Goede en duidelijke samenvatting van het boek Biologie Voor Jou 5VWO, thema 4 DNA. De tekst wordt ondersteund met verduidelijkende afbeeldingen. Samenvatting voor een goed cijfer.
Celkern met DNA (desoxiribonucleïnezuur) informatie voor erfelijke eigenschappen
- Bepaalt functie cel en levert instructies verschillende soorten eiwitten synthetiseren
o Bouw eiwit bepaalt eigenschappen en functie eiwit
- Geheel aan erfelijke informatie in de cel = het genoom
o Eukaryoten DNA in alle chromosomen in de celkern (kernDNA), in de
mitochondriën (mtDNA) en in de chloroplasten
o Prokaryoten het DNA dat los in het cytoplasma van de cel voorkomt (circulair DNA)
Plasmiden korte stukjes circulair DNA
- DNA-molecuul is een nucleïnezuur
o Twee aan elkaar gekoppelde ketens nucleotiden
Nucleotide is opgebouwd uit de monosacharide desoxyribose, fosfaatgroep
en stikstofbase
Stikstofbasen: adenine (A), thymine (T), cytosine (C) en guanine (G)
o Door basenparing 2 DNA-nucleotidenketens verbinden
A met T en C met G
Nucleotidenketens complementair aan elkaar
Dubbelstrengs DNA helixstructuur (spiraalvorm)
Ketens lopen in tegengestelde richting, een
van 3’ naar 5’ en de ander van 5’ naar 3’
Desoxyribose heeft 5 C-atomen, fosfaat groep aan 5 e C-atoom en
stikstofbase aan 1e C-atoom
Bij aan elkaar koppelen nucleotiden (polymerisatie) gaat derde C-
atoom door een condensatiereactie een binding aan met de
fosfaatgroep van het volgende nucleotide
o Enkelstrengs DNA-molecuul 5’ uiteinde = fosfaatgroep, 3’
uiteinde = OH-groep aan 3e C-atoom
DNA altijd aflezen van 3’ naar 5’
- Bij Eukaryoten DNA verdeeld over chromosomen
o Chromosoom enkel, zeer lang dubbelstrengs
DNA
Eerst rond aantal eiwitten gewikkeld
(histonen). Aantal histonen met
eromheen gewikkeld DNA = nucleosoom.
Het DNA tussen twee opeenvolgende
nucleosomen = koppelings-DNA.
Voor celdeling wordt deze ‘kralenketting’
opgerold tot een dikkere draad.
- Volgorde waarin nucleotiden in een DNA-molecuul
gerangschikt zijn sequentie
- Bij eukaryoten maar een klein deel coderend-DNA, rest is niet-coderend DNA
o Sommige delen niet-coderend DNA hebben regulerende functie bij eiwitsynthese of
coderen voor moleculen met regulerende functie bij eiwitsynthese.
o Deel niet-coderend DNA bestaat uit repetitief DNA = herhalingen van korte
nucleotidesequenties, ander deel bestaat uit genen die hun functie hebben verloren
, DNA-replicatie kopiëren van DNA tijdens S-fase
- Begint bij replicatiestartpunt. In twee richtingen worden de waterstofbruggen tussen de
basenparen verbroken door helicase ontstaat een replicatiebel
o Eukaryoten meerdere replicatiestartpunten
o Prokaryoten 1 replicatiestartpunt
- Speciale eiwitten binden aan de strengen om te voorkomen dat er opnieuw
waterstofbruggen worden gevormd
- Replicatie begint met primer kort stukje nucleïnezuur (RNA) gesynthetiseerd door primase
o Complementair
- Vanaf de primer kan DNA-polymerase langs enkelstrengs ketens schuiven en de losse
nucleotiden binden aan de vrijgekomen stikstofbasen er ontstaat dubbelstrengs DNA
o De energie die vrijkomt wordt hiervoor gebruikt
o DNA-polymerase leest af van 3’
naar 5’ (afleesrichting) nieuw
streng gesynthetiseerd van 5’ naar
3’
- Replicatie vindt in twee richtingen plaats
o Ene richting DNA-polymerase vanaf
het replicatiestartpunt het uit
elkaar gaan van ketens volgen om
de leidende streng te
synthetiseren
o Andere richting kan DNA-
polymerase steeds korte DNA
stukjes (Okazaki-fragmenten)
synthetiseren vanaf een primer
(want het gebeurt achterwaarts)
om de volgende streng te
synthetiseren. Okazaki-fragmenten
worden aan elkaar geplakt door
DNA-ligase
- Tot slot worden de RNA-primers vervangen
door DNA-nucleotiden
o Doordat de primer wort verwijderd kan DNA-polymerase het uiteinde van de
volgende streng niet repliceren, er is geen 3’-uitende beschikbaar niet-
gekopieerde DNA wordt verwijderd DNA molecuul bij elke deling korter
Om te voorkomen dat DNA beschadigd uiteinden bevatten telomeren
Telomeer = niet-coderend DNA dit is ingekapseld in beschermende
eiwitten
Bij elke celdeling wordt telomeer korter na 50 delingen nog 1/5
van telomeer over en kan de cel niet meer delen apoptose
(geprogrammeerde celdood)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper wenkesnijders. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
