Een samenvatting van de hele reader voor het vak Recht en Menselijk gedrag voor de bachelor Rechtsgeleerdheid aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Engelse stukken zijn vertaald naar het Nederlands. Vak afgesloten met een 9.0.
Pagina 1 van 18 Universiteit van Amsterdam Michelle de Graef
Samenvatting Recht & Menselijk Gedrag
Week 1
Moral Coherence is het concept dat wat we denken wat correct is vervolgens invloed uitoefent op
ons beeld van wat we denken dat het meest effectief is. Uit onderzoek in Amerika omtrent de
doodstraf is gebleken dat er geen consensus is over het feit of het een afschrikkend effect heeft.
Hieruit kan worden geconcludeerd dat het noch effectief noch ineffectief is.
Brutaliserende effecten
Het zwaarder straffen kan ook een tegenovergesteld effect creëren, in de zin dat er juist meer
geweld komt. Dit kan zijn als reactie op het harde straffen maar ook dat mensen meer geweld
gaan inzetten om niet gepakt te worden. Uit de onderzoeken blijkt ook dat er belangrijke factoren
niet zijn meegewogen, zo is er bijvoorbeeld niet gekeken naar de effecten van andere (niet-letale)
vormen van straffen en het niveau van perceptie van mogelijke doodstraffen bij de criminelen.
Onderzoeker Ehrlich laat dan ook zien dat het vaststellen van een causaal verband tussen het
afschrikkende effect van straffen en misdaad erg complex is.
Handelingsonbekwaamheid
Het idee dat als de criminelen letterlijk niet in staat zijn om nogmaals het delict te plegen door ze
op te sluiten. Dit is een effect van straffen en geen straf op zich. Hier moet worden gelet op een
aantal dingen:
1. Bij het handelingsonbekwaam maken van mensen door middel van straffen wordt ervan
uitgegaan dat de mensen die deze overtredingen begaan geharde criminelen zijn
2. Misdaad is niet altijd permanent. Zo blijkt uit onderzoek dat misdaad het hoogst is bij
adolescenten. Een verklaring hiervoor is te vinden in het feit dat de jong volwassenen nog
niet volledig ontwikkeld zijn, en dus nog niet volledig volwassen zijn.
3. Door het handelingsonbekwaam maken van iemand door hem op te sluiten, wordt gedacht
dat hij niet langer een overtreding kan begaan die hij indien hij niet vastzat wel zou plegen.
Het vervangend effect moet hier echter wel bij worden betrokken; voor sommige
overtredingen zal simpelweg iemand anders zijn plek overnemen. Te denken valt aan
drugscriminaliteit.
Speciale preventie
We gaan ervan uit dat wanneer iemand tijd doorbrengt in de gevangenis deze persoon de
ervaring dusdanig als vervelend ervaart hij dit niet nogmaals wilt meemaken en dus ook stoppen
met het overtredende gedrag.
Aandachtspunten:
- Uit onderzoek blijkt dat speciale preventie niet altijd zo werkt; er blijkt juist meer recidive te zijn
ten opzichte van criminelen die een taakstraf(achtige) straf ondergaan.
,Pagina 2 van 18 Universiteit van Amsterdam Michelle de Graef
- Tijd in de gevangenis kan er ook voor zorgen dat er meer criminaliteit ontstaat bij de individu,
dit het criminogene effect van straffen.
- Het kan ervoor zorgen dat iemands beeld naar criminaliteit in de gevangenis anders wordt
gevormd
- Het kan zorgen dat als er veel over criminaliteit wordt gepraat er ook meer criminaliteit
ontstaat
- Tijd doorbrengen in de gevangenis kan ook een zeker stigmatiserend effect hebben wat
ervoor zorgt dat de individu zijn banden verliest met de conventionele samenleving
Speciale preventie kan werken voor iemand die wellicht een goed vangnet heeft en een goed
sociaal netwerk waardoor hij minder snel in het criminele gat ‘blijft’.
Generale preventie
Gaat uit van het idee dat het straffen van één individu ervoor zal zorgen dat andere
(buitenstaanders) niet ook in crimineel gedrag zullen vallen uit de angst voor de straf. Dit leidde
tot:
- 3-strikes wetten in Amerika. Bij de derde overtreding kwam een lange harde straf ongeacht het
vergrijp.
- Dit leidde niet tot minder criminaliteit, maar in sommige gevallen juist tot meer criminaliteit.
Dit kan komen door de angst om gepakt te worden en daardoor zwaardere vergrijpen te
plegen. Het maakt toch niet uit wat je doet.
- het is niet duidelijk uit te sluiten of harder straffen ook beter werkt, er is onderzoek dat dit
bevestigd en tegenspreekt. We weten het dus gewoon niet.
Uit onderzoek blijkt ook dat de strafkans belangrijker is dan de strafmaat. Het is hierbij belangrijk
om te begrijpen dat het verhogen van de strafkans ook met problemen gepaard gaat; zoals
vooroordelen en etnisch profileren. Ook is het van belang te weten dat mensen een slecht beeld
hebben van wat de pakkans daadwerkelijk is; welke soms onderschat wordt. Hier is ook weer de
moral coherence belangrijk; wat we denken dat juist is helpt bij het vormen van de aanpak zelfs
als dit niet ondersteund wordt door de wetenschap.
Bij organisaties blijkt uit onderzoek dat straffen ook een ontwijkend effect kan hebben. Zo zullen
bedrijven zorgen dat het moment van inspectie alles top is terwijl in de dagelijkse
werkzaamheden er niet wordt voldaan aan de standaarden. Ook is het zo dat bedrijven tot een
zekere hoogte een eigen ‘cultuur’ hebben waarbinnen ze een grote vrijheid hebben om andere
regels naast zich neer te leggen.
De strafkans bij de grote multinationals speelt ook een belangrijke rol; het is vaak lastig om
precies aan te wijzen bij wie het probleem lag waardoor vervolging ook lastiger wordt.
, Pagina 3 van 18 Universiteit van Amsterdam Michelle de Graef
Week 2
Capaciteit tot naleving / gelegenheid tot overtreding
Er zijn een aantal factoren die ervoor zorgen of mensen zich aan de regels kunnen houden:
- Kennis van de wet; om de capaciteit tot naleving te vergroten moeten mensen wel weten wat
de wet is en deze ook begrijpen.
- Legal ignorance = mensen weten niet wat er in de wet staat of wat deze inhoudt.
- Ook beïnvloedt wat we denken dat de wet wet zou moeten zijn onze perceptie van wat de
wet (naar onze mening) is.
- Straffen zal niet werken als iemand niet de gelegenheid krijgt om zich aan de wet te gaan
houden.
- Sociaal-economische omstandigheden
- Ex-criminelen worden minder snel aangenomen bij legale banen waardoor de kans op
recidive wordt vergroot en de capaciteit tot naleving wordt verkleind.
- Persoonlijke kenmerken: met name zelfcontrole
- Zelfcontrole zorgt dat mensen beter zich aan iets kunnen committeren.
- Zelfcontrole is een product van socialisatie die al vroeg in de jeugd begint
- Beter opvoeding < criminaliteit
- Zelfcontrole is een vorm van wilskracht (Baumeister)
De capaciteit om de wet te overtreden bestaat uit een aantal factoren:
- De mate waarin iemand vatbaar is voor het afschrikkend effect van straffen
- Acute conformists: houden zich aan de wet uit gevoel van moraliteit
- Incorrigible people: zullen sneller overtreden omdat zij minder angst hebben om gepakt te
worden.
- Deterrable offenders: mensen die de wet zullen overtreden onder de ‘juiste’
omstandigheden.
- Neutralisatie: het vermogen om het gevoel van schuld of schaamte uit te kunnen schakelen.
Gelegenheid tot overtreding bestaat uit een aantal factoren:
- Het mogelijk maken van het criminele gedrag:
- Gemotiveerde crimineel
- Een doelwit
- ‘Bescherming’ van het doelwit (dit kan sociale controle zijn, politie op straat etc)
- De fysieke mogelijkheden tot overtreding verkleinen
- Het aanpassen van prijzen kan een indirect effect hebben
- Maar: criminaliteit kan door inperken mogelijkheden ook verplaatsen.
- Ook: kan leiden tot het inzetten van zwaarder geschut om het misdrijf alsnog te voltooien
- Kans om gepakt te worden vergroten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Michelledeg94. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
