Psychopathologie: Orthopedagogische aspecten
Toetsing
- Gesloten en open vragen
- Digitaal fysiek tentamen in USC
- 3 uur
- Tentamenstof: Mash & Wolfe, 2017 (hfst 1,2,3,6,7,8,9,10,11,12,13,14) & collegestof
- 10 colleges
Bijvoorbeeld:
Vraag 1: Welke deskundige(n) heeft/hebben expertise op het gebied van psychopathologie bij
kinderen? (meerdere antwoordopties zijn mogelijk)
a. Pedagoog
b. Orthopedagoog
c. Kinder- en jeugdpsycholoog
d. Kinder- en jeugdpsychiater
Bijvoorbeeld:
Vraag 2: Er bestaan verschillende deskundigen die expertise hebben op het gebied van
psychopathologie. Welke deskundige heeft in het bijzonder kennis over de atypische ontwikkeling van
kinderen en jeugdigen, waarbij opvoeding & omgevingsfactoren centraal staan?
Vul in:
Hoorcollege 1 – Inleiding en algemene kaders
Cursusdoelen
• Kennis van de normale en afwijkende ontwikkeling
• Stoornissen en ontwikkelingsinterferenties herkennen
• Kennis van theorieën over verklarende factoren (onderliggende mechanismen) van stoornissen en
ontwikkelingsproblemen
• Betrokkenheid van omgeving/opvoeding bij stoornissen en ontwikkelingsproblemen
Normaal gedrag
- Geen noodzaak om iets te doen
- De afwezigheid van stoornissen
- Een statistisch gegeven
- Een ideale of gewenste toestand
- Een succesvolle adaptatie
Rosenhan’s experiment (1973)
• Opname van 8 gezonde pseudopatiënten in psychiatrische klinieken door het faken van
auditieve hallucinaties (stemmen die zeiden: leeg, hol, dreun).
• Allen opgenomen en gedwongen tot slikken van antipsychoticum als voorwaarde voor ontslag &
7/8 geclassificeerd met ‘schizofrenie in remissie’ bij ontslag.
• Gemiddelde duur opname: 19 dagen
• Rond 200 nieuwe ‘patiënten’ laten screenen; personeel van het psychiatrisch ziekenhuis ‘ontdekte’
41 pseudopatiënten
• Science: ‘on being sane in insane places’
1
,Ontwikkelingspsychopathologie
Beperkingen in het dagelijks leven zijn afhankelijk van de kwaliteit van het vervullen van
ontwikkelingstaken:
- Taal
- Motoriek
- Sociaal
Psychopathologie
• Verstoorde ontwikkeling: de normale ontwikkeling is verstoord
• Gedrag is niet (meer) passend bij het niveau van ontwikkeling van een kind
• Afwijkend gedrag is afhankelijk van het moment dat het kind het gedrag laat zien
Hoe ontwikkelt een kind zich normaal gesproken?
• Hoe ontstaat gedrag?
• Hoe wordt een kind volwassen?
• Hoe leren kinderen?
• Hoe ontwikkelen de cognitieve vaardigheden zich?
• Wat is van invloed op de ontwikkeling van een kind?
• Hoe ontwikkelt de persoonlijkheid zich?
Beschrijven → Verklaren
Psychopathologie en de basisprincipes van pedagogiek
Psychopathologie
- Stoornis
- Beperking
- Handicap
2
,Ontwikkelingsmodel
Psychopathologie ontstaat door de interactie van de verschillende
variabelen op een bepaald moment, maar ook door de tijd heen.
• Biologische context: Genetica, hersenchemie en –structuur,
neurologisch en neuropsychologisch functioneren, temperament
• Individuele context: Persoonlijkheid, cognitie, emoties,
verwachtingen
• Familie context: Achtergrond moeder én vader, opvoeding
• Sociale context: Relaties buiten de familie
• Culturele context: Etniciteit, religie, SES
Waarom hebben we theorieën nodig?
• We willen gedrag kunnen beschrijven, ook in termen als ‘normaal’ en ‘afwijkend’
• We willen (zo) objectief (mogelijk) kunnen vaststellen wanneer gedrag problematisch is
• We zien de wijze waarop mensen zich gedragen als consistent en van binnenuit komend
• We etiketteren op informele wijze en dit beïnvloedt hoe we gedrag van anderen interpreteren
• We willen dat een persoon kan worden beschreven in een paar termen: zijn/haar ‘persoonlijkheid’
om gedrag te begrijpen
Verklaringstheorieën
Psychodynamische/analytische theorieën
Psychopathologie =
• Klassieke psychoanalyse: fixatie of regressie (Freud)
• Ego psychologie: onvermogen om de problemen van de psychosociale ontwikkelingsstadia het
hoofd te bieden (Erikson)
Hoe ontwikkelt psychopathologie?
• Klassieke psychoanalyse: conflicten id, ego, superego
• Ego psychologie: falen om ontwikkelingsstadia te doorlopen
➔ Interactie tussen de ontwikkeling (kindervaringen) en omgevingsprocessen
Leer theoretisch, sociale leertheorie
Psychopathologie = Onaangepast gedrag
Hoe ontwikkelt psychopathologie? → Versterken of ontwikkelen van onaangepast gedrag
• Klassieke conditionering (Pavlov)
• Operante conditionering (Skinner)
• Sociale leertheorie (Bandura)
3
, Watson: Little Albert
- Theorie over emoties
- Onderzoek bij kinderen hoe emoties ontstaan en kunnen worden afgeleerd & aangeleerd
- Fear conditioning
- Konijn → Geluid → Bang voor pluizige dieren
Biologisch medisch model
Psychopathologie = Mentale ziekte
Hoe ontwikkelt psychopathologie?
• Organische disfunctie
• Neuropsychologisch: relatie brein-gedrag
Neuropsychologisch denkmodel
Systemisch pedagogisch
Psychopathologie = Ongepaste familiestructuur
Hoe ontwikkelt psychopathologie? → Grensvervaging, triangulatie
• Systeemtheorieën: bv. Munichin, Haley, Lange
• Pedagogische theorieën: bv. Langeveld, Baumrind, Patterson
Hechtingstheorie
Psychopathologie= Onvermogen verder te komen in de ontwikkeling
Hoe ontwikkelt psychopathologie? → affective splitting, internaliseren van slechte relaties
• Separatie, individuatie (Bowlby, Ainsworth)
Ontwikkelingspsychopathologie
• Benadering om te begrijpen hoe psychopathologie ontstaat gedurende de ontwikkeling
• Gericht op ontwikkelingsprocessen die bijdrage aan/bescherming bieden tegen psychopathologie
Psychopathologie = Ontwikkeling verloopt verstoord
Hoe ontwikkelt psychopathologie?
• Risicofactoren
• Kwetsbaarheden
• Beschermingsmechanismen
4
