Filosofie kwestie 1 2024/2025 wat maakt de mens
5. De kandidaten kunnen de opvattingen van Descartes, Sheets-Johnstone, Plessner, De
Beauvoir en Fanon over de vraag naar de mens, en de verschillende manieren waarop het
lichaam daarbij een rol speelt uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren. Daarbij
kunnen zij de volgende standpunten betrekken:
• mensen zijn een denkend bewustzijn met een mechanisch lichaam (Descartes);
❖ Mechanistisch wereldbeeld: natuur kan verklaard en voorspeld worden met
behulp van moderne natuurwetenschappen
❖ Substantiedualisme: er zijn 2 substanties
➢ Res extensa: het mechanisch lichaam (materie)
➢ Res cogitans: het immateriële denken (geest)
❖ Interactieprobleem: lichaam en denken werken op elkaar in
• mensen zijn een reflecterend, bewegend lichaam (Sheets-Johnstone);
❖ Fenomenologie (hoe bepaalde fenomenen worden ervaren)
➢ Husserl, Merleau-Ponty, Sheets-Johnstone
➢ Intentionaliteit: we zijn altijd gericht op iets
■ Voorbeeld: pennendop kan je zien als een pennendop of als een
kleine bloemenvaas
➢ Wetenschap tegenover leefwereld
➢ Eerstepersoonsperspectief: de wereld krijgt betekenis (zin) vanuit onze
omgang met de wereld
❖ Fenomenologie en lichamelijkheid
➢ Motorische intentionaliteit: we zijn gericht op de wereld, alleen maar via en
door ons lichaam
➢ Lichaam zijn (onmiddellijk) vs lichaam hebben (als een ding buiten je)
➢ Lichaamsschema: je weet, nog voordat je er over na hoeft te denken, waar je
lichaamsdelen zich bevinden
• mensen staan lichamelijk in verhouding tot zichzelf (Plessner);
Zie eindterm 7 voor complete uitleg
• mensen staan lichamelijk in verhouding tot anderen (De Beauvoir, Fanon).
zie eindterm 8 voor complete uitleg
, 6. De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat mensen volgens Sheets-Johnstone een
reflecterend, bewegend lichaam zijn. Daarbij kunnen zij betrekken:
• een uitleg van Sheets-Johnstones fenomenologische benadering van dans en de
pre-reflectieve gewaarwording van de ruimtelijkheid en bewegingen van het lichaam;
❖ Fenomenologische benadering van dans
➢ Maxine Sheets-Johnstone (1930): fenomenologie van de dans
➢ Dans is meer dan wat de toeschouwer ziet: dans is ook wat de danser ervaart
(kinesthesie)
➢ Bewustzijn is pre-reflectief bewustzijn: een bewustzijn-lichaam
➢ Tegen dualisme: bewustzijn is niet onafhankelijk van beweging
➢ Bewustzijn is altijd bewustzijn-van-iets
➢ We ervaren onszelf als een wezen dat kan bewegen en daarmee als een zelf
• de begrippen ‘pre-reflectief’ en ‘lichaamsschema’;
❖ Pre-reflectieve gewaarwording: je weet, voorafgaand aan de reflectie, waar je
lichaam zich in de ruimte bevindt.
❖ Lichaamsschema: de pre-reflectieve gewaarwording van je lichaamsdelen in
verhouding tot elkaar en de ruimte om je heen
• een uitleg met tekstfragment 1 van Sheets-Johnstones argument dat de gewaarwording
van het bewegende lichaam in de ruimte voorafgaat aan bewuste reflectie op onszelf;
❖ Lees de tekstfragment
➢ waar het op neerkomt is voordat je kan reflecteren moet je het eerst ervaren
daarna kan je er pas op reflecteren
• een uitleg met tekstfragment 1 van Sheets-Johnstones argument dat fenomenologie een
perspectief biedt op de bestaanservaring.
❖ Lees de tekstfragment
➢ Fenomenologie biedt een perspectief op de bestaanservaring. Om op onze
ervaring te kunnen reflecteren, moeten we haar eerst beleven. Zo ontdekken
we niet alleen hoe we onszelf als bewegend lichaam ervaren, maar ook hoe
we in de wereld staan. Hiermee kunnen wij op basis van deze ervaring niet
alleen reflecteren op hoe we ons tot nu toe door ons leven hebben bewogen,
maar ook hoe we ons bestaan verder willen vormgeven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esedsuadi. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
