Leerdoelen bijzondere overeenkomsten
Week C1 en C2
1. U kunt het verschil benoemen tussen contractuele en wettelijke
aansprakelijkheid.
Art. 6:1 BW: ‘verbintenissen kunnen slechts ontstaan indien dit uit de wet
voortvloeit’.
Hoe ontstaan overeenkomsten?
1. Overeenkomstig;
2. Verbintenissen die uit de wet voortvloeien:
Onrechtmatige daad (art. 6:162 BW):
o Kan ontstaan uit het doen van een daad, of het nalaten van het doen
van een daad. Voorbeeld van het nalaten van het doen van een daad is
wanneer iemand verdrinkt en jij doet er niets tegen om diegene te
helpen terwijl jij wel in staat bent om te helpen of de politie niet belt voor
hulp. Bij een onrechtmatige daad stel je iemand die tekortkomt in zijn
nakoming in verzuim op grond van art. 6:83 sub b BW.
Rechtmatige daad:
o Zaakwaarneming (art. 6:198 BW): Als iemand zich:
- Willens en wetens;
- Op redelijke grond;
- Inlaat met behartiging van een anders belang;
- Zonder de bevoegdheid daartoe aan een rechtshandeling of een
elders in de wet geregelde rechtsverhouding te ontlenen.
Voorbeeld: iemand verdrinkt en jij redt diegene. Vervolgens wil jij
jouw schadeverhalen op diegene, omdat jouw spullen nat zijn
geworden zoals jouw mobiel die door het water kapot is gegaan. Of
wanneer jouw buurman op vakantie is en iemand zijn voorruit
gebroken heeft, dus jij laat een nieuwe ruit erin zetten. Jouw
buurman is dan verplicht om de kosten te vergoeden die jij gemaakt
hebt voor het vervangen van de ruit. Hij moet jou niet alleen
terugbetalen uit fatsoen, maar ook omdat er dan vanuit de wet een
verbintenis voor hem is ontstaan. Als hij jou niet terugbetaald, kun je
hem voor de rechter slepen. Bij zaakwaarneming gaat het dus om
de gevallen waarin iemand op goede grond de belangen van een
ander behartigt.
In art. 6:199 BW staan de verplichtingen die je hebt bij
zaakwaarneming:
Lid 1
- Zorgplicht: je moet zorgvuldig te werk gaan door niet meer kosten te
maken dan noodzakelijk is en alles netjes afwerken.
- Begonnen zaakwaarneming voortzetten: wanneer je eraan
begonnen bent, ben je ook verplicht om dit af te maken.
Lid 2:
- Verantwoording afleggen: de zaakwaarnemer moet verantwoording
afleggen, aan degene wiens belang hij behartigd heeft, van de
handelingen die hij verricht heeft, maar ook van de kosten die hij
gemaakt heeft (bewijs laten zien).
1
,Leerdoelen bijzondere overeenkomsten
o Onverschuldigde betaling (art. 6:203 BW): wanneer er betaald is
zonder enig rechtsgrond. Voorbeelden: 2 keer voor een product
betalen terwijl dit maar 1 keer moest, of wanneer iemand per ongeluk 1
miljoen euro op jouw bank stort dat voor iemand anders bedoeld was.
Wanneer er sprake is van een onverschuldigde betaling, dan is er
vanuit de wet een verbintenis ontstaan om het verkeerd gestorte of
betaalde bedrag terug te geven. Het hoeft niet altijd om een verkeerd of
te veel betaalde bedrag te gaan. Het kan ook om een prestatie gaan,
dus om een verrichting. Art. 6:203 lid 3 BW stelt dat er dan alsnog
sprake is van een onverschuldigde betaling. Als de prestatie niet
ongedaan gemaakt kan worden, dan heb je op grond van art. 6:210 lid
2 BW recht op een (voor zover redelijke) vergoeding ter waarde van de
verrichte prestatie. Wanneer er niet terugbetaald wordt door de
schuldenaar, dan er is er een tekortkoming in de nakoming.
o Ongerechtvaardigde verrijking (art. 6:212): Er is sprake van
ongerechtvaardigde verrijking wanneer iemand zonder rechtsgrond een
vermeerdering van zijn vermogen heeft ontvangen. Voorbeeld 1: er
wordt per ongeluk 1 miljoen euro op jouw bank gestort
(onverschuldigde betaling). Je krijgt dan rente over de periode dat het
geld op jouw bank staat. Dat bedrag had eigenlijk niet op jouw bank
moeten staan, waardoor jij ongerechtvaardigd verrijkt bent. Je hebt dus
extra geld gekregen waar jij eigenlijk geen recht op had. Er ontstaat
hierbij een verbintenis tot terugbetaling op grond van
ongerechtvaardigde verrijking. Voorbeeld 2: een 13-jarige jongen
koopt een dure (tweedehandse) scooter uit een winkel en knapt deze
op wegens de mankementen. Vervolgens ontbinden de ouders de
koopovereenkomst op grond van handelingsonbekwaamheid van de
13-jarige jongen. De scooter gaat dan terug naar de verkoper uit de
winkel, maar krijgt een betere scooter terug dan hij verkocht had, omdat
deze opgeknapt is. Er ontstaat hier dan een verbintenis tot
schadevergoeding ter waarde van de opknapbeurt voor zover redelijk
is, op grond van de ongerechtvaardigde verrijking. Zie ook het Quint te
Poelarrest.
3. Uit het stelsel van de wet.
Bij een rechtmatige en onrechtmatige daad hadden de partijen van tevoren dus geen
overeenkomst. Deze is achteraf ontstaan vanuit de wet: het gaat hier dus om
wettelijke aansprakelijkheid. Bij een rechtmatige daad overtreed je de wet niet, bij
een onrechtmatige daad wel. Bij een overeenkomst is er sprake van een
contractuele aansprakelijkheid. Uitgangspunt: ieder moet de door hem zelf geleden
schade dragen en vergoeden.
Hebben partijen een contractuele relatie en is er wat misgegaan door een
tekortkoming in de nakoming? Dan is (vaak) art. 6:74 e.v. BW van toepassing. Als er
voldaan wordt aan alle eisen van art. 6:74 BW, dan krijgt de eiser
schadevergoeding. De eisen van dit artikel:
1) Tekortkoming in de nakoming;
2) Schade;
3) Causaal verband;
4) Toerekening;
2
, Leerdoelen bijzondere overeenkomsten
5) Blijvende onmogelijkheid van nakoming, of verzuim.
Is er geen contractuele relatie? Dan is er sprake van een onrechtmatige daad op
grond van art. 6:162 e.v. BW en wordt de dader hiervoor aansprakelijk gesteld op
grond van de wettelijke aansprakelijkheid.
2. U weet wat een onrechtmatige daad uit art. 6:162 BW is en kent rechtspraak.
Art. 6:162 lid 1 BW: ‘Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke
hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge
lijdt, te vergoeden’.
Voorwaarden van een onrechtmatige daad:
Daad: een daad kan zijn: iets doen of juist iets niet doen (nalaten). Een
voorbeeld van iets niet doen is een drenkeling niet redden terwijl jij wel in staat
bent om hem te redden of 112 niet bellen;
Onrechtmatig (lid 2): iets is onrechtmatig als er een inbreuk op een recht
gedaan wordt en het doen of nalaten in strijd is met een wettelijk plicht of met
maatschappelijk verkeer. Onder inbreuk op een recht wordt verstaan:
• Het aantasten van iemands subjectieve rechten (bv. vermogensrechten).
• Persoonlijkheidsrechten (privacy, lichamelijke integriteit).
Onzorgvuldigheid leidt ook tot onrechtmatigheid dat voortvloeit uit het
maatschappelijk verkeer. Dit zijn ongeschreven regels waar iedereen het
eigenlijk mee eens is en ook uit de jurisprudentie ontstaan is. Ook moet er een
rechtvaardigingsgrond aanwezig zijn.
Toerekening: kan het jou redelijk toegerekend worden? Ben jij aansprakelijk
voor de daad? De schuld moet jou persoonlijk verwijtbaar zijn. De ouders van
de kinderen onder de 14 jaar zijn aansprakelijk voor hun daden. Vanaf 14 jaar
is iedereen zelf aansprakelijk voor hun daden.
Schade: als gevolg van die onrechtmatige daad. Schade kan bestaan uit
materiële en immateriële schade. Materiële schade zijn schades aan spullen
of bijv. een gebroken arm. Pijn, verdriet of verlies zijn voorbeelden van
immateriële schade. Als er geen schade ontstaan is, dan is er ook geen
sprake van een onrechtmatige daad;
Causaal verband (conditio sine qua non/oorzaak-gevolg): er moet een
causaal verband zijn tussen de geleden schade en de onrechtmatige daad
(art. 6:98 BW). Schade kan bestaan uit vermogensschade (art. 6:95 BW) en
uit ander nadeel (art. 6:106 BW). Ander nadeel is immateriële schade. Dit kan
bestaan uit schadeclaims van pijn, verdriet, verlies, rectificatie, herstellen in
oude toestand of verbodsactie (art. 3:296 BW)
Relativiteit (art. 6:163 BW): De rechtsvorm die wordt overtreden moet het
doel hebben om de benadeelde te beschermen. Er moet een relatie bestaan
tussen de geschonden norm en de geleden schade.
3
