Hoorcollege 1 – 02/04
De sociale constructie van maatschappelijke problemen en
agendavorming in beleid
① Beleid en de publieke rol van sociologie
(Burawoy)
De publieke rol van de sociologie
Vier functies volgens Michael Burawoy:
1) Professional sociology: voor vakgenoten
2) Policy sociology: voor beleidsmakers
3) Public sociology: voor burgers en ‘gewone mensen’
4) Critical sociology: zelfkritiek op vakgenoten
‘Durkheimiaanse’ vraag: Hoe vermijden we een anomische arbeidsdeling binnen de sociologie?
Dus hoe kunnen we deze vier functies bij elkaar houden?
Professional sociology / vaksociologie
Voorbeeld vaksocioloog: Abraham de Swaan
Substantiële en methodische kennis opbouwen. Iets professioneel maken.
Publiek = andere sociologen
Verrijking: professionalisering van de sociologie
Verarming: ‘become overly general and ingrown’. Dit is een risico van de vaksociologie volgens
Burroway.
New public management en bezuinigingsimperatief:
Universiteiten worden steeds meer als een soort bedrijven gezien die resultaat moeten leveren
- Afrekenen Engelstalige publicaties en citaties artikelvorm
- Kleins mogelijk publicabele eenheden en co-auteurschappen
- Minder beleidsgericht onderzoek
- Verlies binding met nationale problemen
- Minder betrokken bij Nederlands politiek debat
Policy sociology / beleidssociologie
Voorbeeld beleidssocioloog: Kees Schuyt
Ten dienste van de overheid (of andere organisatie)
Publiek = bestuurders
Raison d’être = oplossingen voor beleidsproblemen bieden
In Nederland: WRR en SCP
Risico dat rijkdom vaksociologie uit het oog wordt verloren. Beleidssociologie wordt vaak als niet
kritisch beschouwd.
‘Valorisatie’ dreigt keuze vraagstellingen en conceptualisering van vaksociologie te beïnvloeden
, - Valorisatie: dat je niet alleen voor vaktijdschriften schrijft, maar dat je ook iets waardevol
voor beleid voor de samenleving produceert. In dienste van beleidsonderzoek doet en
probeert problemen op te lossen.
Public sociology / publieke sociologie
Voorbeeld publieke socioloog: C. Wright Mills
Dialoog tussen sociologen en publiek
Vertaalt ‘private troubles’ van mensen in ‘public issues’
Samenwerking sociologie en journalistiek
Critical Sociology / kritische sociologie
Voorbeeld kritische socioloog: Theoror W. Adorno
Kritische sociologie stelt twee vragen:
1) ‘for whom’: alleen wat sociolgen versus breder publiek?
2) ‘for what’:
- Instrumenteel academische of beleidspuzzel oplossen. Een praktische oplossing vinden voor
een bepaald probleem
Versus
- Reflexief over fundamenten van onderzoeksprogramma’s of over de richting waarin de
samenleving zich moet ontwikkelen.
Arbeidsdeling in de sociologie
Soort publiek
Academisch Breder (ook niet-academisch)
Type Instrumentele Vaksociologie Beleidssociologie
kenni Reflexieve Kritische sociologie Publieke sociologie
s
Hoe kan een anomische arbeidsdeling binnen de sociologie vermeden worden?
Door de vier functies op elkaar betrokken te houden
② Macht en agendavorming in beleid
(Lukes)
Macht en agendavorming in beleid
Steven Lukes onderscheidt drie dimensies van macht:
1) Pluralisme: wie besluit?
- Waarneembaar gedrag en waarneembare open conflicten. Wie neemt er welke besluiten?
Zijn hier openlijke conflicten over?
2) Agenderen: waarover worden wel en waarover worden er geen besluiten genomen?
- Ook oog voor conflicten die niet op de publieke agenda komen
3) Ideologische hegemonie: wat wordt er wel en wat wordt er niet ter discussie gesteld in het
beleid?
, - Ook latente conflicten die op de politieke agenda zouden kunnen komen als mensen zich er
bewust van worden
Eéndimensionale benadering
Daadwerkelijke genomen beleidsbeslissingen en wie ze heeft genomen (bv. Robert Dahl)
Conflict tussen beleidsvoorkeuren die zich vertalen in politiek handelen die de onderzoeker kan
waarnemen aan de hand van gedrag van politieke actoren.
“Focus on behaviour in the making of decisions on issues over which there is observable conflict of
(subjective) interests, seen as express policy preferences, revealed by political participation”
Tweedimensionale benadering
Ook machtsuitoefening door te verhinderen dat bepaalde issues niet op de politieke agenda
komen (bv. Peter Barach & Morton Baratz)
Mobilisation bias: sommige issues in andere blijven buiten de deur
Identificeren van potentiële beleidsproblemen die door niet-beslissingen niet actueel worden
“the extent that a person or a group – consciously or unconsciously – creates or reinforces barriers to
the public airing of policy conflicts”
Driedimensionale benadering
Ook beïnvloeden van preferenties van diegene waarover men macht wil uitoefenen
Kan verhinderen dat een conflict uitbreekt
Accepteren bestaande gang van zaken omdat men ook geen alternatief kan voorstellen (Fritz
Scharpf: ook haalbare alternatieve beleidsopties)
Men is zich er niet van bewust dat er problemen zijn. Het probleem wordt niet zichtbaar in de
samenleving.
“Latent conflict, which consists in a concentration between interests of those exercising power and
the real interests of those they exclude. These latter may not express or even be conscious of their
interests.”
Die driedimensionale benadering kijkt naar latent conflicten die bestaan uit de belangen van
degenen die de macht uitoefenen en de belangen van degenen die worden uitgesloten.
Kritiek: wat zijn hun echte belangen? Hoe ga je bepalen wat het echte belang is en niet de opgelegde
preferenties van mensen?
③ De sociale constructie van beleidsproblemen
(Hilgartner & Bosk)
Wat maakt een probleem tot een sociaal probleem?
Twee perspectieven
1) Realistisch / objectivistisch perspectief: sociale problemen zijn een gegeven en komen voort uit
de structuur en ontwikkeling van de samenleving
, 2) Constructivistisch perspectief: sociale problemen zijn geen ‘objectief’ feit, maar het gevolg van
conflicterende sociale constructies
Realisme/objectivisme versus constructivisme
Realisme/objectivisme Constructivisme
Een sociaal probleem is een objectief reëel Een sociaal probleem is een constructie, een
bestaand feit ‘out there’ frame, interpretatiekader (maar niet in de eye
of the individuele beholder)
Een ill: een misstand, een (wan)toestand Een issue: een ophef over een vermeende
misstand
Komt voort uit de manier waarop de Krijgt vorm en komt op de beleidsagenda door
samenleving in elkaar zit toedoen van specifieke actoren met specifieke
belangen
Omdat het veel mensen treft geeft het Omdat het veel mensen bezig houdt, geeft het
aanleiding tot beleid aanleiding tot beleid
Wordt door de media en politici ‘ontdekt’ Wordt door politics en politic ‘uitgevonden’
Constructivistische ‘Public Arena Model’
Stephen Hilgartner & Charles Bosk: aandacht voor sociale problemen is een schaars goed. Je kunt
niet altijd alle problemen discuteren en beleid voeren. Hoe zorgt je ervoor dat jouw probleem op
de agenda komt? Daarom heb je entrepreneurs nodig die probeert aandacht te trekken voor een
bepaald onderwerp
Resource Mobilisation Theory (MacCarthy & Zald): ‘entrepreneurs’ (bv. Sociale bewegingen,
NGO’s, lobbyisten) proberen erkenning te krijgen voor ‘hun’ onderwerp
Publieke arena waar ze die aandacht kunnen krijgen heeft een beperkte ‘capaciteit’ (carrying
capacity) wat leidt tot concurrente tussen potentiële issues
Waarom worden sommige ilss een issue?
Niet (gewoon) omwille van omvang of de ernst van het probleem
Ook niet (alleen) omwille van de media en hun eigenaars (kapitaal)
Maar als gevolge van een ‘survival of the fittest’:
- Nieuwsgierigheid
- Aansluiting by ‘central myths’ (dominante verhalen en waarden)
- Dramatisering door entrepreneurs (in plaats van enkel feiten en cijfers). Voorbeelden Alan
Kurdi, Omran Daqneesh en oorlog in Syrië.
④ Agendavorming en discours
(Rochefort & Donnelly)
Wanneer komt beleid tot stand?
Realisten: als de objectieve wantoestand ernstig genoeg is (‘de situatie vraag erom’)
Constructivisten: als er machtige en/of invloedrijke actoren ‘werk van maken’
(zowel realisten als constructivisten):
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophierosasmit. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.