Samenvatting Psychopathologie
Samenvatting van ‘Handboek
ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en
jeugdigen’ van Rigter (2013)
(Hoofdstuk 1, 2, 5, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17)
Artikel encopresis (Van der Wal, Benninga, &
Hirasing, 2005)
Artikel enuresis (Weaver & Dobson, 2007)
Artikel autisme (Lord & Bishop, 2015)
Artikel hechtingsstoornissen (Zeanah & Gleason,
2015)
Artikel depressie (Clark, Jansen, & Athony Cloy,
2012)
Artikel ADHD (Dovis, Van der Oord, Wiers, & Prins,
2012)
Artikel CD (Frick, 2016)
Artikel OCD (Barton & Heyman, 2013)
Artikel tics (Efron & Dale, 2018)
Hoofdstukken persoonlijkheidsstoornissen (Feenstra
& Hutsebaut, 2009)
Artikel schizofrenie (Howes & Murray, 2014)
Artikelen eetstoornissen (Hoek & van Elburg, 2014)
en (Poppe, Simons, Glazemakers, & Van West,
2015)
Artikel angststoornissen (Bögels & Brechman-
Toussaint, 2006)
Artikel verslaving (Wiers, Van Deursen, Wolf &
Salemink, 2013)
Artikel PTSS (Van Duin, Rodenburg, Meijer, Lindauer,
& Diehle, 2013)
, 2
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Introductie........................................................................................................................4
Hoofdstuk 2: Classificatie, diagnostiek en epidemiologie.......................................................................8
Hoofdstuk 5: Slaapstoornissen en slaapproblemen.............................................................................16
Hoofdstuk 9: Zindelijk worden en zindelijkheidsstoornissen................................................................28
The prevalence of Encopresis in a Multicultural Population – Van der Wal, Benninga, & Hirasing
(2005)...................................................................................................................................................37
Nocturnal enuresis in children – Weaver & Dobson (2007).................................................................38
Hoofdstuk 7: Gehechtheid en hechtingsstoornissen............................................................................39
Hoofdstuk 8: Autismespectrumstoornissen.........................................................................................48
Recent advances in autism research as reflected in DSM-5 criteria for Autism Spectrum Disorder –
Lord & Bishop (2015)...........................................................................................................................64
Annual research review: attachment disorders in early childhood: Clinical presentation, causes,
correlates, and treatment – Zeanah & Gleason (2015)........................................................................66
Hoofdstuk 14: Stemming en stemmingsstoornissen............................................................................67
Treatment of childhood and adolescent depression – Clark, Jansen, & Athony Cloy (2012)................81
Hoofdstuk 11: Zelfregulatie en de aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD)....................82
Hoofdstuk 12: Agressie en gedragsstoornissen....................................................................................93
Can motivation normalize working memory and task persistence in children with
attention-deficit/hyperactivity disorder? The effects of money and computer-gaming – Dovis, Van
der oord, Wiers, & Prins (2012)..........................................................................................................109
Current research on conduct disorder in children and adolescents – Frick (2016)............................110
Hoofdstuk 13: Angst en angststoornissen..........................................................................................112
Obsessive-compulsive disorder in children and adolecents – Barton & Heyman (2013)...................128
Tics and tourette syndrome – Efron & Dale (2018)............................................................................129
Cluster A-persoonlijkheidsstoornissen – Marissen & Slotema (2015)................................................130
Cluster B-persoonlijkheidsstoornissen – Lobbestael & Arntz (2015)..................................................135
Cluster C-persoonlijkheidsstoornissen – Derksen (2015)...................................................................139
Persoonlijkheidsstoornissen bij adolescenten – Feenstra & Hutsebaut (2009)..................................141
Hoofdstuk 17: Psychotische stoornissen bij jongeren........................................................................142
Schizophrenia: an integrated sociodevelopmental-cognitive model – Howes & Murray (2014)........157
Hoofdstuk 15: Eten en eetstoornissen...............................................................................................158
Voedings- en eetstoornissen in de DSM-V – Hoek & Van Elburg (2014)............................................172
Vroeg ontstane eetstoornissen: literatuuroverzicht – Poppe, Simons, Glazemakers, & Van West
(2015).................................................................................................................................................174
Family issues in child anxiety: attachment, family functioning, parental rearing an beliefs – Bögels &
Brechman-Toussaint (2006)...............................................................................................................175
Hoofdstuk 16: Middelengebruik en middelenmisbruik......................................................................178
, 3
Gecomputeriseerde trainingen voor verslavingsgedrag bij adolescenten – Wiers, van Deursen, Wolf
& Salemink (2013)..............................................................................................................................189
Hoofdstuk 2: Schokkende gebeurtenissen en risicofactoren – van Duin, Rodenburg, Meijer, Lindauer,
& Diehle (2013)..................................................................................................................................191
Hoofdstuk 3: Trauma, posttraumatische stress-stoornis en behandeling - van Duin, Rodenburg,
Meijer, Lindauer, & Diehle (2013)......................................................................................................193
Hoofdstuk 4: Trauma bij kinderen en jongeren - van Duin, Rodenburg, Meijer, Lindauer, & Diehle
(2013).................................................................................................................................................195
, 4
College 1
Hoofdstuk 1: Introductie
Vier belangrijke vragen:
- Wat is er aan de hand? → Vergelijken van normale ontwikkeling met
kenmerken stoornis
- Hoe is dit zo gekomen? → Risicofactoren en beschermende factoren
- Wat kan eraan gedaan worden?
- Hoe zal het hem of haar verder vergaan?
Invalshoeken en inzichten
Psychopathologie is de wetenschap waarin psychische stoornissen
worden bestudeerd.
- Voorkomen van stoornissen
- Behandeling van stoornissen
Pathologie en psychiatrie omvat de hulpverlening aan mensen die
psychisch lijden.
Psychopathologie houdt zich echter bezig met de theorie over
psychische stoornissen. Psychiatrie met de hulpverleningspraktijk aan
mensen met een psychische stoornis.
Er is geen verschil tussen de begrippen psychiatrische aandoeningen en
psychische aandoeningen.
Ontwikkelingspsychopathologie bestudeerd en onderzoekt het
ontstaan en beloop van psychische stoornissen. Een benadering die
meerdere inzichten combineert, ervan uitgaande dat ontwikkeling zo’n
complex verschijnsel is dat integratie van inzichten en ervaringen vanuit
verschillende invalshoeken nodig is. Het centrale begrip van
ontwikkelingspsychopathologie is ontwikkeling.
Integratie van meerdere theorieën:
- Ontwikkelingspsychologie is de studie van de normale ontwikkeling.
- Klinische psychologie is de studie van de
afwijkende ontwikkeling.
- (Ortho)pedagogiek is de studie van de
opvoedkundige praktijk.
- Biologie is de studie van de lichamelijke rijping en erfelijke aanleg.
- (Kinder)psychiatrie is de studie van de psychiatrische stoornis.
- Sociologie is de studie van maatschappelijke normen, waarden en
processen.
- Culturele antropologie is de studie van cultuur.
, 5
- Epidemiologie is de studie van verdeling, aantallen, frequentie van
ziekten of stoornissen in menselijke groepen.
Binnen de psychopathologie worden verschillende inzichten vanuit
verschillende theorieën gebruikt zoals uit de psychologie (psychoanalyse,
leerpsychologie, cognitieve psychologie, systeemtheorie), de pedagogiek
en ontwikkelingspsychologie (theorie van de ecologische
systeembenadering en theorie van ontwikkelingsopgave) en uit de
biologie (erfelijkheid, prenatale programmering, evolutie).
Oftewel: psychopathologie bestaat uit: psychologie, pedagogiek en
ontwikkelingspsychologie en biologie.
Ontwikkelingspsychopathologie is een ontwikkelingsbenadering: men gaat
uit van de veronderstelling dat gedrag veranderd in de loop van de tijd en
complexer wordt. Zowel vroege ervaringen als de kenmerken en eisen van
de huidige situatie spelen een rol.
Wisselwerking: de relatie tussen vroegere ervaringen en
huidige ervaringen hebben een wisselwerking. Bij veranderen
spelen dus twee dingen mee: vroegere ervaringen (de
geschiedenis van het kind) en de kenmerken en eisen van de
huidige situatie. Vroegere ervaringen neem je mee en
beïnvloeden de toekomst/de huidige situatie.
o Vroegere ervaringen beïnvloeden hoe iemand de huidige
situatie interpreteert en waardeert
o Ervaringen van het heden beïnvloeden hoe iemand
terugkijkt op zijn verleden.
Uitgangspunt hulpverlening: door andere ervaringen aan te bieden wordt
geprobeerd het kind te helpen zijn geschiedenis ‘wat zonniger neer te
zetten.’
Theorie van de ontwikkelingsopgave
Ontwikkelingsopgave: uitgangspunten om de ontwikkeling van kinderen
en jongeren te beschrijven. Een kind moet in elke leeftijdsfase bepaalde
opgaven zien te volbrengen, zoals bijvoorbeeld veilige gehechtheid. Als
vaardigheden (die horen bij de ontwikkelingsopgave) niet goed verworven
worden, wordt de kans op latere problemen groter. Deze niet goed
verworven vaardigheden worden meegenomen naar de volgende
leeftijdsfase. Deze zal moeilijker behaald worden omdat bepaalde
vaardigheden missen.
De psychische stoornis kan worden opgevat als een ontwikkeling die is
vastgelopen of scheefgegroeid. Een psychische stoornis is vrijwel altijd in
oorsprong een normale ontwikkeling die echter door bepaalde oorzaken
uit de rails is gelopen.
- Psychische stoornis kan worden gezien als dynamisch. Je kunt er
soms last van hebben en vaak niet, of juist heel veel. Het dynamisch
, 6
gezichtspunt uit de ontwikkelingspsychopathologie houdt in dat
gedrag dat in de ene levensfase ‘normaal’ en wenselijk kan zijn, in
de andere fase als abnormaal en ongewenst. Normaal gedrag is
gedrag dat volgens de Nederlandse normen, waarden en
verwachtingen niet te veel afwijkt van het gemiddelde.
Zowel op het ontstaan als op het beloop van gedrag zijn altijd meerdere
factoren van invloed. De ontwikkeling van het kind, en daarmee zijn
gedrag, wordt beïnvloed door zowel factoren uit de omgeving als factoren
van het kind zelf. Gedrag is het resultaat van verschillende invloeden uit
heden en verleden, en gezien vanuit het kind, het gezin en de omgeving.
Kinderen zijn unieke individuen die unieke ervaringen meemaken en
kunnen verschillend reageren, zelfs met dezelfde ervaringen.
Probleemgebieden in de ontwikkelingspsychopathologie bij
kinderen
