Dit is een samenvatting van gezondheidspsychologie met alle leerdoelen, hoorcolleges en werkcolleges er in verwerkt met ondersteuning van plaatjes, schema’s en tabellen.
Week 4: Werkstress, burn-out en bevlogenheid
Reader week 4
Leerdoel 4.1: De student kan werkstressmodellen toepassen op een casus en toelichten hoe stress
en gezondheidsproblemen ontstaan bij een client op basis van deze modellen
Leerdoel 4.1: De student kan de concepten burn out en bevlogenheid herkennen in een casus en
hierover advies en psychoeducatie geven aan een client
In de jaren tijd is er meer werkbelasting gekomen; zowel fysiek als mentaal en emotioneel
Voorbeeld van psychosociale risicofactoren: werkdruk, confrontatie, gebrek controle,
conflicten met collega’s en baanonzekerheid.
Zorgen voor werkstress; kan positief of negatief zijn
Daarvoor zijn modellen ontwikkelt die werkstress verklaren en voorspellen
Werkstress of psychosociale arbeidsbelasting: toestand waarin een werknemer niet in staat is, of
zich niet in staat acht, om aan de door de werkomgeving gestelde eisen te voldoen (Gaillard, 2003)
Er is een disbalans tussen de eisen van het werk en het vermogen om er mee om te gaan
1. Person-environment fit model
= gaat ervan uit dat stress niet
afzonderlijk door de persoon of de
omgeving veroorzaakt wordt, maar
door de zogeheten aanpassing (fit) of
beter gezegd geen passing (misfit)
tussen beide.
Werkstress kan gedefinieerd worden als
een misfit tussen de persoonlijke
mogelijkheden en de eisen vanuit de
(werk)omgeving
Bv; jij wil een cursus doen om je verder
te ontwikkelen maar er is geen
scholingsbudget van het bedrijf
Objectieve misfit (MO) discrepantie tussen de feitelijke toestand waarin de werknemer zich bevindt
en de objectieve kenmerken van de werkomgeving
je hebt niet de kwaliteiten voor de baan
Bv; je bent fysiek niet instaat om 20 kg elke dag op je werk te tillen
Subjectieve misfit (MS) discrepantie tussen de kijk van een werknemer op zichzelf en zijn kijk op de
(werk)omgeving
Je denkt dat je de kwaliteiten niet hebt die je denkt dat het werk vereist
Bv; je moet 20 kg elke dag op je werk tillen en denkt dat je dat kan terwijl dat niet zo is
Positieve misfit: een werknemer heeft meer persoonlijke kwaliteiten dan dat de werkgever vereist
Negatieve misfit: een werknemer heeft minder mogelijkheden dan de werkgever vereist
Leidt beiden tot stressreacties
Misfit tussen
- Persoonlijke behoeften <—> hulpbronnen in de werkomgeving
BV; je wil een nieuwe studie volgen om slimmer te worden maar je hebt er geen geld voor
- Persoonlijke mogelijkheden <—> eisen vanuit de werkomgeving
BV; je moet op je werk 20 kg tillen elke dag maar dat kan je fysiek niet aan
, Hanteren van de stressvolle situaties —> zorgen voor vermindering misfit
1. Copinggedrag (actieve copingsmechanisme): heeft als doel de misgit tussen de objectieve
persoon en de omgeving te verminderen (bv; oplossingsgericht werken)
2. Defensiemechanisme (passieve copingmechanisme): heeft als doel de waargenomen misfit
tussen de subjectieve persoon en de omgeving te reduceren (bv; projectie; iemand anders de
schuld geven)
Jezelf beschermen tegen je ‘eigen’ fout
3. Subjectieve sociale ondersteuning: de waargenomen hoeveelheid steun van de
leidinggevende, collega’s, familie en vrienden. Deze steun wordt veronderstelt de subjectieve
omgeving rechtstreeks te beïnvloeden
2. Demand Control (-support) model
= een omgevingsgericht model. In het model worden 2 psychosociale werkkenmerken
beschouwd als belangrijke determinanten van de gezondheid en het welbevinden van de
werknemers; psychologische taakeisen (job demands) en regelmogelijkheden (job control)
1. Psychologische taakeisen: psychologische stressoren aanwezig in de werkomgeving
(werktempo, inspannend werk, etc.) niet alleen om de hoeveelheid maar ook complexiteit
2. Regelmogelijkheden: de controle van een werknemer over zijn taken en zijn gedrag (hoe
hij het werk uitvoert, welk tempo en welke volgorde). Deze controle kan beschouwd
worden als het zelfregulerend vermogen om de stressoren te beïnvloeden (autonomie)
2 veronderstellingen
1. Interactie-effect: Stressreacties worden veroorzaakt door de combinatie van hoge taakeisen
en weinig regelmogelijkheden. Regelmogelijkheden bufferen de nadelige gevolgen van
taakeisen op allerlei stressreacties
- Lage taakeisen en veel regelmogelijkheden zorgen voor lager dan gemiddeld niveau van
stressreacties (weinig spanning)
2. Persoonlijke groei, leer- en ontplooiiingsmogelijkheden zich voordoen indien zowel de
taakeisen als de regelmogelijkheden hoog zijn (de werknemer heeft veel zeggenschap over
de eisen)
- Taakeisen en regemogelijkheden zijn beide in geringe mate aanwezig wat kan leiden tot
afname van arbeidsactiviteiten —> mate van passiviteit —> ontstaat aangeleerde
hulpeloosheid
Taakeisen en regelmogelijkheden hebben dus invloed op:
Psychologische stressreacties/gezondheid: weinig spanning en veel spanning
Werkmotivatie en leergedrag: passief en actief
Derde
dimensie:
sociale
ondersteuning
in het werk
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maudverbugt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.
