JURISPRUDENTIE CONSUMENTENRECHT 2023/2024
HvJ Springenheide GmbH (gemiddelde consument)
De gemiddelde consument wordt geacht een ‘gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en
oplettende gewone consument’ te zijn die bewust de informatie op labels leest en op basis
daarvan een geïnformeerd besluit neemt of kan nemen over een overeenkomst.
HvJ Di Pinto (begrip consument)
Arrest gaat over de uitleg van Richtlijn 85/577/EEG (Bescherming van consumenten bij
buiten verkoopruimte gesloten overeenkomsten). Di Pinto is bedrijfsleider van een bedrijf dat
tijdschriften uitgeeft. In het tijdschrift werden advertenties opgenomen van handelaars die
hun handelszaak wilden verkopen. Wanneer handelaren via een telefonisch gesprek te
kennen gaven dat zij hun handelszaak wilden verkopen, gingen vertegenwoordigers van Di
Pinto naar het huis- of bedrijfsadres van de betrokken handelaren. Indien dan een
overeenkomst werd gesloten met een handelaar, staat het vast dat deze werd gesloten met
betrekking tot zijn beroepsactiviteit, namelijk in het kader van de verkoop van zijn
handelszaak. De vraag was echter of de handelaar kon genieten van de bescherming als
consument aangezien hij zich ‘in een vergelijkbare (zwakke) positie bevindt als een
consument’. Hij sloot de overeenkomst immers buiten het kader van zijn beroepsactiviteit.
Het hof stelde dat er geen onderscheid kon gemaakt worden tussen handelingen die tot de
dagelijkse praktijk behoren en handelingen die een uitzondering vormen. Meer nog, het Hof
stelde uitdrukkelijk dat ‘de handelingen ter voorbereiding van de verkoop van een
handelszaak, zoals het sluiten van een overeenkomst tot plaatsing van een advertentie in
een tijdschrift’ verband houden met de beroepsactiviteit van de handelaar. Aangenomen
moet immers worden dat een gewoonlijk bedachtzaam handelaar weet wat de waarde is
van zijn zaak en van elk van de handelingen die nodig zijn met het oog op de verkoop ervan,
zodat hij, indien hij een verbintenis aangaat, zulks niet ondoordacht en enkel omdat hij
overrompeld is, zal doen. Bijgevolg kon de handelaar niet als consument worden
beschouwd. Het is niet relevant dat de handelaar de overeenkomst sloot buiten zijn normale
beroepsactiviteit, waardoor hij niet over meer deskundigheid beschikt dan een consument.
HvJ Gruber (begrip consument)
Gruber is een boer. Hij had dakpannen gekocht voor zowel de woonboerderij als voor de
stallen. 40% van de dakpannen worden gebruikt voor de stallen (zakelijke bestemming) en
60% voor de woonboerderij (particuliere bestemming). De dakpannen bleken non-conform te
zijn. Gruber had de dakpannen niet in zijn eigen woonplaats, in Oostenrijk, gekocht maar net
over de grens in Duitsland. Indien Gruber als consument zou worden aangemerkt kon hij in
eigen land procederen. Is Gruber consument?
Een persoon die een overeenkomst sluit voor gebruik in verband met zijn beroepsactiviteit
wordt geacht tegenover zijn wederpartij in een gelijkwaardige onderhandelingspositie te
verkeren, zodat de bijzondere bescherming in dit geval niet gerechtvaardigd is. Je kan niet
als consument aangemerkt worden als je voor een niet-onbetekende gedeelte de
overeenkomst voor de uitoefening van bedrijf hebt gesloten. Dit is dus anders dan de
preambule Richtlijn consumentenrechten waarin staat dat iemand consument is als hij
hoofdzakelijk als consument optreedt.
HvJ Costea (begrip consument)
,In deze zaak ging het om een advocaat op het gebied van handelsrecht. Hij sluit een
kredietovereenkomst. Costea dient een verzoek in tot vaststelling van het oneerlijke karakter
van het beding.
De vraag die werd gesteld is of Costea een consument is nu hij een natuurlijk persoon is die
het beroep van advocaat uitoefent en met een bank een kredietovereenkomst sluit waarin
het doel van de lening niet is vermeld en in het kader van welke overeenkomst het
advocatenkantoor van die natuurlijke persoon als hypothecaire borg wordt aangeduid.
Costea werd aangemerkt als consument. De overeenkomst houdt geen verband met de
beroepsactiviteit van de advocaat. Dat een advocaat geacht wordt over verregaande
technische bekwaamheden te beschikken maakt niet dat de consument een betere
onderhandelingspositie heeft ten opzichte van de verkoper.
HvJ DelayFix / Ryanair (begrip consument)
Of een forumkeuzebeding aan een derde kan worden gecedeerd die in alle of een deel van
de rechten en verplichten van een van de partijen bij de oorspronkelijke overeenkomst
treedt, kwam in deze zaak aan de orde. Een luchtvaartmaatschappij kan volgens het Hof ter
betwisting van de bevoegdheid van een rechter om kennis te nemen van een tegen haar
gerichte vordering tot compensatie voor annulering van een internationale vlucht in beginsel
niet een forumkeuzebeding in een door haar met de passagier gesloten
vervoerovereenkomst tegenwerpen aan een incassobureau waaraan de passagier zijn
vordering heeft overgedragen. Dit is echter anders wanneer de derde, in casu het
incassobureau, overeenkomstig het recht van de staat waarvan de gerechten in dat beding
zijn aangewezen in alle rechten en verplichtingen van de oorspronkelijke contractspartij is
getreden. Het HvJ voegt hier nog aan toe dat een forumkeuzebeding in een
vervoersovereenkomst tussen een consument en een luchtvaartmaatschappij waarover niet
afzonderlijk is onderhandeld en waarbij de rechte van de plaats van de verkoper bij
uitsluiting bevoegd wordt verklaard als oneerlijk in de zin van art. 3 lid 1 Richtlijn 93/13/EEG
(Richtlijn bescherming van de consument tegen oneerlijke bedingen) moet worden
aangemerkt.
HvJ Appartementseigenaar (begrip consument)
Een natuurlijk persoon is eigenaar van een appartement, deel uitmakend van een gebouw in
mede-eigendom. Deze eigenaar heeft een overeenkomst gesloten op basis waarvan een
beheerder het beheer onderhoud en verzorgt voor de gemeenschappelijke ruimten in het
gebouw waarin die eigenaar het appartement heeft. Een deel van die diensten wordt verricht
om te voldoen aan nationale wetgeving. De eigenaar moet de beheerder voor die diensten
een vergoeding betalen maar laat dat na. Op basis van de overeenkomst mag de beheerder
bij te late betaling rente rekenen. De eigenaar stelt dat dit een oneerlijk beding is en beroept
zich op de consumentenbescherming. De vraag is of en wanneer de eigenaar in een situatie
als deze kwalificeert als consument in de zin van de Richtlijn oneerlijke bedingen.
HvJ EU: Een natuurlijk persoon die eigenaar is van een appartement kwalificeert als
‘consument’ in de zin van de Richtlijn oneerlijke bedingen indien hij een overeenkomst sluit
ter zake van het beheer en onderhoud van de gemeenschappelijke ruimten van dat gebouw,
voor zover hij het appartement niet voor doeleinden die uitsluitend tot bedrijfs- of
beroepsactiviteit horen. Dat de beheerder een deel van de diensten verricht om te voldoen
aan nationale wetgeving maakt niet dat de overeenkomst tussen de eigenaar en de
beheerder buiten de werkingssfeer van de richtlijn komt te vallen. Indien een dergelijke
, overeenkomst wordt gesloten door een algemene vergadering van mede-eigenaren of een
vereniging van eigenaren kwalificeert de natuurlijk persoon die eigenaar is als consument
onder voornoemde richtlijn als hij partij is bij die overeenkomst en hij het appartement niet
uitsluitend gebruikt voor doeleinden die verband houden met zijn bedrijfs- of
beroepsactiviteit.
-> Dit is dus anders dan de hoofdregel. In dit arrest is het uitgangspunt dat als je een beetje
als consument handelt, behoud je de consumentenhoedanigheid, terwijl de hoofdregel in
andere uitspraken is dat je de hoedanigheid als consument kwijt bent op het moment dat je
handelt voor professionele doeleinden.
HvJ Bank YYY (begrip consument)
Een persoon die, samen met een andere kredietnemer die niet in het kader van zijn
beroepsactiviteit heeft gehandeld, een kredietovereenkomst heeft gesloten voor een
gebruik dat deels verband houdt met zijn beroepsactiviteit en deels niets daarmee vandoen
heeft, onder het begrip „consument” in de zin van deze bepaling valt wanneer het
handelsoogmerk zo beperkt is dat het binnen de globale context van de overeenkomst niet
overheerst.
Om te bepalen of een persoon onder het begrip „consument” in de zin van deze bepaling
valt en meer in het bijzonder of het handelsoogmerk van een door deze persoon gesloten
kredietovereenkomst zo beperkt is dat het binnen de globale context van de overeenkomst
niet overheerst, rekening moet houden met alle relevante omstandigheden van deze
overeenkomst, zowel kwantitatief als kwalitatief, zoals met name de wijze waarop het
geleende kapitaal wordt opgesplitst tussen een beroepsmatige en een niet-beroepsmatige
activiteit en, in geval van meerdere kredietnemers, de omstandigheid dat slechts één van
hen met de betrokken overeenkomst een handelsoogmerk nastreeft of het feit dat de
kredietgever de toekenning van het krediet, dat bestemd is voor gebruik als consument,
ervan afhankelijk heeft gesteld dat het geleende bedrag gedeeltelijk bestemd wordt om
bedrijfsschulden terug te betalen.
HvJ Kamenova (begrip handelaar)
De verkoper Kamenova heeft acht advertenties geplaats voor diverse producten. De vraag is
of hij als consument moet worden aangemerkt wanneer hij als natuurlijk persoon op een
website tegelijkertijd een aantal advertenties plaatst waarin nieuwe en
tweedehandsgoederen te koop worden aangeboden.
De kwalificatie ‘handelaar’ vereist een benadering van ‘geval tot geval’. Daaruit volgt dat de
verwijzende rechter, op basis van alle feitelijke gegevens waarover hij beschikt, zal moeten
nagaan of een natuurlijke persoon als in het hoofdgeding, die op een onlineplatform
tegelijkertijd acht advertenties heeft geplaatst waarin hij nieuwe en tweedehandsgoederen
aanbood, heeft gehandeld „in het kader van zijn handels-, bedrijfs-, ambachts- of
beroepsactiviteit”, of namens of voor rekening van een handelaar.
Het HvJ identificeert een aantal factoren die een nationale rechter moet meewegen bij de
beoordeling of een aanbieder als ‘handelaar’ kwalificeert onder de Richtlijn oneerlijke
handelspraktijken. Die lijst omvat onder andere de volgende factoren:
- Of de verkoop op het online platform op georganiseerde wijze plaatsvindt.
- Of deze verkoop een winstoogmerk heeft.
