Module 6 voedingssto en AFP
Suikers (koolhydraten): brandsto en, in mindere mate: bouwsto en
Vetten (lipiden): bouwsto en en brandsto en, isolatie, oplosmiddel voor bepaalde vitaminen
Eiwitten (Proteinen): bouwsto en, hulpsto en, in noodgevallen brandsto en
Mineralen (zouten en sporenelementen): Bouw en hulpsto en
Vitaminen: hulpsto en
Water: oplosmiddel, transportmiddel, warmtebu er, steunstof, vulmiddel
1.1 Suikers (koolhydraten)
- Bestaan uit koolstofatomen (C), waterstofatomen (H), zuurstofatomen (O)
- Belangrijkste energiebronnen (brandstof) voor lichaam
- Aanmaak moleculen: desoxyribonucleinezuur (DNA), ribonucleinezuur (RNA) - in beide is het
suikermolecuul ribose ingebouwd
1.1.1 Indeling van suikers
Enkelvoudige suikers (monosachariden) kleinste suikers (1 ringvormig molecuul)
- glucose, fructose, galactose, ribose
Alle suikers worden afgebroken tot enkelvoudige suikers - worden dan opgenomen via darmwand
en getransporteerd naar bloed. Lichaamcellen gebruiken hoofdzakelijk glucose als brandstof.
Lever zet de 2 andere enkelvoudige suikers om in glucose.
Tweevoudige suikers (disachariden) opgebouwd uit 2 aan elkaar gekoppelde enkelvoudige
suikers.
- maltose/moutsuiker (glucose + glucose), lactose/melksuiker (glucose + galactose), sacharose/
bietsuiker (glucose +fructose)
Tweevoudige suikers zijn te groot om via de darmwand in het bloed opgenomen te worden.
Tijdens de spijsvertering worden ze gesplitst in enkelvoudige suikers waaruit ze bestaan.
Meervoudige suikers (polysachariden) bestaan uit aanelkaar gekoppelde enkelvoudige
suikers. Bestaan uitsluitend uit glucosemoleculen
- zetmeel (plantaardig- rijst, aardappel, granen) - wordt omgezet in glucose
- cellulose (plantaardig- rijst, aardappel, granen) - kan niet worden afgebroken door menselijk
lichaam. Functie stimulering darmbewegingen
- Glycogeen - wordt niet aangemaakt door menselijk lichaam. Indien lichaam glucose nodig,
wordt glycogeen omgezet in glucose. Glycogeen zit in lever en skeletspieren (dient als
glucoseopslag).
1.1.2 Afbraak van suikers
Enzymen die tweevoudige suikers splitsen:
- amalyse enzym splitst ‘zetmeelketting’ in stukjes van tweevoudige suikers (maltosemoleculen)
- maltase enzym splitst maltosemoleculen op in glucose
ff ff ff ff ff ffff ff ff ff ff