................................................................. 28
3.3.3 integraal management ........................................................................................................................ 29
1
, 3.3.4 Interim-management .......................................................................................................................... 29
3.3.5 managementtechnieken ..................................................................................................................... 30
3.4 Manager en ethiek ..................................................................................................................................... 31
H4 Management: leidinggeven en besluitvorming ......................................................................................... 33
4.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 33
4.2 Management en leidinggeven .................................................................................................................... 33
4.2.1 Angelsaksisch en het Rijnlandse bedrijfsmodel. ................................................................................. 33
4.2.3 Theorieën over leidinggeven .............................................................................................................. 35
4.2.4 Leiderschap ......................................................................................................................................... 38
4.3 Managementrollen ..................................................................................................................................... 39
4.3.1 Managementrollen van Mintzberg ..................................................................................................... 39
4.3.2 Managementrollen van Quinn ............................................................................................................ 39
4.3.2 management en groei ......................................................................................................................... 40
4.4 Management en besluitvorming ................................................................................................................ 42
4.4.1 indeling van problemen en besluitvormingsprocessen ...................................................................... 42
4.4.2 Rationele besluitvorming .................................................................................................................... 43
4.4.3 niet-rationele besluitvorming ............................................................................................................. 44
4.4.4Indeling van besluitvorming naar besturingsniveau ............................................................................ 44
4.4.5 Besturen van organisaties ................................................................................................................... 45
4.5 Managementvaardigheden ........................................................................................................................ 46
4.5.1 competenties van een manager ......................................................................................................... 46
4.5.2 Management development ................................................................................................................ 47
H10 Medewerkers .......................................................................................................................................... 48
10.5 Personeelsbeleid en humanresourcesmanagement (HRM) ...................................................................... 48
10.5.1 Personeelsbeleid ............................................................................................................................... 48
10.5.2 Humanresourcesmanagement ......................................................................................................... 49
10.5.3 Competentiemanagement ................................................................................................................ 49
H5 Structuur: organisatie-indeling .................................................................................................................. 51
5.2 Organisatiestructuur .................................................................................................................................. 51
5.2.1 wat is een organisatiestructuur .......................................................................................................... 51
5.2.2 Organiseren ........................................................................................................................................ 51
5.2.3 Besturingsfilosofie .............................................................................................................................. 51
5.2.4 De outside-in en inside-out benadering ............................................................................................. 52
5.2.6 mechanische en organische organisatiesystemen .............................................................................. 53
5.3 Organisatie-indeling ................................................................................................................................... 53
5.3.1 Basisvormen van organisatie-indelingen ............................................................................................ 54
5.3.2 Arbeidsverdeling ................................................................................................................................. 56
5.3.3 Interne differentiatie: ......................................................................................................................... 56
5.3.4 Interne specialisatie: ........................................................................................................................... 57
5.3.5 Specifieke differentiatie/specialisatie: ................................................................................................ 60
5.4 Organisatiestructuur volgens Mintzberg .................................................................................................... 61
5.4.1 Organisatieonderdelen ....................................................................................................................... 61
5.4.2 Coördinatiemechanismen ................................................................................................................... 62
5.4.3 Situationele factoren .......................................................................................................................... 62
5.4.4 Basisconfiguraties ............................................................................................................................... 63
H6 Structuur: taakverdeling en samenwerking ............................................................................................... 65
6.1inleiding ....................................................................................................................................................... 65
2
, 6.2 Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden ...................................................................................... 65
6.2.1 Wat zijn taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden? (TVB) .................................................... 65
6.2.2 Beschrijven van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden .................................................... 66
6.3 Communicatie- en informatiestructuur ...................................................................................................... 67
6.3.1 communicatiestructuur ...................................................................................................................... 67
6.3.2 Overlegstructuur ................................................................................................................................. 68
6.3.3 Informatiestructuur ............................................................................................................................ 68
6.4 Organisatiestructuur en groei .................................................................................................................... 69
6.4.1 Groeimodel van Greiner ..................................................................................................................... 69
6.4.2 Samenwerkingsvormen ...................................................................................................................... 71
6.5 Nieuwe organisatievormen ........................................................................................................................ 74
6.5.1 Wendbare organisatie......................................................................................................................... 74
6.5.2 Netwerkorganisatie............................................................................................................................. 74
6.5.3 Holacratie............................................................................................................................................ 75
6.5.4 Spotify-model ..................................................................................................................................... 75
H8 Processen: inrichten en besturen .............................................................................................................. 77
8.2 processen .................................................................................................................................................... 77
8.2.1 Soorten processen .............................................................................................................................. 78
8.2.2 productiesystemen ............................................................................................................................. 78
8.3 Inrichten van processen .............................................................................................................................. 79
8.3.1 Organiseren vanuit processen ............................................................................................................ 80
8.3.2 de waardeketen van Porter ................................................................................................................ 80
8.3.3 Het beschrijven van processen ................................................................................................................ 81
8.4 Besturen van processen .............................................................................................................................. 82
8.4.1 Plannen en processen ......................................................................................................................... 83
8.4.2 Planningstechnieken ........................................................................................................................... 84
8.4.3 Productiemanagement ....................................................................................................................... 85
H9 Processen: verbeteren .............................................................................................................................. 88
9.2 Procesmanagement .................................................................................................................................... 88
9.2.1 Business Process Re-engineering ........................................................................................................ 88
9.2.3 Business Process Management .......................................................................................................... 89
9.3 Verbeteren van processen .......................................................................................................................... 91
9.3.1 Beoordelen van processen ................................................................................................................. 92
9.3.2 verbeteren van processen en kwaliteit ............................................................................................... 95
9.3.3 Continu verbeteren van processen en kwaliteit ................................................................................. 98
3
,H1 Introductie van management en organisatie
1.2 Het model van management en organisatie
- Strategie: de strategie en doelen van een organisatie vormen het uitgangspunt voor
de invulling van de overige aandachtsgebieden
- Management: is verantwoordelijk voor de strategie van de organisatie, het uitvoeren
daarvan en het behalen van de doelen
- Structuur: gaat over de manier om organisaties vorm te geven en de wijze waarop het
management de organisatie wil besturen
- Cultuur: de cultuur van een organisatie is de wijze waarop medewerkers in een
organisatie met elkaar omgaan. Dat is nauw verbonden met de wijze van leidinggeven
en de structuur
- Processen: zijn primair bedoeld om de producten en/of diensten te realiseren.
Processen zijn erg belangrijk om de afnemer tevreden te stellen.
- Medewerkers: het doelmatig samenwerken van mensen is cruciaal voor het succes
van de organisatie. Medewerkers spelen hierin een belangrijke rol.
1.3 organisatiekunde
Organisatiekunde: de wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van gedrag van
en in organisaties en de wijze waarop organisaties bestuurd kunnen worden.
- Praktijk- en toepassingsgebied met wetenschappelijk onderzoek, methodes en
onderbouwde bewijzen noodzakelijk is.
- De kern van organiseren is mensen in een organisatie goed laten samenwerken voor
een bepaald doel.
- Maakt gebruik van kennis en ervaringen uit andere vakgebieden interdisciplinair.
o Bedrijfseconomie
o Algemene economie
o Marketing
o Juridische wetenschappen
o Technische wetenschappen
o Gedragswetenschappen.
1.3.1 management, organiseren en manager
Management: het optimaal laten samenwerken van mensen en middelen om een bepaald
doel te bereiken.
- Samenwerken: management is gericht op het laten samenwerken van mensen.
- Optimaal: de samenwerking moet zo goed mogelijk gebeuren, zowel voor de
organisatie als geheel als voor de mensen
- Bepaald doel: het managen van de samenwerking is gericht op een bepaald doel
Organiseren: het optimaal laten samenwerken van mensen en middelen om een bepaald
doel te bereiken. Is de definitie van management als activiteit.
Manager: een persoon die sturing geeft aan processen, mensen en middelen om een
bepaald doel te bereiken.
4
,1.3.2 organisaties, bedrijven en ondernemingen
Organisatie: een samenwerkingsverband van mensen die bepaalde doelen willen bereiken.
Ontstaat vaak uit het feit dat het organisatiedoel beter bereikt wordt wanneer meerdere
mensen met elkaar samenwerken dan wanneer individuen het proberen.
VB: Leger des Heils, Amnesty International.
Profitorganisaties: het belangrijkste doel van proforganisaties is het maken van winst. Dit is
een voorwaarde voor de continuïteit. Synoniem voor onderneming. Ondernemingen die
sociaal en maatschappelijk verantwoord ondernemen, worden ook wel not-for-profit-only-
organisaties genoemd.
Non-profitorganisaties: is niet primair gericht op het maken van winst, maar op het vervullen
van maatschappelijke behoefte (vb op het gebeid van kunst, educatie, politiek, onderzoek,
ontwikkelingshulp). Het kan wel zijn dat je moet betalen voor het gebruik maken van hun
diensten want ze hebben wel inkomsten nodig. Inkomsten bestaan vooral uit rijksbijdragen,
subsidies, fondsen, contributies en giften.
VB: ziekenhuizen, onderwijsinstellingen, musea, ministeries, gemeenten, bibliotheken.
Bedrijf: een organisatie die goederen of diensten produceert en daarmee voorziet in een
maatschappelijke behoefte (op het gebied van wonen, werken, zorg, kunst, educatie etc.).
Een bedrijf heet bestaansrecht wanneer de maatschappij behoefte heeft aan de producten of
diensten die door het bedrijf worden voortgebracht. Dit zijn nuttige goederen.
VB: AMC, TNO, ROC
Onderneming: een bedrijf met als belangrijkste doel het maken van winst.
VB: albert heijn, Unilever, Media Markt
1.3.3 Organisaties en rechtsvormen
Je kan organisaties onderscheiden op basis van rechtsvormen.
Rechtsvormen: de juridische wijze waarop natuurlijke personen, rechtspersonen of
combinaties daarvan samenwerken met het oog op een gemeenschappelijk doel of belang.
Natuurlijke personen: mensen van vlees en bloed met een bepaalde identiteit (naam en
voornamen), geboorteplaats, en -datum, geslacht en nationaliteit.
Rechtsvormen voor natuurlijke personen zijn:
- Eenmanszaak: 1 persoon is de eigenaar van de onderneming
- Maatschap: als twee of meer personen een specifieke samenwerking aangaan
- Vennootschap onder firma (vof): een ondernemingsvorm waarbij 2 of meer personen
(firmanten) een samenwerkingsverband aangaan om onder een gemeenschappelijke
naam een bedrijf uit te oefenen.
- Commanditaire vennootschaap (cv): er zijn 2 soorten firmanten:
o Beherende vennoten hebben de dagelijkse leiding.
o Stille vennoten zijn alleen financieel betrokken.
5
, Eenmanszaak Maatschap Vennootschap onder Commanditaire
firma vennootschap
Oprichting Vormvrij Vormvrij, voorkeur Vormvrij, voorkeur Vormvrij, voorkeur
schriftelijk/ notarieel schriftelijk/ notarieel schriftelijk/
contract contract notarieel contract
Kapitaalvereiste Geen Geen Geen Geen
Bestuur Eigenaar Maten Vennoten Beherend vennoten
Andere organen Geen Geen Geen Stille vennoten
Aansprakelijkheid Privé 100% Alle maten privé Alle vennoten privé Beherend vennoten
voor gelijk del als 100% als vof privé 100%, stille
maatschap verplichtingen niet vennoten beperkt
verplichtingen niet nakomt aansprakelijk.
nakomt
Rechtspersonen: een juridische constructie waardoor een organisatie volwaardig en
handelingsbekwaam op kan treden in het rechtsverkeer met alle rechten en plichten van
dien. Hier zijn rechten en plichten aan verbonden zoals het hebben van bezittingen en
schulden, contracten afsluiten, rechtszaken aanspannen of aangeklaagd worden.
- Privaatrechtelijke rechtspersonen
o Naamloze vennootschaap (nv): is een rechtspersoon waarvan het kapitaal is
verdeeld in aandelen die in beginsel vrij overdraagbaar zijn
o Besloten vennootschap (bv): met beperkte aansprakelijkheid is een
rechtspersoon waarvan het maatschappelijk kapitaal is verdeeld in aandelen
die niet vrij overdraagbaar zijn; de aandelen staan op naam.
o Coöperatie: een vorm van zelforganisatie van producenten of verbruikers,
gericht op het vergroten van de economische macht en het behalen van
schaalvoordeel
o Vereniging: als 2 of meer personen volgens vastgestelde regels samenwerken
voor een bepaald doel.
o Stichting: is een organisatie die erop gericht is een bepaald – meestal sociaal
of ideëel – doel te verwezenlijken.
- Publiekrechtelijke rechtspersonen (ministerie, provincie, gemeente, waterschap)
- Kerkgenootschappen.
Naamloos Besloten Coöperatie Vereniging stichting
vennootschap vennootschap
Oprichting Notariële akte Notariële akte Notariële Notariële Notariële akte
akte akte
Kapitaalvereiste 45.000 0.01 Geen Geen geen
Bestuur Directie Directie Bestuur Bestuur Bestuur
Andere organen Aandeelhouders Aandeelhouders Ledenraad Leden Raad van
toezicht c.q.
commissarissen
Aansprakelijkheid Bestuur Bestuur Leden Bestuur Bestuur
6
