Goede en duidelijke samenvatting van het boek Biologie Voor Jou 5VWO, thema 3 stofwisseling. De tekst wordt ondersteund met verduidelijkende afbeeldingen. Samenvatting voor een goed cijfer.
Stofwisseling -> geheel van chemische omzettingsprocessen in een organisme (ook wel metabolisme)
- Vaak in de cellen
- Nodig voor opbouw van de cel en energievoorziening
Basale metabolisme (grondstofwisseling) -> processen die altijd/in rust doorgaan (hartslag,
ademhaling)
Afhankelijk van geslacht, leeftijd en lichaamsgewicht
Bepalen door hoeveelheid zuurstof te meten die iemand verbruikt in rust
Cellen
1. Organische stoffen
Een of meer ketens van koolstofatomen
Bevat element H (waterstof), vaak ook O (zuurstof)
- Voor binding C-H is energie nodig, bij het verbreken van de binding komt
energie beschikbaar -> opgeslagen energie in atoombindingen wordt
chemische energie genoemd.
Glucose (C6H12O6) -> belangrijk voor stofwisseling als brandstof en bouwstof
2. Anorganische stoffen
Kleine, eenvoudig gebouwde moleculen
Bevatten weinig energie
Stofwisseling
Assimilatie = opbouw organische moleculen uit kleinere moleculen
Is energie voor nodig
Dissimilatie = afbraak van grote organische moleculen tot kleinere
Komt energie vrij
ATP (adenosinetrifosfaat) -> energiedrager
Bestaat uit adenosine en drie fosfaatgroepen
In bindingen tussen fosfaatgroepen veel
chemische energie vastgelegd
3e fosfaatgroep afgesplitst -> ADP en komt
bindingsenergie beschikbaar
Energie wordt overgedragen aan
stofwisselingsreacties en processen
in de cel.
Gevormd bij fotosynthese in chloroplasten en bij verbranding in mitochondriën -> lichtenergie en
chemische energie uit glucose wordt omgezet in chemische energie van ATP.
Door binding fosfaatgroep aan ADP ontstaat ATP -> fosforylering
Andere energiedragers: NAD+, NADP+
, Omzetting bij stofwisseling verlopen niet vanzelf of heel traag -> enzymen zijn eiwitten die chemische
omzettingsprocessen katalyseren zonder zelf verbruikt te worden of van vorm te veranderen.
Dmv enzymen kan cel stofwisseling sturen
Enzymmolecuul veel knikken en lussen -> waar de reactie plaatsvindt heet het actieve centrum
Specifieke ruimtelijke structuur-> substraat specifiek = elk enzym kan slechts inwerken
op 1 stof en elke reactie vereist een eigen enzym
Substraat is stof waarop het enzym inwerkt
Zodra substraat aan actieve centrum bindt, vindt de reactie plaats
De ontstane stoffen noem je de reactieproducten
Moment van binding -> enzym-substraatcomplex (stap 2)
Enzym verbreekt bindingen substraat
Veel enzymen hebben speciaal ion of molecuul nodig om goed te kunnen werken
-> cofactor
- Eigenlijke enzym is apo-enzym, als cofactor organische stof is: co-enzym
- ATP fungeert als co-enzym bij het enzym ATP’ase
Activeringsenergie
Energiedrempel -> minimale energie die nodig is om een reactie opgang te brengen
Activeringsenergie -> energie die moet worden toegevoerd om de reactie op gang te brengen
Bij stofwisselingsprocessen energiedrempel hoog en temperatuur in cel te laag om
voldoende activeringsenergie te leveren -> enzym zorgt ervoor dat de energiedrempel
verlaagd wordt
Enzymactiviteit -> mate waarin een enzym een reactie versnelt
Invloed van temperatuur
Bij stijging temperatuur neem enzymactiviteit toe (bindingen tussen enzym-substraat
makkelijker tot stand) tot het optimum daarna neemt de enzymactiviteit af omdat het
aantal intacte moleculen afneemt -> denaturatie (is onomkeerbaar) = moleculen
bewegen zo heftig dat de ruimtelijke structuur verandert en het substraat er niet meer in
past
Boven max temperatuur hebben alle enzymmoleculen hun structuur verloren
Temperatuur waarop enzym actief wordt= min temperatuur
Optimum = grootste enzymactiviteit
Invloed van pH
Activiteit enzym afhankelijk van pH, verhoging/verlaging zorgt voor verandering actieve
centrum. Deze verandering is omkeerbaar -> bij optimale pH structuur weer terug
Invloed stoffen waarvan moleculen bindingen aangaan met enzym
Activator= verhoging enzymactiviteit
Remstoffen= verlaging enzymactiviteit
Enzymatische reacties vaak deel van reactieketens -> eindproduct kan fungeren als
remstof of activator => ontstaan van evenwicht
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper wenkesnijders. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
