Een heldere samenvatting van het boek Health Psychology. Geschreven op basis van de leerdoelen van de Open Universiteit die worden gesteld voor het zo goed mogelijk onder de knie krijgen van de stof. Bevat plaatjes, diagrammen en voorbeelden die het leermateriaal verduidelijken.
SAMENVATTING
GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE
O.B.V DE LEERDOELEN
Sam Wilkes
OPEN UNIVERSITEIT Propedeuse fase
,Leerdoelen H1
1. Verschillende visies op het begrip ‘gezondheid’ beschrijven. Kernwoorden: ziekte, gezondheid,
symptomen, ziekte-gezondheidscontinuüm, biomedisch model, biopsychosociaal model
Gezondheid en ziekte zijn niet volledig aparte concepten. Er zijn verschillende maten van
gezond zijn en ziek zijn. Aaron Antonovsky zegt dat iedereen een terminaal geval is en zolang
we ademen, we zo goed als gezond zijn. Op basis van deze overtuiging heeft hij het ziekte-
gezondheidscontinuüm ontwikkeld. Dit diagram toont de verschillende statussen van
gezondheid en ziekte. De meest linker kant representeert de dood en de meest rechterkant
de staat van opperste gezondheid. Een vernieuwend aspect van het ziekte-
/gezondheidscontinuüm-model van Aaron Antonovsky is dat er ook aandacht wordt besteed
aan wat mensen kunnen doen om gezond te blijven.
Gezondheid betekend de beste staat op het gebied van fysiek-, mentaal- en sociaal welzijn
(niet simpelweg afwezigheid van ziekte) dat steeds veranderd hoe verder je in je leven komt.
Het biomedisch model gelooft dat het lichaam en geest losse onderdelen zijn die niet met
elkaar in contact staan. Dit model stelt dat alle ziektes en fysieke mankementen afkomstig
zijn van fysieke oorzaken zoals bijv. blessures of bacteriële- en virusinfecties.
Het Bio psychosociaal model onderscheidt 3 aspecten die elkaar voortdurend wederzijds
beïnvloeden. De biologische, psychologische en sociale aspecten. Deze aspecten spelen mee
bij het ontstaan, voortbestaan en herstel van de klachten en problemen. Wanneer iets
verandert op één van deze gebieden heeft dat vervolgens weer invloed op de andere
gebieden.
2. Beschrijven hoe de begrippen ‘gezondheid’ en ‘ziekte’ in verschillende perioden in de
geschiedenis werden opgevat
De oudheid
In deze periode werd er geloofd dat fysieke- en mentale ziekten werden veroorzaakt door
kwade geesten. In oude schedels zijn regelmatig gaten gevonden die suggereren dat er
trepanatie bij de personen is uitgevoerd. Dit houdt in dat er een gat in het hoofd werd
gemaakt om ervoor te zorgen dat kwade geesten konden ontsnappen uit de persoon in
kwestie.
Het oude Griekenland en Rome
Hippocrates heeft de ‘Humorenleer’ bedacht. Volgens deze theorie heeft het lichaam 4
sappen genaamd ‘humors’. Wanneer de sappen in balans zijn, is het lichaam in een gezonde
staat. Ziekte ontstaat wanneer de sappen uit balans zijn. Hippocrates raadde een gezond
dieet aan voor het in balans houden van de levenssappen.
,Griekse filosofen, zoals Plato, waren de eerste die geest en lichaam van elkaar
onderscheidden. Dit perspectief bleef zo’n 1000 jaar dominant rondom de denkwijze van
schrijvers en filosofen.
Galen was een hoog gerespecteerd schrijver en arts uit Griekenland. Hij geloofde in de
humorenleer en de separatie van geest en lichaam, maar had zelf ook nieuwe ontdekkingen
gedaan rondom de gezondheid van de mens. Hij deed veel ontledingen op dieren, waardoor
hij heeft ontdekt dat verschillende ziekten kunnen worden getraceerd op verschillende
lichaamsdelen (zoals de hersenen, nieren en het hart) en dat elke ziekte een ander effect
heeft.
De middeleeuwen
Na het instorten van het romeinse rijk, raakte de westerse wereld in de war. De ontwikkeling
rondom cultuur en kennis in Europa stagneerde (deze stop duurde bijna 1000 jaar). De
invloed van de kerk werd groot waardoor de ontwikkeling van de wetenschap werd
tegengehouden. De kerk stopte de ontleding op zowel mens als dier, omdat zij vonden dat je
niet in een wezen mag snijden die een ziel heeft. Het idee dat ziektes voornamelijk
ontstonden door het kwaad dat in het lichaam van de mens drong, nam weer toe. De
bestrijding van de slechte geesten werd overgelaten aan priesters.
De renaissance
Rond de 14e en 15e eeuw begon de ontwikkeling van onderzoek, cultuur en politiek weer op
gang te komen. Geleerden raakten meer op de mens gefocust in plaats van op God. In hun
zoektocht naar feiten hielden ze er rekening mee dat de waarheid op verschillende manieren
en vanuit vele perspectieven kan worden beschouwd. Deze gedachtegang legde de basis
voor de wetenschappelijke revolutie.
Rene Descartes zag net zoals de Grieken, het lichaam en de geest als twee losse delen. Hij
heeft drie belangrijke innovaties de wereld in gebracht
- Hij bekeek het lichaam alsof het een machine is en beschreef hoe het mechanisme werkte
wanneer er sensatie en actie plaatsvonden bij bijvoorbeeld het reageren op pijn.
- Hij stelde dat het lichaam en de geest met elkaar konden communiceren door middel van
de epifyse in de hersenen (hormonale klier)
- Hij stelde dat dieren geen ziel hebben en dat de ziel de mens verlaat na de dood. Dit had als
gevolg dat ontleding weer werd goedgekeurd door de kerk.
, En daarna?
Tussen de 18e en 19e eeuw groeide de kennis rondom de wetenschap heel vlug mede dankzij
de uitvinding van de microscoop en het mogen ontleden van de mens. Toen wetenschappers
over de basiskennis van het menselijk lichaam beschikten en ontdekten hoe micro-
organismen ziekten verspreiden, werd de theorie over de humoren verworpen. Voorheen
werden ziekenhuizen gezien als beruchte plekken waar je meer kon oplopen dan worden
genezen, maar met deze nieuwe ontwikkelingen kregen mensen steeds meer vertrouwen in
de wetenschap en in de doctoren.
3. De belangrijkste ziektematen beschrijven en gebruiken. Kernwoorden: morbiditeit,
prevalentie, incidentie
Morbiditeit is een ziektecijfer. Hoe vaak een ziekte voorkomt binnen de bevolking.
Prevalentie is het aantal zieken of ziekten in een populatie op een gegeven moment. Dus
bijvoorbeeld hoeveel mensen er astma hebben op de eerste dag van het jaar 2024.
Incidentie is het aantal nieuwe zieken of ziekten in een populatie over een bepaalde periode
(meestal één jaar).
4. Het belang van de discipline psychologie in de problematiek rond ziekte en gezondheid
uitleggen. Kernwoorden: chronische aandoeningen, kosten van de gezondheidszorg, lifestyle
en gedrag, persoonlijkheid en ziekte
Doordat we allemaal hygiënischer zijn geworden en vaccinaties en medicijnen hebben
ontwikkeld, overlijd de moderne mens niet zo snel meer aan virussen zoals bijvoorbeeld
tuberculose en de mazelen. Tegenwoordig zijn de grootste dreigingen voor de gezondheid
van de mens chronische aandoeningen. Dit zijn aandoeningen waarbij het lichaam
langzamerhand achteruit gaat zoal bij kanker en hart- en vaatziekten. De reden voor de hoge
opkomst van de chronische aandoeningen is omdat de mens steeds ouder wordt en deze
ziekten vaker voorkomen bij een hogere leeftijd.
Omstandigheden of kenmerken die worden gerelateerd aan het oplopen van een ziekte
noemen we de risicofactoren voor dat gezondheidsprobleem. Veel van die factoren zijn
biologisch van aard, maar er zijn er ook een aantal die gerelateerd zijn aan iemands gedrag
en manier van leven. Denk hierbij aan ongezond eten of roken. Beiden gedragingen kunnen
ervoor zorgen dat iemand kanker krijgt. Let op: een risico factor wordt geassocieerd met een
gezondheidsprobleem, het zorgt niet voor het direct ontstaan van het probleem (op langere
termijn hoogstwaarschijnlijk wel). Deels is de oorzaak van de hoge kosten in de
gezondheidszorg te wijden aan de slechte levenswijze van mensen. De samenleving draagt
vaak de last van de medische kosten via gezondheidszorgverzekeringen.
Maar waarom passen mensen hun levensstijl dan niet aan als de met een gezonde levensstijl
veel ziektes en een vroege dood voorkomen?
-> De minder gezonde gedragingen geven directe beloningen (vet eten en een nicotine)
De ernstige indirecte gevolgen lijken heel ver weg omdat je er op het moment zelf nog niets
van merkt
-> sociale druk kan ook voorkomen dat iemand gezonde keuzes maakt. Dit komt voornamelijk
voor bij jongeren die in aanraking komen met alcohol en sigaretten via leeftijdsgenoten.
-> Sommige gedragingen zitten verweven in gewoontes en worden soms ook als verslavend
ervaren, zoals het roken van sigaretten
-> Mensen zijn zich soms niet bewust van de gevaren op lange termijn omdat ze simpelweg
niet (voldoende) geïnformeerd zijn.
Persoonlijkheid bestaat uit de cognitieve-, emotionele- en gedragsmatige kenmerken van
een persoon dat gedurende de levensspanne vrijwel hetzelfde blijft. Mensen die vaak dingen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper samwilkes2001. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,40. Je zit daarna nergens aan vast.
