Geschiedenis werkplaats De tijd van de wereldoorlogen Tijdvak 9 HAVO 4/5. Een nette en duidelijke samenvatting van tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen. De samenvatting is aangevuld met opmerkingen en aan aantekeningen van de docent in de les. 4789
Hoofdstuk 9 ǀ De tijd van de
wereldoorlogen
§1 De Eerste Wereldoorlog
‘Overal in Europa doven de lichten en wij zullen ze niet meer zien aangaan
-> uitspraak van Britse minister Buitenlandse Zaken. Symbolische zin want
op dezelfde avond begon WOI.
Enthousiasme
Jaren voor 1914 waren de spanningen hoog opgelopen: grote landen
waren zwaar bewapend, overal nationale geldingsdrang (= neiging om
belangrijk te zijn).
2 blokken tegenover elkaar:
1. Duitsland en Oostenrijk-Hongarije -> de centralen
2. Rusland, Frankrijk en Engeland -> de geallieerden
Politici/generaals oorlog geschikt om nationale zaak te dienen.
Volk blij en massaal aanmeldingen vrijwilligers.
Loopgraven
Nederland, Spanje + kleinere landen neutraal.
Ook koloniën vochten mee. Ook werd er gevochten in Afrika, Midden-
Oosten en Oost-Azië.
Duitse offensief drong binnen in België maar stokte bij Parijs. Beide
partijen legden lange verdedigingslinies aan: door Vlaanderen en door
Noord-Frankrijk waren 2 lange loopgraven.
In het oosten ( Duitsland+ Oostenrijkers tegen Russen+Serviërs) en in het
zuiden (Britten tegen Turkije) meer beweging maar geen doorbraak.
Om een doorbraak te forceren werden er grote aanvallen uitgevoerd. Eerst
weken de vijand beschieten-> generaals denken dat tegenstander is
afgezwakt-> hun soldaten uit loopgraven om de vijand af te maken. Maar
de verdedigende partij was altijd in het voordeel.
Nieuwe wapens
Technische vernieuwingen: Duitsers gebruikten gifgas en duikboten. Tank
en gevechtsvliegtuigen ingezet maar waren onvoldoende ontwikkeld.
Gifgas had geen zin want beide partijen hadden gifgas en gasmaskers.
Duitse Onderzeeërs raakten neutrale Amerikaanse schepen-> VS verklaart
Duitsland in 1917 de oorlog.
In Rusland kwamen in 1917 de communisten aan de macht door de
revolutie en sloten vrede met Duitsland.
Duitsland brak uiteindelijk door de verdedigingslinies in het Westen, maar
ze werden teruggeslagen door vooral Amerikaanse troepen overzee.
, In november in heel Duitsland oproer: keizer vluchtte, socialisten riepen de
republiek uit. 2 dagen later wapenstilstand. Om 11-11-1918 om 11 uur
zwegen de wapens.
Woodrow Wilson (1856-1924)
Wilson was een idealist en zoon van een dominee.
Hij wilde alleen meedoen om een einde te maken aan alle oorlogen.
Volgens hem was dit een gevecht van de democratieën tegen het
autoritaire Duitsland.
Na de oorlog moesten de verliezers niet gestraft worden, maar moesten
zich aansluiten bij alle andere landen in volkenbond. Deelnemers moesten
beloven conflicten vreedzaam op te lossen en volkeren moesten
zelfbeschikkingsrecht krijgen.
Maar Duitsland kreeg de schuld, moest grondgebied afstaan+ hoge
herstelbetalingen betalen. Volkenbond kwam wel: voorloper VN maar de
VS zelf was geen lid.
§2 De economische wereldcrisis
1929 begin economische wereldcrisis, dit bracht verarming, werkloosheid
en wanhoop met zich mee.
Optimisme
Crisis kwam hard aan, want mensen in VS dachten dat armoede en
gebrek definitief verdween. Begrijpelijk: 1900-1914 waren de roaring
twenties. De welvaart in westerse landen nam toe. EU liep achter. De EU
moest herstellen van de oorlog maar de welvaart was in zicht.
Nederlandse economie groeide hard, er was nauwelijks wekloosheid, lonen
stegen.
Zwarte donderdag
24 oktober 1929: Zwarte donderdag: beurs stortte in.
Aandelenkoersen daalden snel.
In de VS crisis verergerd door motto live now, pay later: mensen massaal
aandelen gekocht, maar banken kregen geen geld terug en gingen
massaal failiet.
Landbouw/industrie kon de producten niet kwijt.
1932 kwart Amerikanen werkloos. Er was geen sociale zekerheid dus
mensen hadden nauwelijks eten.
Crisis verspreidde zich over wereld:
overtollige voorraden, massale werkloosheid, gesloten fabrieken, dalende
koopkracht.
Koloniën getroffen: moederland beschermde eigen economie ten koste
van hun koloniën.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper luukvaa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
