In dit document vind je uitgebreide samenvattingen van ELK college. Alle stof die in de colleges behandeld worden + extra uitleg kun je vinden in dit document.
Colleges Deel II
Inleiding op de Technologiefilosofie (college 1, 09/04/2024)
Thema
- Toegepaste technologiefilosofie:
* Focus op maatschappelijke impact van technologie: op het individu/individuele autonomie),
op de bredere samenleving
* Focus op normatieve vraagstukken: wat is (moreel of maatschappelijk) wenselijk?
Ontwikkeling van kritisch standpunt over technologieën
- Extra aandacht voor communicatietechnologieën
Tentamen: Focus op inzicht, verbanden leggen en autonoom denken
* Leerstof: PowerPoints en teksten beschikbaar op Canvas (Modules)
Technologiekritiek: autonomie
- Hoorcollege 2 (16 april) – de aandachtseconomie
* Hoe wordt onze aandacht gestolen?
* Welke rol spelen (communicatie)technologieën daarin?
* Wat is het verband tussen aandacht en autonomie?
- Hoorcollege 3 (23 april) – Versnelling
* Wat is maatschappelijke versnelling
* Hoe dragen (communicatie)technologieën bij aan deze versnelling
* Waar is het verband tussen versnelling en heteronomie?
Technologiekritiek: maatschappij
- Hoorcollege 4 (30 april) – De spektakelmaatschappij
* Wat is de spektakelmaatschappij
* Dragen (communicatie)technologieën bij aan de spectacularisering?
* Is dit problematisch voor democratieën?
- Hoorcollege 5 (7 mei) – Gamification
* Wat is gamification?
* Hoe dragen technologieën bij aan de gamificiation van de samenleving
* (Wanneer) is gamification wenselijk?
(Ethiek van de) sociale media
- Hoorcollege 6 (14 mei) – Shaming
* Wat is shaming?
* Hoe veranderen communicatietechnologieën de aard van shaming?
* (Wanneer) is shaming wenselijk?
- Hoorcollege 7 (21 mei) – Trolling
* Wat is trolling?
* Wat is de relatie tussen communicatietechnologieën en trolling
* Wat zijn de grenzen aan online humor
Wat is technologie?
Technologiebegrip verandert door de tijd
- Technѐ in het Oude Griekenland: vormen van praktische kennis (bv architectuur (kennis over hoe
een huis gebouwd wordt en snapt de kunst ervan) of vakmanschap)
- Technologiebegrip in de 19e eeuw:
* Verwijst naar het productieproces
* Hedendaagse betekenis: technologie verijst naar een manipulatieproces (bv biotechnologie)
of een ding (bv een smartphone)
,Onenigheid over het concept “technologie”
- Discussies over reikwijdte: gebruiken we een brede of een nauwe opvatting?
- Duidelijke gevallen: een deeltjesversneller of laptop
- Moeilijkere gevallen: is een boormachine een technologie? En een schaar? Of meubels? Kleding?
Wat met wetten?
Brede definitie van technologie
- Technologie heeft (1) een artificieel karakter, (2) een functie, en (3) is van mate verbonden met iets
dat materiaal is
- Artificieel karakter: een technologie is doelbewust door mensen gemaakt
* “Gemaakt”: onderscheid maken tussen natuurlijke entiteiten, in tegenstelling tot bv een
toetsenbord (een technologie) kan een boom ontstaan zonder menselijke tussenkomst
* “Doelbewust”: vermijden dat onbedoelde gevolgen van menselijk handelen (bv
klimaatverandering) als technologie worden gezien
Functie
- Er zijn artefacten (eerste criterium, dingen die doelbewust door mensen gemaakt zijn) die géén
technologieën zijn
* Bijvoorbeeld: een muziekstuk of een schilderij nutteloos!
- We aarzelen om deze artefacten technologieën te noemen
* Waarom? Omdat technologieën een doel dienen (functionaliteit)
* Sommige artefacten zijn niet functioneel
- Doel en nut zijn intrinsiek aan technologieën
* Als het geen doel dient, dan is het geen technologie
Materialiteit
- Technologieën kan je aanraken, meten, wegen, etc
- Immateriële, functionele artefacten (bv wetten)
* Hebben een functie, maar zijn niet materieel
* Hebben wel een materieel effect, er zitten materiële gevolgen aan als je het niet opvolgt
Daarom een toevoeging aan de vereiste van materialiteit......
- Of nauw verbonden met iets dat materieel is
* Een chatbot is een technologie, maar kan je niet aanraken, meten, etc
* Maar de chatbot steunt op hardware
Vereisten technologie: doelbewust gemaakt door mensen, ze hebben een functie (zijn niet
nutteloos), is materiaal/nauw verbonden met iets dat materieel is
Is technologie neutraal?
De neutraliteitsthese
- Basisidee:
* Technologie is een instrument – een middel tot een doel
* Technologie is moreel neutraal
* Moraliteit komt in spel wanneer mensen de technologie gebruiken
- “Guns don’t kill people, people kill people”
* Het wapen (een technologie) is moreel neutraal
* “Slechte mensen” doen “slechte dingen” met wapens
* Populair bij de wapenlobby
Technologie is neutraal, mensen maken het of je er goede of slechte dingen mee “kunt” doen
- Populair idee
* Hannah Fry (2018): “An object or algorithm is never good or bad in itself. What matters is
, how they are used.”
* Noam Chomsky (1973): “Technology is in fact neutral. It’s a bit like a hammer. For the
hammer, it doesn’t matter if you use it to build a house or destroy someone’s skull.”
* Mark Zuckerberg (2018): “Facebook is a platform for all ideas.”
Wat met de volgende voorbeelden?
* Atoomwapens: gebouwd om massavernietiging te veroorzaken
* De bruggen van Robert Moses: met opzet verlaagd. Waarom Om te voorkomen dat bussen
met Afro-Amerikanen naar “witte” stranden zouden reizen
De hoofdvraag
- Is technologie waardevrij of waardegeladen?
1) Ja: technologie is slechts een (waardevrij) middel of instrument tot een doel)
* Bv: een hamer gebruiken om een stoel te maken voor een vriend (moreel) of om mijn
vriend te doden (immoreel)
2) Nee: technologieën zijn waardegeladen of bevorderen bepaalde morele of politieke
waarden/projecten
* Bv: “De bruggen van Robert Moses zijn racistisch.” – De bruggen belichamen racistische
waarden
Argumenten vóór de neutraliteitsthese
1) Zichtbaarheidsargument:
- (a) als technologieën waardegeladen zijn, dan moet het mogelijk zijn om die waarden fysiek te
detecteren
- (b) het is onmogelijk om waarden fysiek te detecteren in technologieën
- (c) dus: technologie is neutraal (niet waardegeladen)
Is de eerste stap overtuigend? Het klopt dat we fysiek geen waarden kunnen detecteren in
technologieën (stap (b), denk aan de bruggen van Robert Moses), maar klopt het wel dat iets enkel
waardegeladen is, als we die waarde fysiek kunnen observeren? (stap (a), denk aan maatschappelijke
kwesties?)
- Problemen voor het zichtbaarheidsargument
* Letterlijkheid verwerpen: technologieën zijn méér dan louter fysieke objecten
* Ze hebben ook een functie die waarden kan belichamen
- Nucleaire wapens zijn gemaakt met het doel om massavernietiging te veroorzaken
- Telefoons met grote toetsen zijn gemaakt om inclusief te zijn
2) Dubbele gebruik argument
- (a) meeste technologieën kan je op morele én immorele manieren gebruiken
- (b) daarom is de technologie op zichzelf neutraal
Voorbeeld: Drones kunnen gebruikt worden om zieke planten op te sporen (goed) of om burgers
te bespioneren (slecht)
- Tegenwerpingen? De technologie stuurt je eigenlijk al in een bepaalde richting. Geen perfecte
theorie dus
Argumenten tégen de neutraliteitsthese
1) Technologiepessimisme
- “Modern technology had become a total phenomenon for civilization, the defining force of a new
social order in which efficiency is no longer an option but a necessity imposed on all human activity”
(Jacques Ellul)
- Het idee: technologie is géén neutral middle, technologie (ver)vormt onze maatschappij en
beschaving
* Technologie reduceert de wereld en onszelf tot grondstoffen (Heidegger)
* bv uitbuiting van de natuur, de mens als stuk data, etc
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper KHnx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,09. Je zit daarna nergens aan vast.
