Samenvatting A History of The
Modern Wold: Palmer
geschreven door
Ambervdv
www.stuvia.nl
Gedownload door: Ambervdv | ambervdv@yahoo.com
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Een samenvatting van de hoofdstukken 13 t/m 25 van
R.R. Palmer, Joel Colton en Lloyd Kramer,
A history of the modern world
Hoofdstuk 13 ‘De Consolidatie van Grote Natiestaten, 1859-1871’
In een relatief kort tijdsbestek van twaalf jaar ontstonden, naast de reeds bestaande grote
natiestaten Groot Brittannië en Frankrijk, een nieuw Duits keizerrijk, een verenigd Koninkrijk van
Italië en de Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie. Ook elders (Rusland, Verenigde Staten van
Amerika, Canada en Japan) was er sprake van fundamentele veranderingen, die kunnen worden
gezien als de drijvende krachten bij de totstandkoming van de moderne samenleving.
§ 63 Achtergronden: Het Idee van de Natiestaat
Vóór 1860 waren in Midden en Oost Europa de karakteristieke politieke organisaties die van de
kleine staat, die een deel van een natie besloeg (bijv. Hanover, Toscane) of die van het grote rijk
met een dynastie onder welks paraplu vele volken een plek vonden (de Romanov’s, de
Habsburgers).
Vanaf de jaren 60 van de 19e eeuw werd de natiestaat hét model voor volkeren, klein en
groot. Soevereiniteit en onafhankelijkheid werd daarbij gezien als een recht, dat zelfs relatief
kleine bevolkingsgroepen toekwam. Het idee van de natiestaat heeft geleid tot enerzijds het
bijeenbrengen van mensen in grotere eenheden en anderzijds het opbreken van eenheden in
kleinere.
Op veel plaatsen in Europa waren gedurende de eerste helft van de 19 e eeuw
nationalistische stromingen onderdrukt maar zeker niet uitgeroeid. Voor velen was de drang naar
nationale eenheid en onafhankelijkheid een soort seculair geloof geworden. De natiestaat, waarbij
het hoogste politieke gezag op de een of andere wijze de wil en het gevoel van haar inwoners
vertolkt, was daarvan de belichaming. Daarbij moet dan sprake zijn van een volk, dat:
- zich lid van een gemeenschap met een gezamenlijk sociaal en cultureel leven voelt;
- de regering als zijn regering beschouwt;
- gewoonlijk één taal spreekt, die anders is dan die van buitenstaanders (“vreemdelingen”);
- vaak gelooft in een of meer van de volgende elementen: een gezamenlijke afstamming,
geschiedenis, toekomst, godsdienst, grondgebied of externe bedreiging.
Naties kunnen op vele wijzen ontstaan, maar zij hebben gemeen dat zij zich beschouwen als een
permanente gemeenschap, waarin de individuen een collectieve bestemming hebben.
De consolidatie van grote natiestaten betekende enerzijds de samenvoeging van bestaande
kleinere staten en anderzijds de creatie van nieuwe banden tussen regering en onderdanen. Dit
laatste ging veelal gepaard met constitutionele veranderingen richting meer liberale en
representatieve instituties. Veel idealen die de revolutionairen van 1848 niet hadden weten te
verwezenlijken, werden nu gerealiseerd door gevestigde regeringen, zij het niet zonder slag of
stoot, d.w.z. een aantal oorlogen.
De Krim Oorlog, 1854-1856
Het belangrijkste gevolg van deze oorlog was een aanzienlijke verzwakking van Rusland en
Oostenrijk, de twee conservatieve machten die sinds 1815 voortdurend nationale veranderingen
hadden verhinderd.
De eeuwenoude strijd tussen Rusland en het Ottomaanse rijk laaide in 1853 op toen tsaar
Nicolaas I, onder het mom van bescherming van de Christenen, Wallachije en Moldavië binnentrok.
Toen de Fransen, die grote commerciële belangen in het Midden Oosten hadden, en de Britten de
Turken steunden, was de oorlog een feit. Ook het koninkrijk Sardinië (Piemonte) stapte, louter en
alleen met de bedoeling de Italiaanse kwestie op de agenda te krijgen, in.
De Britse vloot blokkeerde Rusland zowel in de Oostzee als de Zwarte Zee en de Franse en
Britse legers landden op de Krim, waar vrijwel alle gevechtshandelingen plaats hadden. Oostenrijk
zag zijn kans schoon en verdreef de Russen uit Wallachije en Moldavië. Toen Nicolaas in 1855 stierf,
[AvdV]
Gedownload door: Ambervdv | ambervdv@yahoo.com
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
zocht zijn opvolger Alexander II vrede, die in 1856 te Parijs werd gesloten. Rusland deed een aantal
concessies en Servië, Wallachije en Moldavië werden vorstendommen met zelfbestuur.
Alles leek in kannen en kruiken, maar er waren problemen in de maak: Napoleon III had
behoefte aan roem, de Italianen aan eenheid en de Pruisen, die niet hadden meegedaan, aan
blijvende status als supermacht.
§ 64 Cavour en de Italiaanse Oorlog van 1859: De Eenwording van Italië
Italiaans Nationalisme: De Agenda van Cafour
Al heel lang bestond Italië uit een tiental middelgrote en enkele heel kleine staten, wier regeringen
over het algemeen wel tevreden waren met hun afzonderlijke onafhankelijkheid. Onder de
bevolking was er evenwel een wijdverbreide afkeer van de zittende machthebbers. Daarnaast
groeide het verlangen naar een liberale nationale staat, die de Italiaanse grandeur van de Oudheid
en de Renaissance kon doen herleven. De verwezenlijking van deze droom was echter niet mogelijk
zonder buitenlandse steun ten behoeve van de verdrijving van Oostenrijk uit Italië, terwijl
bovendien sinds de revolutie van 1848 ook niet op pauselijke steun voor de zaak van het
nationalisme gerekend hoefde te worden.
De eerste minister van Piemonte, Cavour, was zich dit terdege bewust. Hij was een liberale
constitutionele monarchist, die een sterk antikerkelijke ‘realpolitik’ voerde. Waar opportuun
werkte hij in het geheim samen met de republikeinen. Hij involveerde Piemonte in de Krim Oorlog
met de bedoeling op een later tijdstip de steun van Napoleon III te verwerven bij een oorlog tegen
de Oostenrijkers. Hij sloot een geheime overeenkomst met Napoleon III en wist in april 1859 een
oorlogsverklaring van Oostenrijk uit te lokken, waardoor de Franse troepen een excuus hadden de
Alpen over te trekken.
Napoleon III won twee veldslagen, maar manoeuvreerde zich tegelijkertijd in een lastige positie. De
Pruisen, die geen uitbreiding van de Franse invloed in Italië wensten, begonnen zich te mobiliseren bij de
Rijn en overal in Italië laaide overal het revolutionaire vuur op. Dit laatste gebeurde ook in de kerkelijke
staat waar nog altijd een Frans detachement gelegerd was ter bescherming van de paus tegen het
republicanisme. In juli sloot Napoleon III plotsklaps vrede met de Oostenrijkers, waarbij Piemonte
Lombardijen kreeg, doch Oostenrijk Venetië behield. Dit was niet wat Cavour en de Italiaanse patriotten in
gedachten hadden. De revolutie verspreidde zich verder, waarbij na volksraadplegingen Toscane,
Modena, Parma en Romagna zich bij Piemonte aansloten. Napoleon II erkende de vergrote staat in ruil
voor Nice en Savoye, waar een meerderheid van de bevolking zich voor aansluiting bij Frankrijk had
uitgesproken.
De Voltooiing van de Italiaanse Eenheid
De pauselijke gebieden en het Koninkrijk Napels -Sicilië maakten in 1860 nog geen deel uit van het
Italiaanse koninkrijk. De Piemontese republikein Garibaldi landde met een legertje van ruim
duizend man op Sicilië en stak spoedig over naar het vaste land, waar hij gezelschap kreeg van
locale revolutionairen. Het zwakke en corrupte regime van Napels -Sicilië bezweek binnen de kortste
keren.
Garibaldi wilde nu van Napels naar Rome optrekken, maar Cavour was hem voor. Hij bezette
de Kerkelijke Staat, waarbij hij zorgvuldig vermeed Rome zelf in te nemen. Garibaldi legde zich bij
de situatie neer en reed samen met Koning Victor Emanuel II in een open koets door Napels.
Plebiscieten in Napels, Sicilië en de Kerkelijke Staat (excl. Rome) bevestigden de aansluiting bij
Piemonte. In 1861 riep een parlement, dat met uitzondering van Rome en Venetië geheel Italië
vertegenwoordigde, het Koninkrijk Italië uit. Na de toevoeging van Venetië in 1866 (als beloning
voor de steun aan Pruisen in de oorlog tegen Oostenrijk) en de annexatie van Rome in 1870 (na de
terugtrekking van de Franse troepen) was Italië, voorlopig, compleet.
Aanhoudende Problemen na de Eenwording
Na de eenwording was er in feite nog veel niet geregeld. Onverzettelijke nationalisten hadden hun
oog laten vallen op gebieden met een deels Italiaanse bevolking, zoals Trentino, Triëst, enkele
Dalmatische eilanden, Savoye en Nice.
De bezetting van Rome had de kloof tussen kerk en staat alleen maar vergroot, waarbij de
paus, beroofd van gebied dat hij zo’n duizend jaar had bezeten, koos voor levenslange afzondering
[AvdV]
Gedownload door: Ambervdv | ambervdv@yahoo.com
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
in het Vaticaan (door zijn opvolgers voortgezet tot 1929). Dit hield tevens in een scheiding der
geesten tussen goede patriotten die dus antiklerikaal waren en goede katholieken die de staat met
veel argwaan bekeken. Tot slot waren er sterke regionale verschillen tussen Noord en Zuid.
Ook was het parlementaire Italië niet democratisch. Slechts drie procent van de bevolking
had stemrecht en het parlement was bepaald niet vrij van corruptie. Revolutionaire agitatie ging
dan ook onverminderd door, waarbij een verschuiving optrad richting marxisme, anarchisme en
syndicalisme. Maar Italië was één.
§ 65 Bismarck: De Stichting van een Duits Rijk
Sinds de Reformatie was het Frankrijk’s politiek geweest tweedracht te zaaien onder de Duitsers
door hun onderlinge rivaliteit op te stoken. Vanaf de 17e eeuw deed ook Rusland hier van harte aan
mee. In de loop der tijden raakten de Duitsers meer en meer gefrustreerd over hun positie, die vaak
afhankelijkheid van het buitenland inhield. De Napoleontische oorlogen wakkerden het nationalisme
aan en filosofen als Hegel zagen een typisch Duitse weg in het verschiet: individuele vrijheid was
daarbij van minder gewicht dan loyaliteit aan de groep, collectivistische beginselen en bovenal de
staat.
De Duitse Staten na 1848
Na de mislukking van het Parlement van Frankfurt in 1849 werd het de Duitsers duidelijk dat alleen
machtspolitiek resultaten zou afwerpen. Het sobere, ordelijke en eerbiedige Duitse volk
ontwikkelde een bewondering voor ‘Die Macht’.
Omstreeks 1850 waren zowel de oude staten als de Duitse Bond in ere hersteld, maar wel
binnen een raamwerk van grote economische en sociale veranderingen. De in 1834 door Pruisen in
het leven geroepen ‘Zollverein’, waaraan alleen Oostenrijk en Bohemen niet meededen, en de snel
groeiende Duitse steden, onderling verbonden door spoorwegen en telegraaf, onderstreepten de
voordelen van eenheid. De geesten waren rijp voor een verandering en het was Pruisen dat deze
bewerkstelligde.
Pruisen in de 60-er jaren van de 19e eeuw: Bismarck
Na de vernedering door Napoleon was Pruisen weer opgekrabbeld als kleinste van de Grote Vijf. Het
ontleende zijn invloed van oudsher aan zijn geduchte leger, dat bij veroveringen en diplomatieke
offensieven goede diensten bewees. Vanaf 1850 verhinderde het Pruisische parlement, waar de
liberale kapitalisten (m.n. uit het Rijnland) in de meerderheid waren, uitbreiding en modernisering
van het leger. Dit was zeer tegen de zin van hun rivalen in het parlement, de Pruisische Junkers. In
deze situatie benoemde de koning in 1862 een nieuwe eerste minister, Otto von Bismarck,
Bismarck, een Brandenburgse Junker, was geen nationalist maar een Pruis in hart en nieren,
die het Westen (d.w.z. alles ten westen van de Elbe) begreep noch vertrouwde. Liberalen,
democraten en socialisten verfoeide hij. Hij legde grote nadruk op plichtsbetrachting, orde,
dienstbaarheid en godvrezendheid.
Hij werd echter niet met handen en voeten door deze principes gebonden. En ideologieën
waren voor hem nooit een doel op zich. Hij was de klassieke beoefenaar van ‘Realpolitik’. Indien
nodig werkte hij zelfs met socialisten samen of deed hij zich voor als liberale democraat. Hij voerde
even gemakkelijk oorlog als dat hij vrede sloot. Praktisch en opportunistisch was zijn beleid.
In de jaren 1862-1866 woedde een constitutionele strijd tussen Bismarck en het parlement.
Het parlement weigerde voorgestelde belastingen goed te keuren, maar de regering inde ze
niettemin. En het volk, ordelijk en gezagsgetrouw als het was, betaalde zonder morren. Met de
belastingmiddelen werd het leger vergroot en grondig gemoderniseerd. Bismarck meende dat de in 1815
afgesproken grenzen ondeugdelijk waren en dat Pruisen klaar moest staan wanneer zich gelegenheden
tot gebiedsuitbreiding voordeden.
Bismarck’s Oorlogen: De Noord Duitse Bond, 1867
Toen Denemarken in 1864 probeerde het hertogdom Sleeswijk tot een integraal onderdeel van de
Deense staat te maken, presenteerde zich de eerste mogelijkheid. Bismarck, die zowel Sleeswijk als
Holstein wilde annexeren, wist de Duitse Bond, waar ook Sleeswijk deel van uitmaakte, buitenspel
te zetten door samen met Oostenrijk de oorlog tegen de Denen aan te gaan. Denemarken werd snel
[AvdV]
Gedownload door: Ambervdv | ambervdv@yahoo.com
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
