Samenvatting
Samenvatting Taak 2. Biologische verklaringen voor een depressie
- Instelling
- Maastricht University (UM)
GGZ2022. Taak 2 uitgebreid uitgewerkt: Biologische verklaringen voor een depressie
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 28 pagina's
Voorbeeld 3 van de 28 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Taak 2Probleemstelling
Wat zijn de biologische verklaringen voor een depressie?
Leerdoelen
Hoe werkt de HPA-as en wat is het verschil qua werking met een depressie?
Claes – stress en depressie: klinisch, neurobiologisch en genetisch perspectief
Depressie (MDD) kan worden uitgelokt door verschillende vormen van stress. De stressoren
interageren met persoonlijkheidskenmerken en met genetische aanleg bij het veroorzaken
van MDD. Onderzoek wijst erop dat patiënten met MDD afwijkingen vertonen in de
hypothalamus-hypofyse-bijnieras (HPA-as). Dergelijke stoornissen worden in de hand
gewerkt door chronische stress, vroege misbruikervaringen en zelfs prenatale blootstelling
aan stress.
Depressie ontstaat wanneer een persoon die op basis van persoonlijkheid en genetische
achtergrond een zekere kwetsbaarheid vertoont, getroffen wordt door één of meerdere
vormen van stress.
Bij het ontstaan van de depressieve stoornis spelen stresserende levensgebeurtenissen vaak
een belangrijke rol. Ten eerste is er de invloed van acute stress, zoals verliessituaties of
belangrijke tegenslagen, die leidt tot een sterke verhoging van de kans op het optreden van
depressie. Verder is chronische stress belangrijk bij het uitlokken van de aandoening. Dit
leidt bij muizen tot een aantal biologische veranderingen en gedragingen die min of meer
vergelijkbaar zijn met symptomen van MDD bij mensen. Acute stress wordt gekenmerkt
door hoge niveaus van verdriet, anhedonie en eetlustdaling, chronische stress door
vermoeidheid en hypersomnie, maar minder door anhedonie. Een derde vorm van stress die
samenhangt met MDD bestaat uit ervaringen van fysiek of seksueel misbruik vroeg in het
leven. Van de vrouwen die als kind zijn blootgesteld aan seksueel misbruik lijdt 20% als
volwassene aan psychiatrische problemen, met depressieve klachten als meest
voorkomende probleem.
Het verband tussen stress en depressie is complexer dan op het eerste gezicht lijkt.
Verschillende studies hebben aangetoond dat de blootstelling aan stressoren in belangrijke
mate wordt beïnvloed door genetische factoren. Individuen maken dus niet at random
stresserende levensgebeurtenissen door. Er bestaat een positieve correlatie tussen
genetische risicofactoren voor het opzoeken van stresserende levensgebeurtenissen en
genetische factoren voor depressie. Verder wegen niet alle stressoren even zwaar voor
iedereen. Angstgerelateerde persoonlijkheidstrekken, die men kan vatten in dimensies zoals
‘neuroticisme’, verhogen de kans op MDD aanzienlijk.
De HPA-as wordt aangedreven door het corticotropinevrijmakend hormoon (CRH).
Decennia geleden vond een aantal onderzoekers een (subtiele) toename van
corticosteroïden in plasma van patiënten met MDD, door een centrale overproductie van
CRH. De hypersecretie van CRH bij patiënten met MDD wordt blijkbaar onvoldoende
,afgeremd door de interne negatieve feedback die normaliter door cortisol via de
glucocorticoïdreceptor (GR) op het systeem wordt uitgeoefend.
Oorzaken CRH-hypersecretie en verstoorde feedback
- Chronische stress → Bij chronische stress ontstaat een positieve feedbacklus ter hoogte
van de amygdala, waar cortisol gaat leiden tot verhoging van CRH-secretie. Daarbij
ontstaat een daling van de efficiëntie van de negatieve feedback, wellicht door
downregulering van de GR ter hoogte van de hippocampus.
- Vroeg trauma → relevante stressoren leiden tijdens een kritieke fase van de
hersenontwikkeling tot een blijvende verstoring van de werking van de HPA-as.
- Prenatale stress → Prenatale stress of blootstelling aan glucocorticoïden leidt bij
diermodellen tot lager geboortegewicht, blijvende hypertensie, hyperglykemie, blijvend
verhoogde HPA-as-activiteit en angstig gedrag. Humane studies tonen aan dat prenatale
maternale stress leidt tot veranderingen van motorische activiteit van foetus en meer
symptomen van ADHD op leeftijd 14-15 jaar
Niet elke depressie wordt uitgelokt door één van bovenstaande herkenbare stressoren,
maar lijkt ook ‘spontaan’ te ontstaan. Vooral bij personen die in het verleden al meerdere
depressies doormaakten. Hoe meer depressies men heeft doorgemaakt, hoe gevoeliger men
wordt → kindling-model.
Het voorgaande is van toepassing op de ernstige depressie in engere zin en vooral op de
depressie met melancholische kenmerken. Er zijn preliminaire gegevens dat depressie met
atypische kenmerken en seizoensgebonden depressie juist gekenmerkt worden door een te
lage activiteit van de HPA-as.
Het risico op MDD is bij eerstegraadsverwanten van een patiënt met MDD bijna driemaal
verhoogd ten opzichte van de algemene bevolking. Dit familiale risico is voor een belangrijk
deel terug te voeren tot genetische factoren: in tweelingstudies schat men het aandeel van
genen in het ontstaan van MDD op 40%. Een Zweed onderzoek toonde aan dat een aantal
genetische factoren die betrokken zijn bij MDD, ook de aanleg voor hoog neuroticisme en
voor een aantal angststoornissen verhogen.
In veel gevallen is de gestoorde negatieve feedback van de HPA-as bij depressie gebonden
aan de depressie zelf en normaliseert deze bij remissie (state-effect). Een deel van de
patiënten blijft een afwijkende uitslag op de Dex-CRH-test houden (traiteffect)
, Genetische variaties verhogen de aanleg voor ontregeling van de HPA-as en spelen van
daaruit mogelijk een rol bij het ontstaan van MDD.
Genen zoals de AVP-receptor 1B, CRH-receptor 1 en FKBP5, hebben rechtstreeks invloed op
de functie van de HPA-as. Daarbij is in het humane GR-gen een groot aantal variaties bekend
die een impact hebben op de gr-functie, en dus ook op de negatieve feedback.
Vanzelfsprekend zijn er talrijke genen buiten de HPA-as zelf die potentieel de stressrespons
kunnen beïnvloeden en van daaruit kunnen bijdragen aan de kwetsbaarheid voor MDD. Het
bekendste voorbeeld is het gen dat codeert voor de serotoninetransportmolecuul.
Conclusie
Stress is de belangrijkste uitlokkende factor van depressie, en de neurobiologie van MDD kan
daarom niet los gedacht worden van de neurobiologie van stress. Hoofdrolspeler in de
stressrespons is de HPA-as, en disfunctie daarvan is aangetoond bij MDD. De stressrespons
bestaat echter uit een aantal interagerende systemen en is dus veel breder dan de HPA-as.
Deze as wordt beïnvloed door neurotransmissiecircuits, (auto-)immuunprocessen, secretie
van brain-derived neurotrofine (BDNF), enzovoorts. Daarnaast is disfunctie van de HPA-as
niet specifiek voor MDD.
Roelofs & Claes – Hedendaagse biologische visies op depressie !!
De HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnierschors) is betrokken bij de reactie op stress.
Wanneer lichamelijke of psychische stress wordt waargenomen, reageert de hypothalamus
met de afgifte van het corticotropinevrijmakend hormoon (CRH). Deze stimuleert de
hypofyse tot afgifte van het adrenocorticotroop hormoon (ACTH). ACTH geeft een signaal
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dominiquekl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 70055 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen