Psychologische interventies college
aantekeningen
College 1: Inleidend college: wat is een interventie?
Take home message
“Alles is interventie”
Deel 1: alles is een interventie
- De expliciete interventies zijn natuurlijk belangrijk
- De impliciete interventies zijn misschien nog wel veel belangrijker!
- Ter illustratie: het onderscheid specialistische en generalistische
GGZ
De vier professionele taken
1. Diagnose: de therapeut stelt vast wat er aan de hand is. Maakt zich
tot eigenaar van het verstaan van het probleem. Dit is veel meer
dan enkel een classificatie stellen; gaat over een
hypothese kunnen vormen
2. Indicatiestelling: de therapeut formuleert doel en
komt met een oplossingsplan. Maakt zich tot eigenaar
van de weg van oplossing. Wanneer je de cliënt laat
kiezen over verschillende mogelijkheden, weet je dat
deze er meer voor zal gaan en hogere motivatie zal
tonen, dan wanneer jij zou zeggen wat hij/zij moet
doen
3. Remedie: de therapeut zet interventies in om doel te
realiseren. Maakt zich tot eigenaar van de remedie. Is
inderdaad interventie, maar dit volgt uit het voorgaande en in
voorgaande stappen is al een deel van het verhaal geschreven
4. Evaluatie: de therapeut beoordeelt of doel is gerealiseerd. Maakt
zich tot eigenaar van het proces
Vier professionele taken (DIRE)
Psychologische behandeling bestaat uit:
- Diagnostiek, Indicatie, Remedie (interventie), Evaluatie (en
management van behadeling
- Wat zijn psychologische interventies? Zorgen dat de cliënt
gaandeweg een ander beeld krijgt over wat er aan de hand is
- De remedie (de R) als een combinatie van specifieke technieken
(handelingen) gericht op gedragsverandering (oplossing van
specifiek psychologisch probleem)
- Cf. de empirische cyclus: eerst kijken (observeren), dan hypothesen
formuleren (indicatiestelling), die toetsen (interventie) en tenslotte
kijken of de hypothese juist is (evaluatie). De ideologie van de
scientist practitioner
- De suggestie van de neutrale diagnostiek, indicatiestelling en
evaluatie (de cockpit-ideologie: observeren vanuit de cockpit en
, kijken wat er onder je afspeelt). Bij neutrale observering wordt er
gedacht over een ‘ding’, een ‘ding’ waar je jouw zinnen op kan
leggen
Realiseer je dat ons is aangeleerd neutraal te observeren, maar dat er ook
andere manieren zijn en hoe je jegens de cliënt bejegend gaat bepalend
zijn voor het vervolg
Diagnostiek volgens het medisch model
- We moeten achterhalen wat er echt aan de hand is
- De suggestie van objectiviteit: er is een reden die verklaart wat er
nu gebeurt
- Toestandsbeeld: decontextualiseren om de essentie te zien; een
symptoom vinden die zich in allerlei situaties voordoet. Doe je dit
systematisch en haal je de klachten uit hun context, zodat er een
patroon ontstaat, volgt als het ware de DSM-classificatie
- Casus conceptualisatie: ontstaan, beloop, behandelmogelijkheden,
etc.
- Uiteindelijk zal de casusconceptualisatie leidend zijn bij de volgende
stap: de behandeling
- Basisassumptie: de effectiviteit van de behandeling wordt bepaald
door de behandeling. De diagnostiek (en indicatiestelling) zijn in
zekere zin slechts randvoorwaarden om stap 3 (interventies) zo
succesvol mogelijk te maken
Janne, 26 jaar
Janne klaagt over piekeren en slecht slaapt. Ook heeft ze last van paniek-
en angstklachten. Deze hebben vooral betrekking op haar lichaam. Ze is
bang om ziek te worden en dan vooral om corona te krijgen en mensen
hiermee aan te steken. Eigenlijk is ze echt een gezelschapsmens, maar nu
mijdt ze groepen mensen waar het kan. Ze is bang dat ze een
paniekaanval zal krijgen en dat de mensen om haar heen zien hoe
gespannen ze is. Ze studeert psychomotorische therapie en houdt
eigenlijk erg van sporten. Nu geeft dit haar echter ook angst, omdat ze
een dag na het sporten niet weet of wat ze in haar lichaam voelt spierpijn
is of dat haar lichaam pijn doet vanwege grieperigheid. Ook ging ze altijd
graag naar dansles, maar gaat hier nu liever niet meer heen. Ze baalt
ervan dat ze de dingen die ze graag doet niet meer- of met een grote
aanpassing doet. Met als gevolg dat ze steeds meer alleen in haar uppie
thuis zit te kniezen
- Opdracht zoek naar de diagnose. Denk na over de interactie: wat
vraagt de therapeut van de patiënt en omgekeerd?
o Klachten: angst, verdriet, frustratie, vermijding,
slaapproblemen (geeft gelijk het idee van depressie),
ziekteangst, paniek, dwang, twijfelen over zichzelf. Vraag 1 is
om met deze informatie tot een toestandsbeeld te komen
o Eigenlijk is dit heel beperkt, op basis van een verhaal maak je
iemand tot cliënt, waar je een diagnose op wil plakken om
evidence based interventie toe te passen. De cliënt zelf laat je
, enkel kiezen waar zij eerst op wil handelen. Maar wij
psychologen zijn geen dokter
Diagnostiek volgens het psychologisch copingmodel
- Niet alleen de hulpverlener, maar vooral de cliënt moet eigenaar
worden
- Ziekte overkomt de patiënt (deze kan het slechts ondergaan)
- Coping doet de patiënt zelf (hoe dan ook, deze zal altijd iets moeten)
o Passieve versus actieve coping, etc.
- Nog steeds DIRE toepassen, maar je betrekt de persoon zelf er meer
bij
De vier professionele taken volgens het coping model
- Diagnose: therapeut en cliënt stellen samen vast wat er aan de hand
is. Uiteindelijk moet de cliënt zich eigenaar maken van het verstaan
van het probleem
- Indicatiestelling: samen formuleren ze doel en oplossingsplan.
Uiteindelijk maakt de cliënt zich tot eigenaar van de weg van
oplossing
- Remedie: therapeut en cliënt onderzoek en kiezen interventies om
doel te realiseren: de cliënt maakt zich tot eigenaar van de remedie
- Evaluatie: therapeut en cliënt beoordelen of doel is gerealiseerd.
Cliënt maakt zich tot eigenaar van het proces
Hoe help ik de cliënt mede probleemeigenaar van de diagnose te worden?
- D: klachten als gevolg van (disfunctionele) coping: waar loopt Janne
tegenaan? Zij voelt zich machteloos, gedemoraliseerd en weet niet
meer hoe hieruit te komen, therapeut heeft als rol de cliënt in
beweging te krijgen. Ziekte (medisch model) versus coping model
(waarin het niet zozeer gaat over dat de cliënt ziek is, maar iets in
de manier van omgang). (Machteld Huber) – 3C model.
- Het K(I = lichaam)OP-model: Klacht = Omstandigheden x
Persoonlijke stijl. Hierbij heb je het niet over allerlei stoornissen die
iemand heeft, maar over iemands unieke manier van reageren
- D: het begrijpelijk maken wat Janne overkomt. Problemen
contextualiseren (i.p.v. decontextualiseren): normaliseren: het is
heel begrijpelijk dat je dit overkomt (dus niet: stelt niets voor wat je
overkomt), gegeven de moeilijke situatie waarin je zit, doe je het
eigenlijk geweldig = engeltjes en duiveltjes (de kracht van iemand
kan ook diens duiveltje zijn, realiseren dat bijkomstige problemen
voort kunnen komen uit iemands kracht)
- De diagnose is er niet alleen voor de therapeut, maar ook voor de
patiënt. Deze heeft een probleem en is gedemoraliseerd. Hoe kan
Janne probleem eigenaar worden?
Casus van Janne
Opdracht: formuleer de diagnose volgens de KOP-systematiek
, - Zij blijft binnen en kan bijna niet anders, ze kan niets meer doen wat
zij belangrijk vindt. Haar manier om hier mee om te gaan is heel
zorgvuldig (ofwel vermijdend)
- Met deze benadering ga je dus begrijpen dat iemand ergens last van
heeft, daar moet je het samen over hebben. Misschien zijn er andere
keuzes die gemaakt kunnen worden, om meer ruimte te bieden. In
dit model wil je iemand ‘verleiden’ anders om te gaan met diens
klachten
De dijk-metafoor
De werkwijze
- Wat brengt u hier?
- Waar begint iemand: L, O, P of K?
- Aansluiten bij verwijsbrief en/of ROM; meestal de klachten
- (L) x O x P = K
- Tot welke K hebben de O, L en P geleid?
K: Klacht
Welke klachten zijn NU aan de orde? Empathisch volgen, maar houd
afstand (verdrink niet in het verhaal van de cliënt). Houd oog voor context:
NU. Verken nu: hoe lang zijn klachten, wat is er recent gebeurd? Wat
maakt het nu zo erg? Laat je niet verleiden tot specifieke details. Het gaat
over een globaal beeld, waarbij de cliënt zich gehoord en gezien voelt. Let
op wat de cliënt het belangrijkste vindt
O: Omstandigheden
Welke omstandigheden NU staan in direct verband met de huidige
klachten? wat ligt er ‘op het bordje’ van de cliënt? Wanneer (na welke
omstandigheid) kwam de ‘knik’? NB: wat noemt de cliënt aan positieve
omstandigheden?
P: Persoonlijke stijl
Welke persoonlijk stijlkenmerk houdt de huidige klacht in stand? Welke
coping met de omstandigheden is nu dominant, maar disfunctioneel? Vaak
zijn het typische manieren van reageren die men van zichzelf al wel kent.
Zoek ook naar de kracht en de krachtsbronnen
Diagnose (medisch versus copingmodel)
Medisch model en de suggestie van observeerbaar en objectief; daarvoor
is absolute neutraliteit van hulpverlener noodzakelijk. Door stellen van
goede vragen komt de waarheid bovendrijven. Goede vragen om te
decontextualiseren:
- Wat doet zich voor ongeacht de situatie. Daarmee ontstaat zicht op
patroon dat zich onafhankelijk van context en intentie van patiënt
voltrekt; stoornis
- Waarbij patiënt machteloos wordt gemaakt
Bovendien: feitelijk creëer je een verticale relatie:
- Hulpverlener leidt en patiënt volgt
- Machteloosheid van patiënt neemt verder toe, wat grootste risico is
van het medische model
