College 1
Leren: lange-termijn verandering in mentale representaties als gevolg van ervaring
Cognitie: “een parapluterm, waartoe de mentale processen gerekend worden die optreden wanneer
mensen waarnemen, informatie verwerken, leren, denken en problemen oplossen”
Ontwikkelingsperspectief: hoe en wat er geleerd wordt is afhankelijk van de achtergrondkennis en
cognitieve vaardigheden van de persoon die leert
Introductie van leertheorieën
De leertheorieën die in dit vak worden besproken zijn:
- Behaviorisme (h3, h4)
- Cognitieve theorieën (h6, 7, 10, 11)
Constructivisme, contextuele theorieën, informatieverwerkingstheorie
- Social cognitive theory (h5)
Behaviorisme
Het doel is om gedrag te voorspellen en te controleren. Belangrijke namen zijn Pavlov, Thorndike en
Skinner. Een aantal kernthema’s zijn:
- Een pasgeboren mens of dier is als een onbeschreven blad
- Leren = het vormen van associatie tussen stimulus-response (of stimulus-stimulus)
- Universele leerprincipes liggen ten grondslag aan elk gedrag
- Zelfde leerprincipes in mens en dier
Hogere-orde leren komt niet aan bod bij behaviorisme.
Thorndike
Edward Lee Thorndike (Amerikaans psycholoog, 1874-1949). Heel belangrijke naam voor het
behaviorisme. Deed experimenten waarbij hij een kat in een soort puzzel box stopte en die kan er
alleen uit als hij een bepaalde hendel indrukt. Aan de hand van trial-and-error is een kat in staat om
er zelf uit te komen. Learning curve: de kat ontsnapt steeds sneller (zie slide). De link tussen de
stimulus (puzzel box) en de respons (aan de hendel trekken) wordt steeds sterker (leren door
herhaling in feite).
Kennis = link tussen stimulus en respons
3 wetten opgesteld door Thorndike:
1. Law of Readiness: mensen leren het beste wanneer ze er fysiek en mentaal ‘klaar’ voor zijn
(o.a. concentratie, motivatie). Denk er ook aan dat als je letters nog niet goed kent, je niet
goed woorden kan leren schrijven. Of heb je een kater dan gaat leren niet zo goed.
2. Law of Exercise (law of use/ disuse): herhaling maakt link tussen stimulus en respons sterker
3. Law of effect: connectie wordt versterkt door belonen en afgezwakt door straffen.
Het effect van deze 3 wetten bij elkaar verklaart hoe sterk de link is tussen stimulus en respons.
Implicaties voor het onderwijs (van behaviorisme)
- Productief klimaat in de klas
- Herhaling
- Verschillende vakken/onderwerpen in aparte blokken
- Belonen & straffen
- Reeks gedragingen aanleren in kleine stapjes
Cognitieve theorieën
Bij deze theorieën ligt de focus op mentale processen en structuren. Heel anders dus dan bij
behaviorisme.
- Hoe wordt binnenkomende informatie verwerkt en geïnterpreteerd?
, - Hoe worden mentale modellen gevormd?
- Hoe ontstaat expertise?
- Hoe wordt leren gereguleerd?
Bij cognitieve theorieën: er komt informatie in het hoofd, daar wordt iets mee gedaan en dat
noemen we leren.
Constructivisme
Nieuwe informatie wordt geïnterpreteerd op basis van bestaande kennis.
Piaget
Ziet het leren als iets actiefs: exploratie is belangrijk. “children have real understanding only of that
which they invent themselves”
Constructivisme: leren is afhankelijk van eerdere ervaring. Cognitieve ontwikkeling verloopt volgens
hem in stadia.
Leren volgens Piaget:
Hij gaat ervan uit dat kinderen zelf een mentale representatie (schema’s) vormen op basis van
ervaring. Schemata worden steeds complexer en abstracter naarmate de kinderen ouder worden.
Leren is een proces van ‘assimilatie’ (het interpreteren van nieuwe informatie op basis van
bestaande schemata) en ‘accommodatie’ (het aanpassen van een schema op basis van nieuwe
informatie).
→ Implicaties voor het onderwijs:
- Actief leren
- Herhaling is belangrijk voor opbouwen van schemata (maar gebruik verschillende
voorbeelden)
- Houd rekening met achtergrondkennis
- Passend bij ontwikkelingsfase
Contextuele theorieën
Leren is afhankelijk van fysieke, sociale, culturele context. Het belang van interactie met anderen
staat centraal. Belangrijk persoon hier is:
Vygotsky
Russische psycholoog, 1896-1934
- Socioculturele theorie: cognitieve ontwikkeling en leren door interactie met ouders,
leerkrachten en andere kinderen
- Kinderen ontwikkelen ‘spontane concepten’ door interactie met omgeving, maar instructie is
nodig voor ontwikkeling van abstracte ‘wetenschappelijke concepten’.
Nadruk op omgeving met andere mensen en taal (want allemaal nodig om contact te leggen). Van
interpersoonlijk (tussen mensen in) naar intrapersoonlijk.
Vygotsky ontwikkelde de Zone of Proximal Development (ZPD).
Hierbij hoort scaffolding (niet door Vygotsky bedacht maar past er wel bij). Dit is hulp aanpassen aan
level van het kind.
→ Implicaties voor het onderwijs:
- Leraren spelen een essentiële rol
- Instructie gaat verder dan wat het kind nu al kan → leren gebeurt in ZPD
- Instructie in verschillende fases: modeling, imitation, guided performance
- Herhaling is belangrijk om wetenschappelijke concepten te vormen.
Informatieverwerkingstheorie (Verwacht geen tt vragen hierover)
Komt voort uit de AI. Het idee is dat het brein net als computers leert. Denk aan levels of processing
door Marr. De hersenen worden echt gezien als een computer. Cognitie/denken = het uitvoeren van
,operaties. Kijk hiervoor gewoon even naar de slide, het komt wss niet terug in tentamen maar dan
heb je een beetje algemene kennis erover.
Een model van informatieverwerking is bijvoorbeeld het model van Attkinson & Shiffrin, 1968:
Leren is het verplaatsen (kopiëren) van kennis van het sensorisch geheugen via het
kortetermijngeheugen naar het lange termijn geheugen.
→ Implicaties voor het onderwijs:
Leerlingen kunnen maar een beperkte hoeveelheid informatie verwerken. Het is belangrijk om het
lesmateriaal en de klassituatie hierop aan te passen
- Zorg dat leerlingen aandacht hebben voor de lesstof
- Ga afleiding tegen
- Niet teveel informatie tegelijk aanbieden
- Externe middelen kunnen helpen om de druk op het werkgeheugen te verlagen
Social Cognitive Theory
Combinatie van behavioristische en cognitieve ideeën over leren. Het centrale idee is dat mensen
leren door observatie van anderen. Overtuigingen over het eigen kunnen (self-efficacy) spelen een
belangrijke rol.
Volgens Bandura is het een driehoek dat elkaar beïnvloedt: de Reciprocal Causation:
Aka alles heeft met elkaar te maken.
→ Implicaties voor het onderwijs:
- Leren door observatie: modeling
- Zorg ervoor dat leerlingen hoge self-efficacy hebben
- Help leerlingen hun eigen gedrag te reguleren (zelfregulatie)
Wat heb je aan al deze theorieën?
- Integratie van verschillende leerprincipes
- Genereert nieuw onderzoek
- Geeft ‘betekenis’ aan observaties/resultaten (we snappen waarom iets gebeurt)
- Maakt het mogelijk om optimale interventies etc. te ontwikkelen (volgens het boek)
Maar… 1 allesomvattende theorie is niet mogelijk. Bias om voornamelijk onderzoek te doen naar
fenomenen die relevant zijn voor een bepaalde theorie (versobering van onderzoek). Ook is er vaak
een bias om alleen consistente resultaten te publiceren.
Wat is nou het grootste verschil tussen behavioristisch model en cognitief model?
, BEHAVIORISME:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EstherEva. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.