Hii, deze uitgebreide samenvatting behandelt alle colleges van het derdejaars bachelorvak Pediatrische Neuropsychologie, gebaseerd op de studie in het academisch jaar 2023/2024. Geschreven in het Nederlands!
College 1 - cerebrale ontwikkeling .................................................................................................................. 5
Verandering in visie op werking brein ................................................................................................................ 5
Gewicht van het brein ......................................................................................................................................... 5
Wi8e stof vs grijze stof ....................................................................................................................................... 5
Cerebrale ontwikkeling ....................................................................................................................................... 6
Rijping van het brein ........................................................................................................................................... 6
NegaAeve invloeden op de ontwikkeling van czs ................................................................................................ 7
Prenatale ontwikkeling ....................................................................................................................................... 7
Invloeden op czs ontwikkeling ............................................................................................................................ 8
College 2 – normale cogni7eve en sociale ontwikkeling ................................................................................ 12
Synaptogenese en snoei over de levensloop ..................................................................................................... 12
brein ontwikkelingsfasen van een kind ............................................................................................................. 12
SubcorAcale gebieden met een rise and fall patroon ....................................................................................... 13
RelaAe tussen brein en cogniAe ........................................................................................................................ 13
breinacAvaAe Ajdens de ontwikkeling .............................................................................................................. 14
InformaAeverwerkingstheorie .......................................................................................................................... 14
Aandacht ontwikkeling ..................................................................................................................................... 15
aandachtsmodel van Posner............................................................................................................................. 15
ontwikkeling geheugen..................................................................................................................................... 16
ontwikkeling inhibiAe........................................................................................................................................ 17
Ontwikkeling sociaal funcAoneren ................................................................................................................... 17
College 3 – plas7citeit en kwetsbaarheid van kinderbrein ............................................................................. 18
Zicht bij jonge baby’s ........................................................................................................................................ 19
TheoreAsch debat ............................................................................................................................................. 20
Herstelmechanismen ........................................................................................................................................ 21
Factoren van invloed op herstel ........................................................................................................................ 23
College 4 - au7sme spectrum stoornissen..................................................................................................... 24
Terminologie ..................................................................................................................................................... 24
DSM-5 criteria................................................................................................................................................... 24
Hersenen en ASS ............................................................................................................................................... 25
GeneAca en ASS ................................................................................................................................................ 25
Omgeving en ASS .............................................................................................................................................. 25
College 5 – trauma7sch hersenletsel ............................................................................................................. 27
College 6 – gene7sche aandoeningen ............................................................................................................ 27
Top down vs. bo8om up ................................................................................................................................... 27
Basic biologie .................................................................................................................................................... 28
GeneAsche aandoeningen ................................................................................................................................ 32
Hoe worden geneAsche aandoeningen vastgesteld? ....................................................................................... 33
Voorbeelden geneAsche aandoeningen............................................................................................................ 34
SCT en het brein ................................................................................................................................................ 36
SCT en neurocogniAeve funcAes ....................................................................................................................... 36
SCT en gedrag ................................................................................................................................................... 37
TRIXY childhood study ...................................................................................................................................... 37
Conclusies ......................................................................................................................................................... 37
College 7 – cerebrale visuele stoornissen (CVI) .............................................................................................. 38
DefiniAe slechtziendheid (WHO) ....................................................................................................................... 38
CVI .................................................................................................................................................................... 38
Dorsaal vs. ventraal .......................................................................................................................................... 39
Signalen van CVI ............................................................................................................................................... 39
Neuropsychologisch model van het zien ........................................................................................................... 39
Behandeling CVI................................................................................................................................................ 40
Beperkingen in de klinische prakAjk ................................................................................................................. 41
Onderzoek: kenmerken van CVI bij ernsAg vroeggeboren kinderen ................................................................. 41
College 8 - ADHD .......................................................................................................................................... 42
Maatschappelijk debat ..................................................................................................................................... 42
Verschijning ...................................................................................................................................................... 43
DSM-criteria ADHD ........................................................................................................................................... 44
Comorbiditeiten ................................................................................................................................................ 45
ADHD in het gezin ............................................................................................................................................. 45
ADHD en schoolprestaAe .................................................................................................................................. 46
Beloop van ADHD ............................................................................................................................................. 47
DiagnosAek bij ADHD ....................................................................................................................................... 48
EAologie ADHD: endofenotype model .............................................................................................................. 49
Omgevingsfactoren .......................................................................................................................................... 49
GeneAsche factoren .......................................................................................................................................... 50
Hersenen en ADHD ........................................................................................................................................... 50
Dopamine en ADHD .......................................................................................................................................... 50
College 12 - Hydrocephalus ........................................................................................................................... 70
FuncAes van hersenvocht ................................................................................................................................. 70
De varianten van hydrocephalus ...................................................................................................................... 71
Extraparenchymale vs intraparenchymale effecten ......................................................................................... 72
SomaAsche symptomen ................................................................................................................................... 72
EAologie ............................................................................................................................................................ 72
, Behandeling ...................................................................................................................................................... 74
Neuropsychologische funcAestoornissen en predictoren.................................................................................. 74
GunsAg vs. ongunsAg beloop............................................................................................................................ 75
College 13 – epilepsie.................................................................................................................................... 76
ClassificaAe van aanvallen................................................................................................................................ 77
Mogelijke oorzaken epilepAsche aanvallen ...................................................................................................... 78
Epilepsie diagnosAceren ................................................................................................................................... 78
Behandeling ...................................................................................................................................................... 78
Wat doet de neuropsycholoog? ........................................................................................................................ 79
College 14 – trauma7sch hersenletsel in kinderen ......................................................................................... 81
Epidemiologie ................................................................................................................................................... 81
Neuropathologie............................................................................................................................................... 81
Kwetsbaarheid van kinderen ............................................................................................................................ 84
Diagnose ........................................................................................................................................................... 84
Behandeling ...................................................................................................................................................... 86
Uitkomsten ....................................................................................................................................................... 86
Behandeling ...................................................................................................................................................... 88
Casus ................................................................................................................................................................ 88
,College 1 - cerebrale ontwikkeling
Verandering in visie op werking brein
Modulaire organisa.e = 1 op 1 rela*e tussen de loca*e in het brein en een bepaalde func*e
(niet waar!)
Connec.onis.sche organisa.e = complexe func*es van het brein worden gemedieerd door
complexe neurale netwerken (wel waar!)
-> Zowel morfologie ( = structuur van het brein) als connec.viteit ( = verbindingen tussen
hersengebieden) zijn van belang
Aangeboren specialisa.e = bepaalde hersengebieden zijn van te voren bestemd voor een
bepaalde func*e
Equipoten.e = gebieden kunnen verantwoordelijk zijn voor meerdere func*es (plas*citeit)
Interac.eve specialisa.e = specialisa*e van een hersengebied is aCankelijk van de input
verkregen uit de omgeving
Gewicht van het brein
Het brein is rela*ef groot ten opzichte van de rest van het lichaam bij geboorte, maar blijF
ook nog groeien tot de vroege volwassenheid:
Wi6e stof vs grijze stof
Wi=e stof = voornamelijk
gemyelineerde axonen;
communica*e tussen neuronen
Grijze stof = voornamelijk cell
lichamen;
,Cerebrale ontwikkeling
- Prenataal = voor de geboorte
o Vooral structurele forma.e van czs (morfologie)
o Gene.sch bepaald
o Verstoringen in deze fase -> abnormale cerebrale structuur
- Postnataal = na de geboorte
o Vooral func.onele rijping van czs (connec*viteit)
o Grotere invloed van omgeving en ervaringen
o Verstoringen in deze fase -> abnormale ontwikkeling van verbindingen en
func*onele neurale netwerken
Rijping van het brein
- Addi.eve/lineaire ontwikkeling = aantal neurale connec*es telt zich langzaam op
o Speelt zich gelijk af na concep*e en gefaseerde groei kan lang toe blijven
nemen (bv corpus collosum groeit tot 30 jaar)
o Gebeurt bij myelinisa*e (dus wi=e stof aanmaak)
- rise-and-fall patroon = overproduc*e en daarna elimina*e (als ze niet gebruikt
worden)
o Aantal neuronen prenataal is veel (in ieder geval meer dan nodig) ->
postnataal wordt het aantal synapsen en dendrieten minder (dus aSraak van
grijze stof)
o Gevoelige perioden / ‘fine-tuning’
o ‘use it or lose it’
Reuk centrum en hippocampus maken nog wel neuronen aan, de rest niet (nieuwe
verbindingen zijn natuurlijk wel mogelijk).
SamenvaJende grafiek:
Blauwe lijn jongens, Rode lijn meiden,
Pijltje wijst de piek aan
- Wi=e stof nemen toe (dus lineaire
ontwikkeling)
- Grijze stof nemen af (rise and fall
patroon)
- Jongens hebben een groter brein
- Meiden hebben eerder een piek
van grijze stof (8 jaar vs 11 jaar),
daarna daling voor beide genders
Baby’s kunnen vroeg onderscheid maken in hele kleine details van gezichten. Dit vermogen
verliezen ze wanneer synapsen specialiseren of afsterven (gebeurt omdat anders de
hersenen overprikkeld zouden raken van alle informa*e)
è Na ongeveer 6 maanden kunnen baby’s niet meer vergelijkbare gezichten
onderscheiden
,Nega>eve invloeden op de ontwikkeling van czs
Placenta = fungeert als beschermingsmechanisme voor alle nega*eve invloeden op de
ontwikkeling van het czs
Teratogenen = nega*eve invloeden op de ontwikkeling van czs
Baby’s zijn verbonden met de moeder via de placenta, maar niet alle nega*eve stoffen
worden gestopt door de placenta en gaan er alsnog doorheen. De BBB wordt ontwikkeld
zodat resterende schadelijke stoffen ook niet bij de baby kunnen komen.
De oorzaak van aangeboren afwijkingen is voornamelijk interac.e tussen genen en
omgeving. Er wordt vaak wel gesproken over ‘gene*sche’ aandoeningen maar dan hebben
we het eigenlijk ook over gen x omgeving.
Voorbeeld: sommige baby’s kunnen prenataal al goed de alcohol aSreken -> de
gedronken alcohol zal weinig effect hebben op de ontwikkeling van de baby (omdat
hoe goed alcohol wordt verbroken gene*sch is)
Prenatale ontwikkeling
Prenatale periode heeF 3
fasen:
1. Na de concep*e
2. Embryonale periode
3. Foetus periode
In de eerste twee weken (‘na
de concep*e’ periode) is er
sprake van celdeling en nestelt
het zich in de baarmoeder.
Hierbij is de bloedbaan nog
niet verbonden met de
moeder, waardoor de invloed
van omgevingsfactoren vrijwel
nihil is (dus moeder die alcohol
drinkt zal geen effect hebben).
, - De blauwe balken zijn morfologisch (vorming czs) en de groene balken zijn
connec*onis*sch (vorming van netwerken) -> je ziet dus dat het czs zich heel traag
ontwikkeld
- Als er trauma ontstaat in de embryonale periode, heeN dit de meeste en grote
gevolgen, want dan wordt de vorming van het czs gestoord. Ook is de kans op
miskraam het grootst.
- In de fetale periode heeN trauma meer invloed op de ontwikkeling van het brein en
minder op de lichamelijke delen, die zijn al bijna ontwikkeld (bijna alleen groene
balken in deze periode dus csz is bijna volledig gevormd)
Invloeden op czs ontwikkeling
Prenatale (congenitale) factoren
- Gene.sche factoren
- Intra-uterien trauma/teratogenen
o Infec*es (bacterieel [toxoplasmose] of viraal [rodehond])
o Schadelijke stoffen
§ Drugs (nico*ne, alcohol, heroïne, cocaïne, cafeïne)
§ GiFige stoffen (lood, kwik) en straling (radiotherapie)
§ Hormonen (Diethyls*lbestrol [DES])
§ Medica*e (Thalidomide [SoFenon], paracetamol)
o Ongeval
- Maternale factoren
o LeeFijd, stress, voeding, diabetes, hypertensie etc.
Uit onderzoek naar teratogenen en neurocogni*eve stoornissen op raJen blijkt:
Als de moeder ziek is (infec*e
bv) dan kan dit nega*eve
invloeden hebben op de baby
door de stresshormonen
(gluccor*coide en cytokines).
Die stresshormonen zijn goed
voor de moeder maar slecht
voor de baby:
è Verminderde aanmaak
neuronen
è Te veel aanmaak van
dopamine
è hippocampus en pfc
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ashleyindirax. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
