Samenvatting van Hoofdstuk 17 van het boek 'Handboek diagnostiek in de leerlingenbegeleiding' van Karine Verschueren en Helma Koomen. Je kunt ook een bundel downloaden met hierin ook Hoofdstuk 1, 5, 6, 7, 9 en 18 uit ditzelfde boek en een bundel met de overige tentamenstof voor dit vak.
Handboek diagnostiek in de leerlingenbegeleiding
Hoofdstuk 17: Leerlingen met een licht verstandelijke
beperking
In dit hoofdstuk wordt de groep kinderen met een licht verstandelijke beperking (LVB) besproken. Twee
gedachten lopen als een rode draad door dit hoofdstuk:
1. He functioneren en het gedrag van LVB-kinderen is niet enkel vanuit de verminderde
verstandelijke vermogens te verklaren.
2. Men doet kinderen die moeilijk leren meer recht door naar hun leervermogens in plaats van naar
hun beperkingen te kijken.
Definitie van licht verstandelijke beperking
De ‘American Association on Intellectual and Developmental Disabilities’ hanteert de volgende definitie
van een verstandelijke beperking: ‘een beperking die gekenmerkt wordt door significante tekortkomingen
zowel in het intellectuele functioneren als in het adaptief gedrag, zoals tot uitdrukking komt in
conceptuele, sociale en praktische adaptieve vaardigheden. Deze beperkingen ontstaan voor het
achttiende levensjaar’.
De definitie van DSM-5 sluit daarbij aan: ‘Een verstandelijke beperking is een stoornis die ontstaat tijdens
de ontwikkelingsperiode en die zowel beperkingen in het intellectueel functioneren omvat als
beperkingen in het adaptief functioneren op conceptueel, sociaal en praktisch vlak.’
Intelligentie verwijst naar een algemene mentale functie en een brede capaciteit om de omgeving te
begrijpen. Een intelligentietest wordt als een belangrijk instrument gezien om het intellectuele
functioneren te meten. Een IQ-score van 70 of lager wordt dan beschouwd als een indicatie voor een
verstandelijke beperking. Kinderen met een IQ tussen de 70 en 85 worden als ‘zwakbegaafd’ (‘borderline
intelligence’) benoemd.
Adaptief gedrag verwijst naar de mate waarin iemand beantwoordt aan de eisen van persoonlijke
onafhankelijkheid en sociale verantwoordelijkheid, die verwacht worden op een bepaalde leeftijd in een
bepaalde cultuur. Het is een verzamelbegrip voor:
- conceptuele vaardigheden
- sociale vaardigheden
- praktische vaardigheden
Beperkingen in deze adaptieve vaardigheden kunnen te maken hebben met het niet verworven hebben
van een bepaalde vaardigheid, maar evenzeer met het om diverse redenen niet toepassen van een
verworven vaardigheid in het dagelijks leven. Adaptief gedrag heeft steeds betrekking op het gedrag dat
het kind daadwerkelijk laat zien in concrete dagelijkse situaties.
DSM-5 hanteert niet langer IQ-grenzen om een licht verstandelijke beperking te definiëren, maar een
kwalitatieve omschrijving op basis van het niveau van adaptief gedrag. Bij kinderen met een licht
verstandelijke beperking zijn er op voorschoolse leeftijd weinig verschillen met leeftijdgenoten op het vlak
van conceptuele vaardigheden:
- moeilijkheden met het leren van schoolse vaardigheden
- beperkingen op het vlak van abstract denken, executieve functies, korte termijn geheugen en
functioneel gebruik van schoolse vaardigheden
- concreter en minder sterk ontwikkelde taal en communicatie
- moeite met accuraat waarnemen van sociale signalen en reguleren van emoties en gedrag
, - beperkter begrip van risico’s in sociale situaties (vatbaarder voor beïnvloeding / misbruik)
- goed in staat om voor zichzelf te zorgen m.b.t. basale zelfredzaamheid
- in meer of minder mate ondersteuning nodig bij complexere taken
Kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking
Sinds 1946 is er in het onderwijs in Nederland een onderscheid gemaakt tussen kinderen die over de
gehele linie van het schoolse leren achterlopen (moeilijk lerenden) en kinderen die op specifieke
leergebieden problemen vertonen (de kinderen met leer- en opvoedingsproblemen).
In Nederland vindt men kinderen met LVB-problematiek vooral in scholen voor speciaal basisonderwijs en
binnen het voorgezet onderwijs in het zogenoemde praktijkonderwijs. Deze scholen vallen onder het
regulier onderwijs. Onder eht basis en voortgezet speciaal onderwijs vallen de zogenoemde cluster-
scholen. Kinderen met LVB-problematiek vindt men vooral in de cluster 3 en 4 scholen. Een aantal
instellingen voor LVB-zorg, de orthopedagogische behandelcentra, hebben cluster 4-scholen van het
(voortgezet) speciaal onderwijs waarmee nauw wordt samengewerkt. Vaak bevinden deze scholen zich op
het terrein van de betreffende behandelcentra.
Sinds de invoering van ‘Passend Onderwijs’ (2014) hebben scholen regionale samenwerkingsverbanden
gevormd. Hierdoor werken het regulier en speciaal onderwijs samen. Om tot het speciaal onderwijs
toegelaten te worden is een toelaatbaarheidsverklaring (TLV) nodig.
In Vlaanderen trof men de LVB-kinderen vooral aan in het Buitengewoon Lager Onderwijs type 1 en type 8
en in het Buitengewoon Secundair Onderwijs (Opleidingsvorm 3). Vanaf 2015 ging het M-decreet in
werking, wat het onderwijslandschap grondig veranderde. Het decreet bepaalt voor kinderen en jongeren
met een licht verstandelijke beperking en met leerstoornissen een ‘type aanbod’. Dit aanbod is beperkt
tot twee jaar. Na die periode dient de leerling terug te keren naar het gewoon basisonderwijs. Kinderen
met een licht verstandelijke beperking kunnen in Vlaanderen buiten de schoolcontext extra
ondersteuning krijgen in de Multifunctionele Centra.
Kenmerken van de kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking
Het werkmodel van de VOBC LVB brengt factoren in verschillende domeinen in beeld die een rol spelen bij
leerlingen met een licht verstandelijke beperking. Belangrijke aannamen hierbij zijn:
- een IQ score is geen doorslaggeven kenmerk van LVB;
- beperkte adaptieve vaardigheden worden als het centrale kenmerk beschouwd;
- ook LVB-kinderen kunnen leerproblemen hebben die niet louter verklaard kunnen worden uit
een lager intelligentieniveau;
- niet direct aan het kind gebonden factoren (gezin en sociale context) spelen in de problematiek
van veel LVB-kinderen een prominente rol;
- de LVB-problematiek wordt in principe als chronisch beschouwd waardoor de begeleiding en
behandeling van de problematiek vaak een duurzaam karakter hebben.
LVG-specifieke kenmerken: en bijkomende kenmerken: komen tot uiting in:
BEPERKINGEN EN INTELLECTUEEL LEERPROBLEMEN
FUNCTIONEREN
PSYCHIATRISCHE STOORNISSEN
BEPERKINGEN IN ADAPTIEF GEDRAG MEDISCH-ORGANISCHE PROBLEMEN ERNSTIGE GEDRAGSPROBLEMEN
PROBLEMEN IN GEZIN EN SOCIALE
CONTEXT
en leiden tot:
CHRONICITEIT / LANGDURIGE BEHOEFTE AAN ONDERSTEUNING
Een belangrijk aspect bij de LVB-problematiek is in hoeverre de omgeving aan de adaptieve beperkingen
van het kind tegemoet komt. Indien er in de thuissituatie en op school voldoende rekening wordt
gehouden met de behoeften van het kind, is de kans op het ontstaan van gedragsproblematiek en op
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper knoopsanne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
