BASIS VAN DE BEDRIJFSECONOMIE VOOR NON-
FINANCIALS 2e druk, Rien Brouwers, Piet de Keijzer en
Olaf Leppink
Delen van hoofdstuk 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 en 17
DEEL 1: BEDRIJFSECONOMISCHE UITGANGSPUNTEN
HOOFDSTUK 1: BEDRIJVEN
1.1 Bedrijfseconomie en het bedrijf
1.1.2 Bedrijven
Bedrijf
- Een bedrijf ontleent zijn bestaansrecht aan het feit dat er afnemers zijn.
!! Een basisvoorwaarde om op lange termijn te kunnen blijven bestaan is dat een bedrijf alle uitgaande middelen
die het gebruikt om het productieproces uit te voeren, weer terugverdient via verkoop van de geproduceerde
goederen of diensten of via eventuele andere inkomstenbronnen.
Participanten
= Ofwel stakeholders; partijen, die alle een belang hebben bij of een relatie hebben met het bedrijf.
- Bijv. eigenaren/verschaffers van eigen vermogen, schuldeisers/verschaffers van vreemd vermogen,
afnemers/klanten, management, werknemers, leveranciers, lokale gemeenschap of de overheid.
- Een bedrijf moet aan de behoeften van al zijn participanten voldoen. Dit maakt de aansturing ervan ingewikkeld.
Schematisch productieproces van een bedrijf
1.1.3 Publieke en private bedrijven
- Op basis van de aard van de geproduceerde goederen of diensten kunnen we bedrijven indelen in categorieën:
1. Publieke bedrijven
= Bedrijven die goederen of diensten leveren waarvan de overheid of de maatschappij het van belang vindt om
deze niet door een op winst gericht bedrijf te laten produceren.
- Publieke bedrijven zijn eigendom van de overheid of staan onder rechtstreekse controle van de overheid.
- Het hoofddoel is om goed en goedkoop mogelijk goederen of diensten aan de maatschappij te leveren.
- Soms leveren goederen of diensten te weinig op en om dan toch te kunnen blijven voortbestaan, zijn ze
afhankelijk van donaties of overheidssubsidies.
2. Private bedrijven
= Bedrijven die eigendom zijn van personen of andere bedrijven die eigen vermogen in het bedrijf hebben
geïnvesteerd.
Private-profitorganisaties
= Andere naam voor ‘ondernemingen’.
1.3 Ondernemingsvormen: eenmanszaak en personenvennootschappen
1.3.1 Ondernemingsvormen
Ondernemingsvorm
= Ofwel rechtsvorm; de juridische vorm waarin de bedrijfsvoering van een bedrijf wordt gedaan.
- De keuze voor een ondernemingsvorm heeft onder andere invloed op je aansprakelijkheid, belastingen en
administratiewijze.
,Aansprakelijkheid
1. Bij een ondernemingsvorm zonder rechtspersoonlijkheid is de eigenaar van het bedrijf met zijn of haar
privévermogen aansprakelijk voor de schulden van het bedrijf. Dit wordt ook wel natuurlijk persoon genoemd.
2. Bij een ondernemingsvorm met rechtspersoonlijkheid is dit niet het geval, hierbij wordt privé vermogen en
zakelijk vermogen van elkaar gescheiden.
→ Voordelen met rechtspersoonlijkheid: (1) eigenaren zijn niet privé aansprakelijk, (2) makkelijker om
vermogen aan te trekken, (3) voortbestaan is beter gewaarborgd en (4) winst wordt lager belast.
Sociale onderneming
= Onderneming waarbij het maatschappelijke doel dat je wilt bereiken met je onderneming voorop staat, i.p.v.
de winst die voorop staat.
!! Dit is niet hetzelfde als duurzaam ondernemen of maatschappelijk verantwoord ondernemen.
- Bijv. Tony’s Chocolony.
1.3.2 Eenmanszaak
= Ondernemingsvorm waarbij er één persoon de volledige eigenaar van de onderneming is.
- De eigenaar is maakt alle beslissingen en is volledig aansprakelijk. Er is voor de wet geen verschil tussen de
financiële handelingen die de eigenaar privé of voor de onderneming doet.
- Hij heeft dus één portemonnee en dit kan ook op de balans te zien zijn, bijv. aanschaf van een privéwoning.
- De eenmanszaak begint meestal in de vorm van een zzp’er (= zelfstandig zonder personeel). Het voordeel
hierbij is dat de eigenaar helemaal zelf kan beslissen wanneer en welke opdrachten hij accepteert.
→ Op het moment dat een zzp’er mensen in dienst gaat nemen (dus niet huren), wordt hij een bedrijf.
- De winst van de eenmanszaak is het inkomen van de ondernemer. Hij betaalt hierover inkomstenbelasting.
Voordeel eenmanszaak
Je kunt van de ene op andere dag beginnen. Het enige wat je moet doen is (1) een inschrijving bij de Kamer van
Koophandel (KvK) als ondernemer en (2) een btw-nummer aanvragen bij de Belastingdienst.
Nadeel eenmanszaak
De eenmanszaak is kwetsbaar, want het voortbestaan van het bedrijf is totaal afhankelijk van de ondernemer en
als het economisch tegenzit dan staat ook het privévermogen op het spel.
1.3.3 Vennootschap onder firma (vof)
= Ondernemingsvorm waarbij twee of meer mensen voor een gezamenlijke rekening een bedrijf willen voeren.
- De samenwerkende eigenaars (= vennoten of firmanten) zijn ieder aansprakelijk voor het totaal van de schulden
van de vennootschap. Het is dus ook wel een samenwerkingsverband.
Vennootschapsakte
= Samenwerkingscontract die de vennoten bij de oprichting moeten opstellen met alle afspraken.
- Dit contract is vormvrij, maar moet wel goed zijn opgesteld voor het geval dat de samenwerking fout loopt.
- Belangrijkste zaken die in de vennootschapsakte moeten worden vastgesteld zijn:
1. De inbreng van ieder van de vennoten (in een geldsom of in natura);
2. De winstverdeling;
3. De bevoegdheden, verantwoordelijkheden en taken van ieder van de vennoten;
4. De manier waarop de geschillen worden opgelost;
5. Wat te doen in geval van overlijden of het willen beëindigen van de samenwerking.
→ Belangrijk is dat niet alleen de vennoten op de hoogte zijn van de inhoud van dit contract, maar dat ook de
klanten en de leveranciers weten hoe de aansprakelijkheid tussen de partners is geregeld.
, Voordelen vof
1. De eigenaren zijn staan er niet alleen voor, want ze hebben elkaar als compagnon om de markt te bedienen, te
brainstormen over zaken of de verantwoordelijkheid te delen.
2. Omdat er meerdere eigenaren zijn, weet men van elkaar dat iedereen er vol voor gaat.
3. Als er iets gebeurd met één van de eigenaren, kan het bedrijf blijven bestaan.
Nadelen vof
1. De eigenaren kunnen een verschil van mening krijgen.
2. Als eigenaar ben je hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden die de medevennoot aangaat en dat creëert
wantrouwen.
1.3.4 Maatschap
= Ondernemingsvorm waarbij meerdere professionals in samenwerking met anderen hun beroep uitoefenen.
- De maten zijn in feiten allemaal actief als zelfstandig ondernemer en worden fiscaal ook op deze manier belast,
maar regelen bepaalde zaken, zoals huisvesting of de winstverdeling, in de overkoepelende maatschap.
- Samenwerkende partners (= de maten) stellen een oprichtingsakte op waarin ze aangeven (1) hoe de
beslissingen genomen worden, (2) hoe de verdeling van de opbrengsten en kosten is en vooral ook (3) hoe de
toe- en uittreding van de vennoten is geregeld.
- Het vermogen van de maatschap bestaat uit het door de maten ingebrachte vermogen.
- Over de winst betalen de maten inkomstenbelasting.
- De maten kunnen gebruik maken van fiscale faciliteiten zoals zelfstandigenaftrek.
- De maten zijn niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen.
!! Een groot verschil met de vof is dat de maten niet voor het totaal, maar voor gelijke delen aansprakelijk zijn.
1.3.5 Commanditaire vennootschap (cv)
= Ondernemingsvorm waarbij er een onderscheid is tussen:
1. Beherende (actieve) vennoten: hoofdelijk aansprakelijk voor het geheel. Voor hen lijkt het op een vof.
2. Commanditaire (stille) vennoten: kan niet meer verliezen dan het ter beschikking gestelde vermogen, maar
deelt wel mee in de winst. Ze gedragen zich ook ‘stil’, dus ze brengen vrij weinig bij qua werk.
- De omzet van een vof naar een cv komt vaak voor bij de overname van een bedrijf.
- De winst van een cv is het inkomen van de vennoten en hierover betalen zij inkomstenbelasting.
- De beherende vennoten kunnen gebruik maken van faciliteiten als zelfstandigenaftrek, maar voor
commanditaire vennoten geldt dit niet.
Nadeel cv
Als commanditaire vennoten zich regelmatig laten zien op de zaak of zich bemoeien met de bedrijfsuitoefening,
door bijv. het woord te voeren op vergaderingen, kunnen zij door de rechter in geval van een faillissement toch
gezien worden als beherende vennoten.
1.4 Ondernemingsvormen: ondernemingen met rechtspersoonlijkheid
Vennootschap
= Rechtspersoon met een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal, waarbij de aandeelhouder niet
persoonlijk aansprakelijk is voor hetgeen in naam van de vennootschap wordt verricht.
- De vennootschap is een Nederlandse uitvinding uit de Gouden Eeuw en maakt het mogelijk dat er een
scheiding is tussen de leiding en het eigendom van de organisatie.
1.4.2 Naamloze vennootschap (nv)
= Vorm van vennootschap waarbij aandelen worden uitgegeven, die ‘naamloos’ en vrij verhandelbaar zijn, aan de
oprichter(s) of aan anderen die geld of goederen inbrengen.
- Er is scheiding tussen eigendom en leiding van de onderneming.
- Een nv wordt opgericht middels een oprichtingsakte bij de notaris die de statuten bevat. Hierin staat het bedrag
van het maatschappelijk kapitaal en het bedrag per aandeel.
- De aandeelhouders zijn formeel voor een stukje eigenaar van het bedrijf en zij hebben recht op een gedeelte
van de winst. Een deel van de winst kan worden uitgekeerd en een deel kan in de nv worden gestoken.
- Over de behaalde winst betaalt de nv vennootschapsbelasting.
- Over de uitgekeerde winst betalen de aandeelhouders inkomstenbelasting.
- Over het salaris van de directie betaalt de directie ook inkomstenbelasting.
- De aandeelhouders kunnen hun ingebrachte vermogen verliezen als het slecht gaat met de nv.
- De aandeelhouders hebben ook hebben zij stemrecht op de algemene vergadering van aandeelhouders.
- Naast aandeelhouders kent de nv een raad van bestuur, ofwel directie.
!! Belangrijk is dat er bij een nv een minimaalkapitaal gestort moet worden van €45.000. Dit mag ook in natura.
