Samenvattingen ‘Recht voor
organisaties’
HOOFDSTUK 2
Paragraaf 5 De ondernemingsraad
Er zijn interne (aandeelhouders, leden, Raad van Bestuur et cetera) en externe
(leveranciers, afnemers, kredietverstrekkers en directe omgeving)
belanghebbenden, deze noem je stakeholders.
Een orgaan van een onderneming is de ondernemingsraad, or. De or schenkt
aandacht aan sociale aspecten, werkgelegenheid en dergelijke, maar ook aan
economische aspecten, voortbrengen van producten en diensten en dergelijke.
Zoals uit het begrip ondernemingsraad voortkomt gaat de aandacht van de raad
naar belangen van de hele onderneming. Or is dus niet een belangenbehartiger
voor alleen het personeel, maar voor alle deelbelangen en stakeholders van de
onderneming.
Wet van ondernemingsraden (WOR) geeft de or medezeggenschap in de
onderneming. Een onderneming heeft een ondernemingsstrategie die wordt
beïnvloed door interne -en externe factoren, zoals kosten, winst, concurrentie en
globalisering. De ondernemingsstrategie staat aan de basis van de hrm-strategie.
Bij een reorganisatie komen de ondernemingsstrategie en hrm-strategie samen
of conflicteren ze met elkaar. Reorganisatie is geen arbeidsrechtelijk begrip, de
bedrijfskundige definitie luidt: alle mogelijke maatregelen die worden genomen in
het kader van een heroriëntatie op de ondernemingsactiviteiten.
Reorganisaties hebben negatieve gevolgen voor de werknemer, denk aan
ontslag, of dit is toegestaan moet blijken op basis van het arbeidsrecht en de
WOR. Op basis hiervan heeft de or invloed op de strategie van de organisatie, en
dus op hrm-beleid.
Paragraaf 5.1 Relevante wetsbegrippen
Een onderneming is een zelfstandige eenheid optredend organisatorisch
verband waarin krachtens arbeidsovereenkomst of krachtens publiekrechtelijke
aanstelling arbeid wordt verricht. De WOR is actief op private -en publieke sector,
de rechtsvorm, profit- of non-profitorganisatie en aard van werkzaamheden
spelen geen rol. Waar de WOR op van toepassing is: scholen, ziekenhuizen en
dergelijke.
Een ondernemer is een natuurlijke of rechtspersoon die een onderneming in
stand houdt. Een onderneming die door een natuurlijk persoon in stand wordt
gehouden is de vof. Rechtspersonen kunnen ook een onderneming in stand
houden, dit zijn dan naamloze vennootschappen en provincies.
Een bestuurder is alleen of samen in de onderneming degene die rechtstreeks
de hoogste zeggenschap uitoefent bij de leiding van arbeid. Denk aan de
eigenaar, door ava benoemde bestuurder van nv of bv. Bestuurders zijn geen
werknemers, zij tellen dus niet mee op basis waarin wordt vastgesteld of een or
moet worden ingesteld, zij hebben geen kiesrecht.
1
,Werkzame personen in een onderneming zijn die in de onderneming werken op
basis van publiekrechtelijke aanstelling of op basis van een
arbeidsovereenkomst. Inleenkrachten en uitzendkrachten worden beschouwd als
werkzame personen als zij daar minstens 24 maanden hebben gewerkt.
Paragraaf 5.2 Instelling van een or
Het hangt af van het aantal werkzame personen of er sprake is van een
instelplicht, dat wil zeggen of de onderneming een or moet instellen. Dit geldt
wanneer er minstens 50 personen bij de onderneming werkzaam zijn. Om zekere
continuïteit te waarborgen leidt niet iedere onder- of overschrijding van de
getalgrens tot instellen of beëindigen van de or. Voor het instellen wordt drie tot
zes maanden aangehouden. Het gevolg van onderschrijding is het ophouden te
bestaan van de ondernemingsraad.
Een or kan verplicht zijn op basis van een cao, als de ondernemer niet verplicht is
om een or in te stellen kan hij deze vrijwillig instellen.
Paragraaf 5.3 Samenstelling en werkwijze
Samenstelling:
Een or bestaat uit werkzame personen rechtstreeks uit de onderneming. De or
kiest een voorzitter, deze vertegenwoordigt de or. Werknemers hebben actief
kiesrecht, ze mogen stemmen op een kandidaat, en ze hebben passief kiesrecht,
ze mogen in de or gekozen worden.
Actief kiesrecht hebben personen die minimaal 6 maanden in de onderneming
werken. Passief kiesrecht hebben personen die minimaal één jaar in de
onderneming werken. Wanneer een lid geen werknemer meer is, eindigt zijn
lidmaatschap. Je kan het lidmaatschap ook opzeggen. De or heeft daarvoor een
reglement met daarin de werkwijze ervan.
Werkwijze:
Het or-reglement vermeldt in welke gevallen de or bijeenkomt, hoe je de raad
oproept, hoe de agenda wordt vastgesteld, hoeveel de leden aanwezig moeten
zijn en hoe het stemrecht geregeld is.
De ondernemer moet de or faciliteren, denk aan beschikbaar stellen van een
ruimte en apparatuur. De kosten voor vervulling van de taken van de or komen
voor rekening van de ondernemer. Vergaderingen van or vinden in beginsel
plaats tijdens werktijd met behoud van loon, dit geldt ook voor het volgen van
een opleiding en scholing. De leden zijn verplicht tot geheimhouding van zaken
en bedrijfsgeheimen als rol van lid.
De ondernemer en or komen op verzoek van beide bijeen in een
overlegvergadering. Voorzitter van de overlegvergadering is om en om de
bestuurder en voorzitter van de or.
Paragraaf 5.4 Rechtspositie van (ex-)leden van de or
Een lid moet in het begin onafhankelijk van de ondernemer zichzelf opstellen,
hierdoor staat de lid van de or extra in de aandacht en maakt hem kwetsbaarder
dan een reguliere werknemer. Om nadelige acties tegen te gaan of te voorkomen
geldt een verbod tot benadering. Een lid van de or mag dus niet benadeeld
worden in zijn positie in de onderneming. Benadeling zou kunnen zijn door geen
promotie te geven of het overplaatsen zonder duidelijke reden, bewijslast rust op
de werknemer/het or lid. Hij moet kunnen aantonen dat hij is benadeeld vanwege
zijn lidmaatschap.
2
, Er is een algemene beschermende norm, bijzondere normen zijn opgenomen in
BW in het kader ontslagrecht. Er is een ontslagverbod van leden van de or. De
ondernemer mag de dienstbetrekking niet opzeggen van een werknemer die lid
is in de or. Een beëindiging die hiermee in strijd is, is vernietigbaar.
Ook voor ex-leden geldt ontslagbescherming, de ondernemer mag de
dienstbetrekking niet opzeggen van een werknemer die minder dan twee jaar
geleden lid was van de or. Een beëindiging die hiermee in strijd is, is
vernietigbaar.
Er bestaan uitzonderingen op de regel van ontslagverboden. De ontslagverboden
gelden niet bij:
- Schriftelijke instemming van de werknemer met de opzegging;
- Ontslag op staande voet;
- Ontslag in de proeftijd;
- Beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming;
- Ontbinding van de arbeidsovereenkomst wegens persoonlijke
omstandigheden.
Wanneer een werknemer die lid is van de or aantoonbaar heeft gestolen, kan de
werkgever de arbeidsovereenkomst beëindigen door bijvoorbeeld ontslag op
staande voet. Lidmaatschap van de or kan dit niet voorkomen.
Paragraaf 5.5 Bevoegdheden van de or
De or behartigt de belangen van alle stakeholders, om dit te doen hebben zij
volgende bevoegdheden:
- Recht op overleg/initiatiefrecht;
- Adviesrecht in kader van benoeming en ontslag van bestuurder;
- Recht op algemene, financiële en sociale informatie;
- Adviesrecht;
- Instemmingsrecht.
Adviesrecht:
Or is bevoegd om in en buiten de overlegvergadering aan de ondernemer
voorstellen te doen. In de overlegvergadering wordt de algemene gang van
zaken binnen de onderneming besproken. De or brengt advies uit over het
voorgenomen besluit tot benoeming of ontslag van een bestuurder van de
onderneming.
Ondernemer is verplicht om op verzoek van de or aan de or en bijbehorende
commissies tijdig alle inlichtingen en gegevens te verstrekken die zij nodig
hebben om de taak te vervullen. Informatie over resultaten wordt verstrekt en
een exemplaar van de vastgestelde jaarrekening wordt verstrekt. De ondernemer
verstrekt schriftelijk algemene gegevens over het personeel en het gevoerde
sociale beleid.
De or heeft adviesrecht met betrekking tot de voorgenomen
bedrijfsorganisatorische of financieel-economische besluiten van de ondernemer.
Besluiten van anderen in de onderneming vallen niet onder het adviesrecht van
de or.
Enkele wettelijke voorbeelden van besluiten die adviesplichtig zijn:
- Overdracht van zeggenschap over de onderneming of een onderdeel
daarvan;
3
