Jodendom
Naam en oorsprong
De naam verwijst naar een volk dat voorkomt uit de tijd van de bijbel. Met namen het
gebied van Judea.
Je bent jood wanneer je tot een bepaald volk behoort of als je moeder jood is of als je als
vasten riten jood bent geworden. Ongeacht of je geloofd.
De bronnen: Tenach en Talmoed
De Tenach omvat drie onderdelen:
- Tora (de eerste vijf boeken, toegeschreven aan Mozes)
- Nebiim ( de profeten)
- Chetubim ( de geschriften, waaronder de psalmen, spreuken, Ruth, Esther, Job e.a)
De Tora vormt het hard van de Tenach. In de Tora staan verhalen over de aarstsvaders,
abraham, Isaak en Jakob, Mozes en de uitttocht uit Egypte op weg naar het beloofde land.
De Nebiim gaat over hoe het volk in het beloofde land vergaan is.
Het Chentubim gaat om de peroonslijke reflectie op ervaringen met God en de vragen van
de eigen tijd.
De talmoed bestaat uit de Misjna en de discussies over de Misjna.
Het Jodendom baseert zich op twee tradities: de schriftelijke Tora en de mondelinge Tora.
De grondslagen van de joodse traditie
De ene god
Alles begint met het geloof in de ene God, die schepper is van de hemel en aarde. God is
betrokken op het menselijk bestaan. God heeft een bijzonder verbond gesloten met Zijn volk.
Van Gods zijde is het verbond onverbrekelijk, ook al leven joden niet naar de verplichtingen
van dit verbond. Er is daarom altijd terugkeer naar God mogelijk.
Het uitverkoren volk
Israel is het uitverkoren volk. Het volk van Israel heeft een bijzonde opdracht, namelijk de
heiliging van Gods naam in het leven naar de geboden. Daarin moet Israel een licht zijn
onder de volkeren.
Heiliging door omgang met de geboden
De kern van het Jodendom is de omgang met de geboden en je daar aan te houden. De
innerlijke houding in de omgang met de geboden bepaalt de ontmoeting met soms
raadselachtige Goddelijke. Bovendien dienen de geboden de gerechtigheid in de
samenleving.
Geloofsleer
Joden hebben niet echt een geloofsleer. God is onbenoembaar. Je ervaart God in Zijn
onzichtbare aanwezigheid en in de heerlijkheid die van Zijn wet en schepping uitgaat. De
geloofsleer bestaat uit 13 punten:
1. Dat God de enige schepper en de leider is van al wat geschapen is en tot stand
kwam, komt en komen zal.
2. Dat God een absolute eenheid is, onvergelijkelijk met welke eenheid ook, dat alleen
Hij de God is, die er was, er is en er altijd zal zijn.
3. Dat Hij onlichamelijk is, Hij geen lichamelijke functies bezit en dat van Hem geen
enkele voorstelling mogelijk is.
4. Dat Hij de eerste en de laatste is.
5. Dat men alleen tot Hem zijn gebed mag richten en dat men dit niet tot een ander
mag doen.
6. Dat al wat de profeten verkondigd hebben waar is.
7. Dat Mosje de ware profeet was, die nooit zijn weerga heeft gehad of zal hebben.
8. Dat de gehele Tora, zoals wij die nu bezitten, door God aan Mosje gegeven is.
9. Dat deze Tora onveranderlijk is, dat er geen andere bestaat, die van God afkomstig
is.
10. Dat God handelingen en de gedachten van de mens kent.
11. Dat Hij beloont die Zijn geboden nakomen en straft die Zijn geboden overtreden.
, 12. Dat de Messias zeker zal komen en, al kan hij ook lang uitblijven ik iedere dag zijn
komst verwacht.
13. Dat er een herleving der doden zal zijn op een tijdstip waarop de schepper, wiens
Naam geprezen is en wiens faam zo hoog en voor altijd verheven is, dat wil
Geen beelden.
Een centraal gebod is, dat van God geen beeld gemaakt mag worden. Een beeld van God
maken zou beteken dat je God dan in principe in je vingers zou hebben en naar je hand kunt
zetten. Dat kan en mag niet.
Voorzichtig met de naam van God
Hoewel met de medeklinker de naam van God wel genoemd wordt in de Tora, weten we de
juiste naam niet en mogen we die uit eerbied ook niet weten. Joden noemen hem vooral
Heer.
Mensbeeld- zonde en genade
De mens is naar het beeld van God geschapen. Hij is Gods partner. Zondigen treft zowel God
als de medemens. Wie een medemens schaadt, zondigt ook tegen God.
Opstanding
In het algemeen gaat het bij het Jodendom om het leven nu in relatie tot God en de
medemens. Er zijn groepen geloven in leven na de dood en voor een aantal groepen is
dood, dood
Messiasverwachting en het Koninkrijk van God
Letterlijk betekent Messias ‘gezalfde’. De Messias wordt meer en meer de heilbrenger die de
mensen tot God brengt en alle onrecht en onderdrukking afschaft. In de loop der tijd
hebben verschillende mensen de rol van de Messiasfiguur gekregen.
De geschiedenis van het joodse volk
Abraham wordt gezien als de stamvader van Israel. Abraham krijgt de opdracht van God zijn
woonplaats Haran te verlaten om op weg te gaan naar het beloofde land Kanaan( van Irak
naar Israel) God sluit met Abraham een verbond en zegt hem toe, dat hij de vader van vele
volkeren zal worden. Abraham krijgt twee zonen: Ismael van zijn slavin Hagar, en Isaak bij zijn
vrouw Sara.
Hagar en Ismael worden weggestuurd, de woestijn in. Maar krijgen Gods hulp en de belofte,
dat ook Ismael de vader van een groot volk zal worden.
Isaak krijgt ook twee zonen: Jakob en Esau. Jakob krijgt twaalf zonen. Jozef is de
lievelingszoon en wordt door zijn broers verkocht naar Egypte. Jozef haalt zijn familie naar
Egypte en redt ze van de hongersnood.
Dan begint het verhaal van Mozes. De nakomelingen van Jakob. Hebreeën genoemd,
zuchten onder onderdrukking van de Farao. Mozes wordt te vondeling gelegd aan de Nijl en
door een Egyptische prinses grootgebracht. Mozes moet zijn volk bevrijden uit Egypte. Na tien
plagen lukt dat en het volk trekt 40 jaar door de woestijn. Uiteindelijk bereiken ze het
beloofde land en veroveren ze het land.
Na een onduidelijke periode worden koningen aangesteld, eerst Saul, daarna David,
waardoor het volk tot een eenheid wordt gesmeed rond de stad van David, Jeruzalem.
David krijgt een zoom Salomo die de eerste tempel heeft laten bouwen. Het rijk valt uiteen in
twee delen, Judea en Samaria. Beide worden verwoest en de bewoner worden
gedeporteerd naar Babel. Dit ballingschap is de kern van het Jodendom. In die tijd is de Tora
geredigeerd en de synagoge ontstaan als plaats van studie van geschriften en eredienst
aan God. Uit deze tijd stammen ook de teksten van de grote profeten Jesaja, Jeremia en
Ezechiël.
Na de eerste ballingschap keert een deel van de joden terug naar Jeruzalem en herbouwt
de tempel. Als de Romeinen aan de macht zijn komt het volk in opstand. Deze opstand
wordt gruwelijk neergeslagen en de tweede tempel word verwoest. Er blijft één muur over,
die later de plaats wordt waar joden bijeenkomen ter gedachtenis aan de teloorgang van
de tweede tempel
Met de val van Jeruzalem begint de tweede ballingschap en zijn joden zo’n 1900 jaar een
volk zonder land.
