Volledig en vlot studeerbare samenvatting - Geschiedenis van de Internationale Politiek
28 keer bekeken 0 keer verkocht
Vak
Geschiedenis van de Internationale Politiek
Instelling
Universiteit Gent (UGent)
"Domineer je examens op een manier waar Bismarck jaloers van zou zijn! Met deze ultieme samenvatting van de Geschiedenis van de Internationale Politiek leer je in 50 pagina's alle noodzakelijke vakinhoud! Van het Congres van Wenen tot het einde van de Koude Oorlog, deze uitgebreide samenvatting omv...
GESCHIEDENIS VAN DE
INTERNATIONALE
POLITIEK
Samenvatting
LES 1 – INLEIDING EN HET CONGRES
VAN WENEN
1.1 Waarom dit vak?
• Begrijpen hoe het heden beïnvloed is door het verleden: inzicht in historische
wortels van huidige internationale situaties.
• Leren uit vergelijkbare historische situaties: analyseren van patronen en
parallellen om hedendaagse uitdagingen te begrijpen.
• Besef dat de huidige wereldorde niet vanzelfsprekend is: begrip van de
historische constructie van internationale systemen.
• Kennis van belangrijke feiten, ontwikkelingen en evoluties: opbouw van een
solide historisch referentiekader.
1.2 Inhoud
• Focus op internationale politiek van 1815 tot heden: overzicht van belangrijke
periodes en gebeurtenissen in de wereldpolitiek.
• Nadruk op grootmachten en hun invloed: analyse van de rol van dominante
staten in het vormgeven van de internationale orde.
• Rode draad - zoektocht naar veiligheidsarchitectuur: onderzoek naar
verschillende pogingen om vrede en stabiliteit te waarborgen.
• Vijf ordes: Weense, Berlijnse, Versailles, Jalta, en post-Koude Oorlog periodes
worden behandeld.
1.3 Enorme verschillen tussen 1815 en vandaag
• Economisch en technologisch: transformatie van agrarische naar post-
industriële samenlevingen, impact van technologische revoluties.
• Kolonisatie en dekolonisatie: opkomst en val van Europese imperia,
veranderende wereldkaart en machtsverhoudingen.
• Maatschappelijk: democratisering, opkomst van mensenrechten, veranderende
sociale structuren en normen.
,1.4 Het Congres van Wenen (1814-1815)
Deelnemers:
• Groot-Brittannië (Castlereagh): focus op machtsevenwicht en beperking van
Franse macht.
• Oostenrijk (Metternich): streven naar stabiliteit en behoud van multinationale
rijk.
• Pruisen (Hardenberg): ambitie voor territoriale uitbreiding en erkenning als
grootmacht.
• Rusland (Tsaar Alexander I): balanceren tussen expansionistische ambities en
Europese stabiliteit.
• Frankrijk (Talleyrand): poging tot herintegratie in Europees statensysteem na
Napoleontische nederlaag.
Uitgangspunten:
• Restauratie: herstel van monarchieën en pre-revolutionaire orde.
• Legitimiteit: erkenning van traditionele heersershuizen.
• Compensatie: territoriale herschikking als vergoeding voor verliezen.
• Machtsevenwicht: voorkomen van dominantie door één staat.
1.5 Belangrijkste besluiten
• Territoriale regelingen: Frankrijk teruggebracht naar grenzen van 1790,
bufferstaten gecreëerd, versterking van Pruisen en Oostenrijk.
• Oprichting Duitse Bond: losse federatie van Duitse staten onder Oostenrijks
voorzitterschap.
• Instelling Concert van Europa: systeem voor grootmachtoverleg en collectieve
veiligheid.
1.6 Concert van Europa
• Definitie: systeem van regelmatige bijeenkomsten en samenwerking tussen
Europese grootmachten.
• Doel: handhaven van vrede en stabiliteit door gezamenlijk oplossen van
problemen.
• Werking: ad-hoc bijeenkomsten, informele structuur, grootmachten met speciale
verantwoordelijkheden.
• Vergelijking met latere organisaties: voorloper van de VN-Veiligheidsraad, maar
informeler van aard.
1.7 Centrale Commissie voor de Rijnvaart
• Oudste internationale organisatie: opgericht om vrije doorvaart op de Rijn te
garanderen.
• Doel: gemeenschappelijk beheer van tol en onderhoud van de rivier.
2
,1.8 Evaluatie van de Weense regeling
Successen:
• Langdurige periode van relatieve vrede in Europa (tot Krimoorlog 1853).
Effectief systeem voor het beheer van internationale crises.
Beperkingen:
• Conservatieve aard botste met opkomend liberalisme en nationalisme.
• Kwetsbaarheid door gebrek aan formele structuren.
3
,LES 2 - HET CONCERT IN ACTIE
(1815-1830)
2.1 Nationalisme en Liberalisme
• Opkomst als politieke krachten: reactie op de conservatieve orde van het
Congres van Wenen.
• Nationalisme: streven naar eenheid of onafhankelijkheid van volkeren, vaak
gebaseerd op taal en cultuur.
• Liberalisme: verlangen naar constitutionele regeringen, burgerrechten en
politieke vrijheden.
• Spanning met conservatieve regimes: groeiende uitdaging voor de gevestigde
orde in Europa.
2.2 De Congresperiode (1815-1822)
• Regelmatige topbijeenkomsten: Aken (1818), Troppau (1820), Laibach (1821),
Verona (1822).
• Centrale vragen:
o Wanneer Weense principes toepassen? Discussie over interventie bij
binnenlandse opstanden.
o Waar Weense principes toepassen? Debat over toepasbaarheid buiten
Europa.
o Hoe sterk het concert organisatorisch uitbouwen? Spanning tussen ad-
hoc en gestructureerde aanpak.
• Verschillende visies van grootmachten:
o Rusland (Tsaar Alexander I): voorstander van sterke alliantie en
interventie.
o Oostenrijk (Metternich): focus op onderdrukking opstanden in
Duitsland en Italië.
o Groot-Brittannië (Castlereagh): terughoudend over interventie,
voorkeur voor ad-hoc aanpak.
2.3 Atlantische slavenhandel en piraterij
• Groeiende kritiek op slavenhandel: druk van abolitionistische bewegingen,
vooral in Groot-Brittannië.
• Britse pogingen tot internationaal verbod: unilaterale acties en diplomatieke
druk op andere mogendheden.
• Koppeling aan kwestie van Barbarijse piraterij: pogingen om beide problemen
gezamenlijk aan te pakken.
• Economische belangen vs. humanitaire overwegingen: spanningsveld in de
discussies tijdens congressen.
• Resultaat: principieel akkoord voor verbod, maar beperkte effectieve
uitvoering.
4
,2.4 Spaans-Amerika en de Monroe-doctrine
• Onafhankelijkheidsoorlogen in Spaans-Amerika (vanaf 1810): uitdaging voor
Europees koloniaal systeem.
• Europese reacties:
o Spanje: verzoek om interventie van het Concert om kolonies te
behouden.
o Frankrijk: interesse in interventie, zag kansen voor herstel invloed.
o Groot-Brittannië: tegen interventie, wilde handelsbelangen beschermen.
• Monroe-doctrine (1823):
o VS-president James Monroe verklaart Amerikaanse continenten
gesloten voor Europese kolonisatie.
o Markering van groeiende Amerikaanse invloed in de regio.
o Indirecte steun van Groot-Brittannië, die Europese interventie wilde
voorkomen.
2.5 Het revolutiejaar 1830
• Julirevolutie in Frankrijk:
o Val van Karel X, vervanging door "burgerkoning" Louis-Philippe.
o Beperkte liberale hervormingen, behoud van monarchie.
• Belgische Revolutie:
o Afscheiding van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
o Oprichting van onafhankelijk België, gegarandeerd door grootmachten.
• Poolse Novemberopstand:
o Mislukte opstand tegen Russische heerschappij.
o Leidde tot verdere onderdrukking van Poolse autonomie.
• Reactie van het Concert:
o Pragmatische aanpak: erkenning van veranderingen in Frankrijk en
België.
o Handhaving van status quo in Polen, geen interventie tegen Rusland.
2.6 Gevolgen van 1830
• Verschuiving naar meer liberale regimes in West-Europa: vooral in Frankrijk en
België.
• Groeiende kloof tussen liberale westerse en conservatieve oostelijke
mogendheden.
• Toenemende spanning tussen behoud van orde en acceptatie van verandering.
• Test voor de flexibiliteit en effectiviteit van het Concert van Europa.
5
, LES 3 - REVOLUTIES VAN 1830 EN DE OOSTERSE KWESTIE
3.1 De Revoluties van 1830
Achtergrond:
• Groeiende ontevredenheid met de conservatieve orde van het Congres van
Wenen.
• Opkomst van liberale en nationalistische bewegingen in heel Europa.
De Julirevolutie in Frankrijk:
• Oorzaken: autoritair bewind van Karel X, economische problemen, censuur.
• Verloop: drie dagen van straatgevechten in Parijs ("Trois Glorieuses").
• Gevolgen: afzetting van Karel X, Louis-Philippe wordt "Burgerkoning".
• Betekenis: overgang naar constitutionele monarchie, inspiratie voor andere
liberale bewegingen.
De Belgische Revolutie:
• Oorzaken: onvrede over Nederlandse dominantie, taalkundige, religieuze en
economische grieven.
• Verloop: opstanden in Brussel, uitroeping van onafhankelijkheid, Nederlandse
interventie.
• Uitkomst: erkenning van Belgische onafhankelijkheid, Leopold I wordt koning.
• Internationaal belang: Verdrag van Londen (1839), garantie van Belgische
neutraliteit.
Opstanden in Polen:
• Achtergrond: Pools Congreskoninkrijk onder Russische heerschappij.
• Verloop: opstand in Warschau, initiële Poolse successen, Russische
onderdrukking.
• Gevolgen: afschaffing van Poolse autonomie, verhoogde Russische repressie.
Reactie van het Concert van Europa:
• Pragmatische benadering in West-Europa: acceptatie van veranderingen in
Frankrijk en België.
• Geen interventie in Polen: handhaving van Russische overheersing.
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper depolitiekeman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
