HC Verdiepend Staats- en Bestuursrecht
Hoorcollege 1: De digitale rechtsstaat
Reguleren van digitale publieke ruimte
Jurisprudentie
- EHRM Cengiz a.o.v. Turkey
- Rb. Noord-Holland (LinkedIn uitspraak)
- Rb. Amsterdam (Café Weltschmerz)
Opbouw college
- Wat is digitalisatie?
Welke impact heeft dat op de manier op kijken naar het recht?
- Waarom reguleren?
- Juridische uitdagingen (van de digitalisering) in het kader van de
rechtsstaat
- Sociale media uitsluiting
- Regulering
Wat is digitalisatie?
- Verschuiving van krant, naar (oude) tv, naar telefoons
- We zien dus ontwikkelingen die we niet eerder hebben gezien qua
digitalisatie
- Je kan overal meteen op reageren wanneer je een internetverbinding
hebt, iedereen kan dus meedoen
Sociale media
- Youtube, LinkedIn, Meta, etc.
- Iedereen kan dingen posten, in discussie gaan, etc. op sociale media.
Gevolgen
- De gevolgen van digitalisering zijn bijzonder echt en groot;
Concentratieproblemen- en verlies na teveel sociale media
Meer impulsiviteit
Negatief op mentale gezondheid en academisch presteren
Veel onrechte informatie; fakenieuws
- Sociale media hebben dus wel degelijk gevolgen op ons als mensen en
op onze mentale gesteldheid
Sociale media: negatieve uitwassen
- Bestorming van het Capitol (VS): de bestorming was opgeroepen via
Twitter door Trump, om in opstand te komen. Dit ging tot rellen aan
toe
- Brazilië: na de verkiezingen werden mensen (via sociale media) opgejut
om in opstand te komen tegen de regering
- Meneer stond met een fakkel buiten het huis van mevrouw Kaag: de
man was via sociale media in allerlei complottheorie terecht gekomen,
vandaar dat hij van het padje af was
Dus: allemaal negatieve effecten van sociale media
Maar ook…
- Arabische lente: opstand tegen meerdere regeringen vanuit het volk
met klachten over gebrek aan democratie en vrijheden. Dat begon bij
1
, iemand die zichzelf in brand stak, werd gedeeld werd op sociale media,
waardoor de protesten begonnen.
- Sociale media is dus niet alleen maar slecht en soms ook juist goed
voor dergelijke protesten en (online) discussies en debatten.
- Een plek heeft een locatie die je kan reguleren d.m.v. regelgeving, maar
digitaal bestaat er geen ruimte. Hoe kan je dan regels vormen? Welke
jurisdictie valt eronder? Digitaal is dus veel moeilijker te reguleren
Regulering uitdagingen
- Instant sharing: per direct kan je dingen op sociale media zetten, zo kan
iemand ongefilterd op sociale media terecht komen en dit heeft een
groot bereik. Bij bv. een krant is dit het niet het geval, dat gaat eerst
door de redactie, etc. heen. Ook als je bijvoorbeeld boos bent kan je per
direct uit boosheid wat plaatsen, waarvan je later spijt kan krijgen.
- Groot bereik: een tweet of bericht kan overal terecht komen.
- Goedkoop: een telefoon of laptop kan vrijwel iedereen kopen (niet meer
zo duur als voorheen), ook kost een sociale media-account geen geld!
Iedereen heeft dus toegang tot sociale media met een
internetverbinding.
- Anoniem: je kan anoniem berichten en ideeën plaatsen en delen.
Anoniem zijn mensen vaak een stuk gemener. Dit heeft gevolgen voor
de toon van een debat.
- Automatisch: een deel is een algoritme wat jou vertelt wat je wilt zien
en wat je gaat zien. Een Bot genereerd automatisch reacties en
meningen met AI, het is dus geen mens maar een computer die
daarachter zit. Dat kan ertoe leiden dat je in discussie bent met een
computerprogramma i.p.v. met een mens. De vraag is of dit het publiek
debat ten goede komt.
- Jurisdictie: de meeste sociale mediabedrijven zijn gevestigd in Amerika,
wij (NL) hebben geen jurisdictie over Amerika. In hoeverre mogen wij in
NL dan reguleren wat er op die sociale media platformen gebeurt?
Rol van sociale media - Boldwin
Sociale media hebben 3 functies in het publiek debat:
1. Faciliteren van publieke participatie
2. Organiseren van publieke conversatie
3. Modereren van publieke opinie
Dit is de rol van sociale media waarop wij in discussie kunnen
1 & 2 Faciliteren en organiseren van publieke participatie
- Denk aan kunst, trends, politieke onderwerpen (bv. de formatie), etc.
- Het publiek debat is breder dan alleen politieke meningen, daar valt
veel meer onder zoals kunst, cultuur, etc. --> De sociale media moeten
ervoor zorgen dat wij over dergelijke onderwerpen in gesprek kunnen
gaan
3 Modereren: een discussie
Bij modereren moeten een aantal dingen worden afgewogen:
- Vrijheid van meningsuiting is heel erg van belang
Recht om je mening te uiten, maar ook;
Recht om meningen van anderen te ontvangen
- Staat vs. private actoren
Staat mag jou niet zomaar beperken in je recht op vrijheid van
meningsuiting
2
, Dit mag wel bij haat zaaien, discriminatie, oproepen tot geweld, etc.
dit is echter heel erg beperkt. Dit zit bij sociale media heel wat
anders.
- Pluraliteit van actoren?
Hebben we veel verschillende online platformen? Instagram,
Facebook, Snapchat, etc. zijn allemaal van Meta. Het is dus de vraag
of we voldoende pluraliteit in online platformen hebben
- Plaatje: meisje rent weg na een bombardement, de foto is wereldwijd
viraal gegaan op sociale media, de foto staat symbool voor hoe naar
oorlog is en kan zijn voor burgers.
Naakt mag niet op Facebook, Facebook wilde deze foto dan ook
weghalen Facebook mocht dit doen, dit is echter wel een nadeel
gezien de vrijheid van meningsuiting. Dit zou worden beperkt, maar
niet o.b.v. de wet, maar o.b.v. van een eigen moraliteit van een
platform. Terwijl de wet daarin veel vrijer is.
Boldwin vindt dit opzich niet erg (dat een platform dit verbiedt), mits
er meerdere platformen zijn (pluraliteit van platformen)
Hetzelfde is met kranten, je kan een krant kiezen die jij fijn vindt,
hetzelfde geldt voor sociale media platformen.
Op die manier blijft het publiek debat goed in stand
Echter, hebben we tegenwoordig wel voldoende sociale media
platforms om die vrijheid te uiten? Bijna alles is in handen van
Meta
Grondrechten: toegang tot sociale media
Een belangrijk grondrecht (vrijheid van meningsuiting en vele anderen) kan
beperkt worden als je niet op sociale media kan, als dat beperkt wordt is
dat erg heftig.
4 vormen van uitsluitingen van sociale media:
- Gebruiker jegens gebruiker
- Platform jegens gebruiker
- Staat jegens gebruiker
- Staat jegens platform
Gebruiker jegens gebruiker
- Bv. Trump was aan het tweeten op Twitter in zijn hoedanigheid van
president. Hij Tweette vaak berichten voordat het bv. in de krant kwam
te staan. Journalisten waren hier vaak niet blij mee. Trump blokkeerde
die journalisten op Twitter. Voor de journalist betekende dit dat hij zijn
werk niet meer kon doen. De rechter zei daarover dat dat niet mocht,
de vrijheid van journalistiek werd geschonden. Rechter maakt een
eerste stap waarin hij kenbaar maakt dat het erg belangrijk is dat
iemand toegang heeft tot sociale media.
- De rechter ging niet mee in het betoog van Trump
Platform jegens gebruiker
- ‘Wir betrachten diese Menschen nicht als muslimische Flüchtelinge. Wir
betrachten sie als muslimische invasoren.’
- Platform blokkeert een gebruiker, in dit geval de minister van
Hongarije.
Staat jegens gebruiker
- Een staat zegt dat je niet meer op sociale media mag
3
, - Voornamelijk in Amerika bij mensen die een zedendelict hadden
gepleegd (bv. om in contact te komen met minderjarigen)
Staat jegens platform
Cengiz vs. Turkije
- Turkije had het hele platform YouTube geblokkeerd. Dit zou in strijd met
de vrijheid van meningsuiting kunnen zijn.
- Het EHRM ging hierover oordelen:
YouTube geeft toegang tot muziek, cultuur en politiek
Geen alternatief
Een burger kan zelf wat opnemen en op YouTube plaatsen, het is
dus heel belangrijk dat burgers dat kunnen kijken en daar
toegang toe hebben
- EHRM: Turkije mocht YouTube niet blokkeren. Sociale media zijn heel erg
belangrijk voor de democratie, rechtsstaat en onderdeel van onze
grondrechten.
- Actief ontvanger/gebruiker – dus slachtoffer
- Algeheel verbod i.p.v. specifiek
Hoe moeten we platformen reguleren?
- Streng reguleren
- ‘Degree of moderation’ – US Davison v. Loudoun
De VS gaat de platformen niet geheel vrijlaten, maar de platformen
mogen wel enigszins hun eigen richtlijnen en regels hanteren.
- ‘Social media provider as master of the house’ – DE
Duitsland: een platform mag gewoon zijn eigen regels bepalen. Als
iemand zich niet aan die regels wil houden, dan mag je die gebruiker
buiten sluiten. Dit gaat dus richting het niet reguleren, zolang het
niet over de grenzen van de wet heengaat.
- Niet reguleren
Grondrechten: vrije verkiezingen
- Privacy
- Vrije verkiezingen: wij bepalen zelf op wie we stemmen
- ‘Revealed: 50 million Facebook rogiles harbested for Cambridge
Analytica in major data breach’ – Guardian 2018
Persoonsgegevens werden door partijen gekocht van Facebook,
zodat de partij kan gaan stimuleren, via sociale media, dat die
personen op hem gingen stemmen. = Micro-targetting
- In verkiezingstijd is sociale media best gevaarlijk, aangezien politieke
partijen ervoor betalen om bv. reclame te maken op deze platformen.
- Micro-targetting: o.b.v. van persoonsgegevens gaan je
mensen/bedrijven/politieke partijen stimuleren om op een bepaalde
partij te stemmen.
Micro-targetting
- Een vorm van adverteren waarbij o.b.v. data (waaronder
persoonsgegevens) een zeer specifieke doelgroep wordt geselecteerd.
Bv. een bepaalde advertentie wordt alleen aan een bepaalde doelgroep
vertoont, of de ene gebruiker krijgt net een andere versie van dezelfde
advertentie dan de andere gebruiker.
Dit bepaalt eigenlijk wat wij gaan denken, dit wordt ook steeds
accurater
4
