College 1 gezinspedagogiek
Wie of wat bepaalt hoe een kind zich ontwikkelt?
- Genetisch, unieke omgeving, gedeelde omgeving
Gezinspedagogiek kijkt naar gedeelde omgeving (C)
Gedragsgenetica
- Probeert de grootte van de invloeden van genen en omgeving op het fenotype te schatten
Fenotype wordt gevormd door C common environment, G genes, E error; unieke omgeving
G, C, E beïnvloeden elkaar
- Ouders C hebben invloed op keuze peers E
- Differentiële ontvankelijkheid G invloed op effect ouders C
- Monozygote tweeling G lokt eendere opvoeding uit C ; lijkt groter bij MZ
Assortative mating
Correlatie tussen genen en omgeving
- Kind kiest omgeving die bij hem past
- Omgeving kan uitkomst gen versterken
- Genetische bagage kind roept reacties omgeving op
- Sociale interactie met genetisch verwante personen
Interactie tussen genen en omgeving GxO
- Differentiële ontvankelijkheid
- Genetische ontvankelijkheid bepaalt invloed van omgevingsfactoren
- Individuele verschillen in wat de invloed van de omgeving kan hebben
Waarom leven wij in gezinsvorm? Leren van verre familie
Verschil mens – aap?
- Taal
- Gedeelde doelen en intenties
- Ladygina Kohts --> aap en baby hetzelfde behandelen; worden vrienden
- Friendship & sign language --> bob the chimpanzee
- liever een warme pop ipv eentje die je eten geeft
grootste verschil: mensen zijn “the world’s experts at mind reading”
people prefer to spend money on other people
Apen
- begrip van doelen en intenties anderen
- begrijpen wat anderen zien, horen
- geen begrip van false-beliefs (kunnen niet voorspellen wat iemand gaat doen die verkeerd geïnformeerd
is)
Machiavellian intelligence hypothesis: gebruik maken van inside informetion; weten wat een ander weet; kunnen
verplaatsen in iemand anders
machiavellian intelligence zichtbaar in gedrag
- iemand de schuld geen of vergeven
- liegen of de waarheid vertellen
- bondjes sluiten
- beloftes maken of breken
- regels maken of overtreden
- iemand misleiden
een aap hoeft haar kind niet neer te leggen en te dragen; mensen wel; kind houdt zichzelf niet vast
Environment of evolutionary adaptedness
Gehechtheidsgedrag heeft overlevingswaarde
- Bowlby: nabijheid moeder (monotropie) essentieel voor overleven
- Maar: zorg voor alloparents kan ook
- Bowlbian stereotype: moeder moet altijd beschikbaar zijn want scheiding funest voor de ontwikkeling
MAAR kan niet altijd bij je kind zijn
,Bowlby: infant survival depends on baby’s with his mother
Hardy: infant survival depends on baby’s relationship with mother + others
Gehechtheid
- Huilen; hoe harder je kan huilen hoe beter er voor je gezorgd wordt
- Zorgen dat er voor je gezorgd wordt
- Nabijheid zoeken
- Vastklampen
Lorenz “Kindchenschema”
Groot voorhoofd is schattig MAAR hoeft niet perse er zo uit te zien; als moeder vind je je eigen kind het mooiste
Baby’s hebben extra skills nodig
- Baby’s van (mens)apen gaan nauwelijks zonder fysiek contact met moeder
- Baby’s van jagers-verzamelaars wel ontwikkeling van skills
- Kijken/staren
- Interpreteren
Evolutietheorie
- Kinderen groeien op afhankelijkheid van meerdere verzorgers; cooperative breeding
- Natuurlijke selectie van degenen die beter waren in het lezen van andermans mentale staat (wie helpt en
wie niet)
Face-to-face staren en imitatie
Contact zoeken vs still face filmpje van de moeder die niet reageert op de baby; verliest de mogelijkheid om
contact te zoeken
Beter in aandacht trekken? Beter in overleven (alloparenting)
Babay’s brabbelen, volwassenen spreken “motherese” (parentese)
- Niet alleen moeders, iedereen doet het automatisch
- Long vowels
- Short consonants
- High pitched
Andere caregivers spreken meer of vaker motherese dan moeder zelf in Kung gebeurt dit
Baby’s en verzorgers houden van nature contact in stand
Ontstaan om te overleven; drive to survive
Opvoeding en steun binnen en buiten het gezin
Kerngezin als uitgangspunt
The hunting hypothesis and the sex contract
- Mensen eten paar keer per dag
- Twee keer per maand groot beest is niet genoef
- Dus vrouwen verzamelen en vangen kleine bessten
- The needs of children outstrip what most fathers are able or willing to prove
Terminologie Hrdy
- Cooperative breeding: als groep voed je een kind op, je werkt samen
- Alloparenting: individuen ander dan de daadwerkelijke ouders vervullen een ouderlijke rol; allomother,
artikel Hrdy
Cooperative breeding bij mensen
- Ouderlijke kinderen nog steeds afhankelijk van moeder bij nieuwe baby
- Grote belasting, hulp nodig van vader, grootouders, broers/zussen
- Voordelen cooperative breeding: voor dyade, voor de hele groep
Inclusive fitness
Hamilton’s rule het helpen dat hangt af van hoezeer je geentisch verwand bent met de kinderen die je helpt
grootbrengen; je kan niet voor iedereen zorgen; hoe dichterbij je venetisch verwand bent hoe meer tijd je erin
zou willen steken
- The cost of helping should be less than benefits to offspring calibrated in line with the alloparent’s
degree of relatedness to his or her charge
- Eigen genen doorgeven ook al is het niet je eigen kind
- r x B > C (relatedness, Benefits, Costs)
,Kerngezin
- jagers-verzamelaars-gezin alleen niet genoeg voldoende
- vader’s contributie belangrijk maar niet gegarandeerd
Vaders
- wereldwijd 10-25% huishoudens zonder vader
- Nederland: 18% van kinderen woont bij alleenstaande moeder
- Sommige landen 40% (botswana, swaziland, barbados, grenada, caribbean)
- Vader wel aanwezig dan varieert de contributie
- Niet het label maar de actieve rol
- Vroeger belangrijk als beschermers
- Hoe het kind zich ontwikkelt hangt af van beschikbare alloparents
- Antropologen: 15 traditionele samenlevingen – 8 geen effect van wel of niet vader, als er maar andere
verzorgers waren; hoeveel volwassenen heb je om je heen die voor je zouden kunnen zorgen
Huwelijksvormen
Mogelijke oplossing: polyandrie
- Vrouw met meerdere mannen, vaderschap onduidelijk dus helpen allemaal mee
Partible paternity
- Gedeeld vaderschap; als een vrouw met meerdere mannen slaapt dan zijn alle mannen een stukje vader
van het kind dat geboren wordt
- Zwangerschap als cumulatief resultaat van gemeenschap met meerdere mannen
- Meer dan één man draagt bij aan vorming foetus
- Soms polyandrie, soms niet
Onderzoek naar single parents vs kerngezin
Opgroeien zonder vader resulteert in
- Meer gedragsproblemen
- Lagere opleiding
- Jonger zwanger
- Vaker werkloos
- Vaker in de gevangenis
Veroorzaakt door gebrek aan vader? Of gebrek aan alloparent? Of SES
Michael Lamb: attachment to father
- Veilig gehecht aan voltijds moeder, maar ook
- Veilig gehecht aan vader, zelfde bij alleen contact na werk (+/- 1 uur); want het gaat erom dat het kind
weet dat de vader er is (bijvoorbeeld altijd een standaard moment)
- Aka foragers vaders in Central Africa
- Binnen armbereik 50% van de tijd
- Direct contact of knuffelen 22% van de tijd
Moeders vroeger en nu afhankelijk van alloparents
- Infanticide; vermoorden
- Te vondeling leggen; kind ergens in een luikje doen zodat de kerk ervoor kan zorgen; wanneer je je niet
gesteund voelt als moeder
- Ook nu; geen alloparents
- Kinderen krijgen kan je uitstellen
- Besluiten geen kinderen te krijgen (want je moet werken om te leven)
Alloparenting: de min; soort nanny, gouvernante, au pair, kinderdagverblijf, kibboets (opgroeien met eigen
leeftijdsgenoten en iedereen gelijk), grootouders
, Gehechtheid en meerdere verzorgers
Leids onderzoek kinderopvang
- Kinderopvang van hoge kwaliteit? Kinderen functioneren goed
- Kinderen kunnen zich hechten aan leidster
- Conclusie
Veilige gehechting mogelijk aan meerdere verzorgers
Uitgebreid netwerk voorspelt beter functionere, empathiser, onafhankelijker en succesvoller
- Meerdere perspectieven
- Beter in kleinere samenlevingen; werkt beter in kleine, consistente, voorspelbare groep
Integration model --> 3 x “you will be cared for no matter what” 3 mensen die voor je willen en kunnen zorgen
Alloparenting kanttekening
Apen-jagers verzamelaars
- Overdag soms veel tijd bij alloparents
- Maar slapen bij moeders is heel belangrijk
Thuis bij moeder slapen (80% veilig gehecht) vs. in een slaapzaal slapen zonder moeder (48% veilig gehecht)
Conclusie
- De gemiddelde moeder heeft en had hulp (nodig) van anderen om kind te laten overleven
- Gezin is meest logische eerste cirkel rond moeder en kind
- Meer alloparents nodig in veel samenlevingen