Hoorcollege aantekeningen van het vak Grondslagen van de klinische psychologie (GKP) gemaakt in 2024 aan Universiteit Utrecht.
Inclusief de noodzakelijke kennisclip over de diagnostische cyclus en hoorcollege 1 t/m 7. (De aantekeningen van hoorcollege 4 zijn in het Engels geschreven).
,Hoorcollege 0 – Noodzakelijke kennisclip (recap
diagnostische cyclus)
Dr. Femke van den Brink
Diagnostische cyclus
- Gebaseerd op empirisch onderzoek = hypothese toetsend.
- De diagnostische cyclus is een regulatieve cyclus = op elk moment in de cyclus kan je
terug naar een eerdere fase. Het is niet altijd noodzakelijk om alle fases te doorlopen.
Waarom is deze manier van werken zinvol?
- Transparante besluitvorming = controleerbaar en navolgbaar voor anderen.
- Systematisch en stapsgewijs = verminderd oordeelsfouten (availability bias en
confirmation bias).
Klachtenanalyse = volledig beeld van de actuele klachten van de cliënt in kaart brengen door
een intakegesprek of door vragenlijsten vooraf. En de hulpvraag uitvragen.
Probleemanalyse = koppeling van de klachten (bewoording cliënt) naar de daadwerkelijke
problemen (wetenschappelijke kennis), door middel van probleemclusters. Eventuele
classificatie en mate van ernst benoemen.
Verklaringsanalyse = hypothese opstellen en onderzoeken van de aanwezigheid van
oorzakelijke en in stand houdende factoren. Wetenschappelijk onderzoek wordt hiervoor
ingezet.
Indicatieanalyse = behandeladviezen/begeleidingsadviezen opstellen gebaseerd op de
resultaten van de verklaringsanalyse. Evidence based behandelingen worden hierbij gebruikt.
Advies = adviesgesprek waarin je de behandeladviezen/begeleidingsadviezen voorlegt, inclusief
het volledige traject die hiervoor is doorlopen.
2
,Hoorcollege 1a – Nut en noodzaak van de theorie voor
de behandeling van psychopathologie.
Dinsdag 23 april 2024, door Dr. Muriel Hagenaars
Theorie van Hippocrates = balans in lichaamssappen is nodig om niet ziek te worden (slijm,
bloed, gele gal, zwarte gal).
- Behandeling bij ziekte = aderlaten en overgeven. Bleek niet goed te werken.
Andere theorie = verkeerde interpersoonlijke interacties dragen bij aan psychische ziektes.
- Behandeling bij ziekte = opvang in tempels, rust en muziek.
Theorieën uit de middeleeuwen
- Bovennatuurlijke verklaring = bizar gedrag werd gezien als het werk van een duivel of
een heks. Behandeling = exorcisme, heksenverbranding of slangenkuil.
- Natuurlijke verklaring = “gek zijn” is een natuurlijk fenomeen veroorzaakt door stress.
Behandeling = rust, recreatie en ontspanning.
- De maan en de sterren = maan en sterren hebben effect op het psychisch functioneren.
Behandeling = astrologie.
Waarom een theorie?
- Er zijn veel perspectieven en zonder theorie weten we niet welke juist is.
- Effectief onderzoek laat zien welke behandeling werkt: hiervoor is geen theorie nodig.
Een theorie is er om de waarheid te achterhalen. Hoe meer overlap er is tussen een theorie en
de waarheid, des te beter de theorie. Hiervoor zijn observaties nodig.
- Maar waarnemingen zijn niet perfect. Mensen hebben een bias in de interpretatie van
waarnemingen.
o Availability bias = je vertrouwt op dingen die je jezelf makkelijk kan voorstellen.
o Confirmation bias = je focust op dingen die je gelooft.
Wanneer zijn er genoeg waarnemingen om een theorie te bevestigen?
- Theorie Popper = falsificeren, oftewel wanneer is iets niet waar?
Een theorie kan het probleem verklaren, maar ook de behandeling bepalen. Hierbij moeten we
blijven evalueren.
Causaal model = een onderliggend oorzakelijk mechanisme verklaart het gedrag. Bijvoorbeeld
- (Neuro)Biologie = verklaard op basis van fysiologische mechanismen (depressie komt
bijvoorbeeld door een serotonine-tekort). Dit heeft gevolgen voor theorie = medicatie.
- Leertheorie = verklaren op basis van leergeschiedenis (vermijding voorkomt
bijvoorbeeld ontkrachting van angst). Dit heeft gevolgen voor de behandeling = opheffing
van vermijding (exposure).
- Cognitie = verklaren op basis van selectie en verwerking van informatie (depressie
bestaat bijvoorbeeld uit dysfunctionele gedachten). Dit heeft gevolgen voor de
behandeling = correctie van foutieve gedachten.
3
, Benaderingen
- “Onderbewuste” (impliciete processen) = interpretatie van “niet grijpbare” processen.
Bijvoorbeeld bij psychoanalyse of CGT.
- Vrije wil = zelfactualisatie in plaats van correctie van ongezond gedrag. Bijvoorbeeld
humanisme met veel meer eigen keuze.
- Context = mensen bevinden zich in een context. Bijvoorbeeld bij gezinstherapie of in de
verslavingszorg.
Theorie in de praktijk
- We moeten weten wat werkt voor welk probleem. Dit kan door middel van effect studies,
maar het gaat vaak om kortdurende behandelingen, geen/korte follow-up en weinig
valide (zuivere) groepen.
- Zonder theorie zijn observaties zinloos.
- Theorie is nodig om beslissingen te nemen.
Note = DSM is beschrijvend en niet theorie-gebaseerd.
Na de diagnostische cyclus start de behandeling. Als de cliënt niet verbeterd zijn er twee opties.
1. De behandeling wordt niet goed uitgevoerd.
2. De theorie klopte niet. Ga terug naar de theorie in de diagnostische cyclus en kom met
een nieuw behandeladvies.
Behandelen is een theorie vormen en bijstellen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper GewoonMay. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
