Een uitgebreide en overzichtelijke samenvatting over de verplichte literatuur en het college van Bijeenkomst 8 van het vak Socialezekerheidsrecht van de Master Arbeidsrecht aan de Erasmus. Deze samenvatting bevat alles wat je moet weten voor het tentamen. Je kunt deze samenvatting ook in een bundel...
Bijeenkomst 8 (Drie decentralisaties, handhaving en rechtsbescherming) |
Socialezekerheidsrecht
Hoofdzaken socialezekerheidsrecht, H13 Handhaving
Fraude en misbruik werken ontwrichtend en ondermijnen het draagvlak van het
stelsel van sociale zekerheid. Onrechtmatige uitvoering is niet altijd het gevolg
van opzet, maar kan ook voortvloeien uit onwetendheid van
uitkeringsgerechtigden of interne problemen of achterstand bij de
uitvoeringsinstelling.
- Fraude is gerelateerd aan overtredingen van de
inlichtingenverplichtingen zoals die in de socialezekerheidswetten en in
het Sr zijn opgenomen.
o Deze sancties hebben een punitief karakter en vallen onder de
waarborgen die art. 6 EVRM biedt voor ‘criminal charge’.
- Misbruik moet eerder worden geassocieerd met de situatie dat de
diverse medewerkingsverplichtingen niet voldoende worden nagekomen.
o Hier gaat het vaak om herstelsancties.
- Raakvlakken tussen fraude en misbruik is dat beide worden bestreden
door middel van verplichtingen die bij niet-nakoming kunnen worden
gesanctioneerd.
Handhavingsketen
Alle activiteiten die zijn gericht op een rechtmatige uitvoering van de
socialezekerheidswetten vallen onder handhaving. De handhavingsketen ziet
er als volgt uit:
Terugvorderi
Preventie Controle Sanctionering
ng
- Preventie gaat over activiteiten om te voorkomen dat de uitkering
onrechtmatig wordt verstrekt.
o Een voorbeeld is publiekvoorlichting.
o Ook moet worden voorkomen dat wetgeving zo in elkaar zit dat zij
fraude in de hand werkt. Om deze reden wordt bij nieuwe
wetgeving een toets op handhaafbaarheid uitgevoerd.
- Controle vormt een onderdeel van het proces van vaststelling van het
recht op een uitkering.
o Begin jaren negentig maakte de acceptatiegedachte plaats voor de
verificatiegedachte: er mag niet zonder meer worden vertrouwd op
de opgave van feiten door de burger.
Inmiddels gaat men selectiever te werk bij het verifiëren van
rechtsfeiten en worden niet alle feiten gecontroleerd.
o Wordt gebruik gemaakt van ‘smart’ handhaven: het opstellen van
risicoprofielen.
- Het terugvorderen van hetgeen te veel is betaald, moet worden
beschouwd als een eerste stap op weg naar het herstel van een
onrechtmatige situatie.
- Sanctionering bevat zowel opsporing als sanctieoplegging. Vaak komen
signalen uit de organisatie zelf: medewerkers worden geacht een zekere
mate van ‘fraudealertheid’ aan de dag te leggen. Ook is sprake van
anonieme tips .
o Het gaat om straffen die volgen op het overtreden van de
verplichtingen en bij ernstige fraude wordt vervolging ingesteld
door het OM. Meestal blijft het echter bij een bestuurlijke sanctie.
Organisatie van de handhaving
Pagina 1 van 19
, Bijeenkomst 8 (Drie decentralisaties, handhaving en rechtsbescherming) |
Socialezekerheidsrecht
Handhaving is sinds de jaren negentig steeds meer geïnstitutionaliseerd en
steeds meer een eigen tak van sport geworden waarvoor afzonderlijke
organisatorische voorzieningen zijn getroffen. Dit kan worden gezien als een
reactie op het handhavingstekort: het verschijnsel dat regels door zowel
burgers als door overheidsinstellingen onvoldoende serieus worden genomen.
- Sinds 2003 heeft het ministerie van SZW een eigen
handhavingsprogramma waarin voor de hele sector de prioriteiten
worden gegeven.
o Ook uitvoeringsinstellingen moeten een handhavingsbeleid
ontwikkelen (inclusief gemeenten).
- Bij het UWV, SVB en gemeenten gezamenlijk werken zo’n 550 sociaal
rechercheurs. Hiernaast zijn er ook controleurs, speciale opleiders en
allerlei andere soorten handhavingsbeleidsmedewerkers.
o Levert hoge kosten op, maar genereert ook veel opbrengsten.
- Soms maken sociaal rechercheurs deel uit van interventieteams. In deze
teams trekken opsporingsambtenaren van verschillende instellingen
gezamenlijk op om gecombineerde vormen van fraude aan te pakken.
Hierop is groeiende kritiek vanuit de wetenschap, onder meer dat het
voor de burger niet langer duidelijk is op grond van welke bevoegdheden
de overheid tot actie overgaat.
- Handhaving kan ook internationaal. In Marokko, Turkije, Spanje,
Suriname en Zuid-Afrika zijn hiervoor sociaal attachés aangesteld.
Andere landen worden gecontroleerd middels vliegende teams.
Terugvordering
Door de Wet BMT is in 1996 een eenvormig sanctie- en terugvorderingsregime
in het leven geroepen. Doel van deze wetgeving was om uitvoeringsinstellingen
te dwingen in alle gevallen tot terugvordering over te gaan en bij
normovertreding een sanctie op te leggen (‘lik op stuk’). Het regime van de Wet
BMT moet worden gezien als verbijzondering van de Awb-bepalingen.
- Het instellen van een terugvordering valt juridisch-dogmatisch gesproken
uiteen in drie afzonderlijke handelingen: herziening, terugvordering en
invordering.
o Allereerst moet een nieuw besluit worden genomen waarin met
terugwerkende kracht het recht op een uitkering opnieuw op een
lager niveau wordt vastgesteld (herzieningsbeschikking).
Hieruit volgt wat het recht eigenlijk had moeten zijn en welk
bedrag als onverschuldigd betaald moet worden aangemerkt.
Als achteraf blijkt dat het recht nooit bestaan heeft, wordt
het een intrekkingsbeslissing.
o De terugvorderingsbeslissing bepaalt welk bedrag de betrokkene
moet terugbetalen aan de uitkeringsinstelling.
o De invorderingshandeling heeft betrekking op de wijze van
terugbetaling.
Soms kan het worden verrekend of kan een
afbetalingsregeling worden getroffen.
- Het gemaakte onderscheid tussen de terugvorderings- en de
invorderingsbeslissing past niet geheel in de Awb-systematiek. In de
praktijk zien we daarom vaak naast de herzieningsbeschikking een
gecombineerde terug- en invorderingsbeslissing.
- Termijnen zijn vastgelegd in de Regeling tenuitvoerlegging bestuurlijke
boeten en terugvordering onverschuldigde betalingen.
Pagina 2 van 19
, Bijeenkomst 8 (Drie decentralisaties, handhaving en rechtsbescherming) |
Socialezekerheidsrecht
o Standaardtermijn is 36 maanden. In deze periode moet iemand
zijn volledige aflossingscapaciteit benutten: de ruimte die iemand
heeft boven de beslagvrije voet (Art. 475c t/m 475e Rv). De
beslagvrije voet is 90% van de bijstandsnorm.
Als na deze periode de schuld nog niet vereffend is, wordt de
beslagvrije voet bijgesteld naar 95%.
o In fraudegevallen is de uiterlijke terugvorderingstermijn twaalf
maanden, tenzij hier niet aan kan worden voldaan.
- Bij een grote terugvordering wordt eerst een vooraankondiging
gezonden. Hierin wordt aan de burger een voorstel gedaan over hoe te
betalen.
- De Wet BMT heeft de discretionaire bevoegdheid van het UWV en de SVB
omgezet in een verplichting om tot herziening, terugvordering en
invordering over te gaan. Wel zijn er uitzonderingen:
o Van (verdere) terugvordering kan worden afgezien als een persoon
gedurende vijf jaar volledig aan zijn betalingsverplichtingen heeft
voldaan, de restschuld kan dan worden kwijtgescholden (bijv. art.
36 lid 3 WW);
Dit is drie jaar als persoon heeft moeten leven op beslagvrije
voet van 90% van het sociaal minimum (bijv. art. 36 lid 5
WW)
Bij fraude is dit echter tien jaar (bijv. art. 36 lid 4 WW).
o Er zijn ook wetten waarin is bepaald dat van terugvordering kan
worden afgezien indien wordt meegewerkt aan een schuldregeling.
Hiertoe moet een verzoek worden ingediend.
Dit mag niet in geval van fraude.
Als een schuldsanering is uitgesproken op de grond van de
Wsnp, vervalt de terugvordering uit hoofde van de uitspraak
van de rechtbank.
o Wegens dringende redenen (bijv. art. 36 lid 6 WW).
De dringenderedenexceptie is gegoten in een ‘kan-bepaling’,
maar het is echter niet de bedoeling dat
uitvoeringsinstellingen een eigen terugvorderingsbeleid
ontwikkelen.
Dringende reden kunnen slechts worden aangenomen in
louter individuele situaties waarin iets uitzonderlijks of
afwijkends aan de hand is.
Financiële stress valt hier niet onder. Is namelijk
bepaald dat reeds rekening is gehouden met de
aflossingscapaciteit en eventueel betalingsuitstel.
Uit MvT blijkt dat het moet gaan om incidentele
gevallen met onaanvaardbare consequenties voor
betrokkene.
Rechtbank oordeelde dat met de financiële
omstandigheden reeds rekening wordt gehouden,
doordat afhankelijk van het inkomen de invordering
kan worden opgeschort of een betalingsregeling kan
worden getroffen. Het maakte ook niet uit dat het een
fout was van het UWV. CRvB was het hiermee eens.
CRvB oordeelde dat het rechtszekerheidsbeginsel met
zich kan brengen dat er voor het aannemen van een
dringende reden aanleiding kan zijn, indien sprake is
van zo’n bijzonder geval dat strikte toepassing van de
wet geen rechtsplicht meer kan zijn.
Pagina 3 van 19
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annehoogendoorn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
