CONTENTS
Week2: hoofdstuk 1: Government and politics.................................................................................................. 5
Regering en bestuur ..................................................................................................................................... 6
Politiek, macht en autoriteit ......................................................................................................................... 6
Lukes 3 dimensies van macht: ................................................................................................................... 8
Autoriteit/gezag ....................................................................................................................................... 8
Regimes en politieke systemen..................................................................................................................... 9
Week 2: hoofdstuk 3: States and nations .........................................................................................................11
Staten .........................................................................................................................................................11
Ontstaan van de staat ............................................................................................................................. 12
Diversiteit van staten ...............................................................................................................................13
Natie en nationalisme ................................................................................................................................. 14
Nationalisme .......................................................................................................................................... 14
Ideologieën ............................................................................................................................................. 15
Week2: Hoofdstuk 5 en 6: Democratie en autoritaire regeringen/regimes ...................................................... 18
Democratische regimes .............................................................................................................................. 18
Soorten democratiën .............................................................................................................................. 18
Kenmerken van een democratisch bestuur ............................................................................................. 19
Verschillende vormen van democratisch regeren .................................................................................... 19
Democratiën en rechten ......................................................................................................................... 21
Democratisering ..................................................................................................................................... 22
Autoritaire/ niet democratische regimes ..................................................................................................... 23
Kenmerken van een autoritair bestuur .................................................................................................... 24
Soorten autoritaire regimes .................................................................................................................... 24
Vormen van autoritair regeren ................................................................................................................ 26
Corruptie ................................................................................................................................................ 27
Autocratisering ....................................................................................................................................... 28
Problemen waarmee democratieën geconfronteerd worden: ..................................................................... 29
Week 3. Hoofdstuk 2, 8, Mair en Mudde ......................................................................................................... 30
2 Making comparisons | HC Methodologie en Mair ..................................................................................... 30
5 theoretische benaderingen .................................................................................................................. 30
Concepten en de ladder van abstractie ....................................................................................................33
Soorten casestudies/gevallen en doelen ................................................................................................. 35
Methode kiezen ...................................................................................................................................... 36
Challanges van vergelijken/onderzoek .................................................................................................... 38
1
, Hoofdstuk 8: Executives ............................................................................................................................. 39
8 Uitvoerende macht .................................................................................................................................. 39
Rolverdeling staatshoofden en hoofd van regering ................................................................................. 40
4 vormen uitvoerende macht .................................................................................................................. 41
Rechterlijke macht .................................................................................................................................. 45
Week 4: Hoofdstuk 10, 14, 15, 17, 16 ............................................................................................................... 46
10 Bureaucraties ......................................................................................................................................... 46
Weber (en verdere ontwikkeling) ............................................................................................................ 46
Ministeries (afdeling) .............................................................................................................................. 48
Divisie ..................................................................................................................................................... 49
Niet-departementale overheidsinstanties ............................................................................................... 49
Werving van bureaucraten ...................................................................................................................... 49
Bureaucratie in autoritaire regimes ......................................................................................................... 50
14 verkiezingen ........................................................................................................................................... 52
4 kiessystemen parlementsverkiezingen ................................................................................................. 52
president verkiezingen ............................................................................................................................ 55
referendum en initiatieven ...................................................................................................................... 56
verkiezingen in autoritaire regimes ..........................................................................................................57
regeringsvorming ....................................................................................................................................... 58
15 politieke partijen .................................................................................................................................... 60
Ontstaan via 2 wegen ............................................................................................................................. 60
Moderne partijen .................................................................................................................................... 61
Centrale functies van een partij ............................................................................................................... 62
PARTIJSYSTEMEN/ -stelsels ................................................................................................................... 62
Partij organisatie .................................................................................................................................... 64
Partijen in autoritaire regimes ................................................................................................................. 65
Grote Ontwikkelingen ............................................................................................................................ 66
17 Publiek beleid ......................................................................................................................................... 68
Beleidscyclus .......................................................................................................................................... 69
3 modellen van beleidsvorming ............................................................................................................... 69
vergelijken publiek beleid ....................................................................................................................... 72
Beleidsdiffusie en convergentie .............................................................................................................. 72
beleid in autoritaire regimes .................................................................................................................... 73
16 belangengroepen ................................................................................................................................... 74
Soorten....................................................................................................................................................75
Directe en indirecte belangengroepen (kanalen) ...................................................................................... 77
2
, Dynamiek van belangengroepen (Hoe vertalen ze belangen in beleidsvorming) ..................................... 79
belangengroepen in autoritaire regimes ................................................................................................. 79
Week 5: Hoofdstuk 4, 13, 12, Rooduijn ............................................................................................................ 81
4 Politieke cultuur ....................................................................................................................................... 81
4 belangrijkste kenmerken van politieke cultuur ..................................................................................... 81
Druk van verandering politieke cultuur ................................................................................................... 83
Sociaal kapitaal ....................................................................................................................................... 84
Van civic culture naar post-matrialisme (3 typen cultuur en de mix) ........................................................ 84
maatschappelijke scheidslijnen ............................................................................................................... 86
van cultuur naar beschaving .................................................................................................................... 87
politiek vertrouwen ................................................................................................................................. 88
13 politieke participatie ............................................................................................................................... 90
Vormen en kanalen van participatie ........................................................................................................ 90
Participatie begrijpen en definiËren ........................................................................................................ 91
Wie participeert – (piramide gladiatoren, toeschouwers, apathische) ..................................................... 91
Waarom participeren .............................................................................................................................. 93
Stemmen en kiesgedrag ......................................................................................................................... 94
Kiesgedrag en volatiliteit ........................................................................................................................ 97
Publieke opinie ....................................................................................................................................... 97
(Stem)peilingen en steekproeven ........................................................................................................... 98
12 de media .............................................................................................................................................. 100
Massamedia ......................................................................................................................................... 100
Rol media in democratieën ................................................................................................................... 100
Verschillende mechanismen van media-impact .....................................................................................101
Theoretische benadering over media-impact (modellen) .......................................................................103
Mediasystemen in democratieën .......................................................................................................... 104
Verschillende soorten theorieën (Using theory – boek) ..........................................................................105
Ontwikkeling ........................................................................................................................................ 106
Veranderingen in Media en communicatie ............................................................................................. 107
Post-waarheidswereld .......................................................................................................................... 109
Media in autoritaire regimes .................................................................................................................. 111
Rooduijn: Populist and nativist attitudes ....................................................................................................114
week 6: H18 ...................................................................................................................................................116
POlitieke psychologie ................................................................................................................................116
Ideologie................................................................................................................................................116
Dimensionaliteit .................................................................................................................................... 117
3
, top down of bottum up ..........................................................................................................................119
Persoonlijkheid en politiek .....................................................................................................................119
biologie.................................................................................................................................................. 121
De klassiekers en de rol van ratio ........................................................................................................... 121
Verschillende benaderingen emoties en politiek ................................................................................... 122
Politieke communicatie en politieke psychologie en informatieverwerking. ............................................. 124
Politieke communicatie en media-impact ............................................................................................. 124
Politieke psychologie ............................................................................................................................ 126
H18 en HC: Politieke economie ................................................................................................................. 128
5 benaderingen op politiek en economie ............................................................................................... 129
WELVAARTSTAAT/ verzorgingsstaat ....................................................................................................132
Globalisering .........................................................................................................................................136
Verenigde naties ....................................................................................................................................138
4
,WEEK2: HOOFDSTUK 1: GOVERNMENT AND POLITICS
Vijf key termen: Regering, bestuur, politiek, macht en autoriteit.
POLITICOLOGIE
De studie van de theorie en praktijk van bestuur en politiek, met de nadruk op de structuur en dynamiek van
instituties, politieke processen en politiek gedrag.
De link met de sociale wetenschap
Sociale wetenschap is de studie van de menselijke maatschappij en de gestructureerde interacties tussen
mensen in de maatschappij.
Het studeert de instituties die we bouwen, de regels die we volgen, de processen die we gebruiken, onze
onderliggende motieven en de uitkomst van onze interacties.
Politicologie is eigenlijk een subdivisie van sociale wetenschappen. Je kan het niet los van elkaar zien!
Sub velden politicologie
1. Vergelijkende politiek: De vergelijkende studie van regeringen en politiek in verschillende settingen.
2. Internationale relaties: De studie van relaties tussen staten, Inc. diplomatie, buitenlands beleid,
internationale organisaties, oorlog en vrede.
3. Nationale politiek: De studie van regering en politiek in individuele staten, Inc. instituties en politieke
processen.
4. Politieke filosofie: De studie over de manier waarop we denken over de regering en politiek, topics zoals
autoriteit, ethiek en vrijheid.
5. Politieke theorie: De studie over abstracte of algemene benadering om politieke verschijnselen te
begrijpen.
6. Publiek beleid: De studie van het standpunt dat de overheid inneemt of vermijdt als reactie op publieke
behoeften.
VERGELIJKENDE POLITIEK (COMPARATIVE POLITICS)
De systematische studie van de overheid en de politiek in verschillende landen, bedoeld om deze beter te
begrijpen door hun contrasten en overeenkomsten naar voren te brengen.
Door het vergelijken van ons eigen politieke systeem, met dat van anderen, helpt het ons met het begrijpen hoe
regering werkt, de rol en autoriteit van leiders en instituties, de dynamiek van de processen zoals verkiezingen,
en waarom mensen op een bepaalde manier zich gedragen/reageren op politieke zaken.
Voordelen
- Beschrijving: Het vaststellen van de kernfeiten over een politiek systeem.
- Context: Inzicht in de context waarbinnen zo’n systeem functioneert.
- Regels: Het opstellen van de regels over de overheid en de politiek.
- Begrijpen: Het helpt ons onszelf, de mensen om ons heen en het mondiale systeem te begrijpen.
- Voorspelling: Helpt ons politiek gedrag en uitkomsten te voorspellen.
- Keuzes maken: Helpt ons om betere politieke keuzes te maken.
5
,REGERING EN BESTUUR
Regering (government)
De instituties en processen waarmee samenlevingen bestuurd worden.
Eigenlijk bestaat de overheid uit alle instituties die te maken hebben met openbaar gezag en die belast zijn met
het nemen van beslissingen voor een gemeenschap.
Volgens deze definitie vallen hier ook de politie, rechters, het leger, bureaucraten onder.
Instituties
Een formele of informele organisatie of praktijk met regels en procedures, gekenmerkt door duurzaamheid en
interne complexiteit.
Verschillende instituties
- Leidinggevend: regeren, beleid maken, leiding en richting geven.
o Presidenten, premiers, ministers, kabinetten, enz.
- Wetgevende macht: Het vertegenwoordigen van de belangen van burgers, het maken van wetten, regeren
vormen.
o Parlement, congressen, nationale vergaderingen, enz.
- Rechtspraak en rechtbanken: Het handhaven en interpreteren van de grondwet.
o Hooggerechtshoven, constitutionele rechtbanken.
- Bureaucratie: Het uitvoeren van beleid
o Afdelingen, ministeries, agenten, enz.
- Politieke partijen: Het aanbieden van beleidsalternatieven, het opstellen van kandidaten, het vormen van
regeringen en opposities.
Bestuur
Het proces waarbij besluiten, wetten en beleid worden gemaakt, met of zonder de inbreng van formele
instellingen.
Bij het bestuur gaat het minder om de commando- en controlefunctie van de overheid, maar meer om de
bredere raak van publieke regulering, een rol die politieke leiders en bureaucraten in democratieën delen met
andere instanties.
De nadruk ligt op de activiteit van regeren. Daarom kan er wel gesproken worden van een mondiaal bestuur. Er
bestaan namelijk niet zoiets als een mondiale regering/overheid.
POLITIEK, MACHT EN AUTORITEIT
Politiek
Politiek is het proces waarbij mensen onderhandelen en concurreren bij het nemen en uitvoeren van gedeelde
of collectieve beslissingen.
“A process whereby a group of people, whose opinions or interest are initially different, reach collective decisions which
are generally accepted as binding on the group, and enforces as common policy.”
Mills (1991)
Precieze definitie van politiek is moeilijk, omdat de term op zoveel verschillende manieren wordt gebruikt. Er
zijn drie kenmerken duidelijk:
6
,- Collectieve activiteiten: groepen staan centraal
o Je ziet dat bepaalde groepen beslissingen maken met elkaar.
o Aristoteles: mensen zijn politieke dieren, mensen moeten altijd samen leven en beslissingen nemen,
dus er is altijd politiek.
- Verschillende gezichtspunten: het gaat om conflicten oplossen
o Er zal altijd conflict bestaan, want ieder heeft zijn eigen belang.
o Politiek gaat over hoe je die conflicten oplost.
- Gezaghebbend beleid, in uiterst geval dwang.
o Er moeten beslissingen gemaakt worden en evt. afgedwongen worden, zodat mensen zich aan de
afgesproken regels houden.
▪ Kan op een democratische manier,
▪ Kan op een autoritaire manier
Twee soorten definities
- Traditionele visie (enge definitie): alles dat met instituties van de staat te maken heeft.
o Dus alles wat wij met politiek associëren.
- Moderne visie (ruime definitie): politiek bestaat ook buiten de grenzen van het politieke systeem in de
publieke ruimte, of zelfs voorbij de publieke ruimte.
o Bv zorg in ziekenhuis wordt besloten in de kamer, maar ook binnen het ziekenhuis zelf.
o Buiten de publieke ruimte zijn bv gezinnen, sportvereniging enz.
Overzicht
Burgers: verschillende inzichten, belangen, enz. Hoe komt dat tot uiting?
Elite: Sommige groepen zijn machtiger dan anderen, politieke-/culturele-/economische-/media-elites enz.
Politieke systeem: gaat er dwars doorheen. Zijn regels, procedures, enz.
Macht
Binnen de politiek gaat het eigenlijk altijd wel over manipulatie en macht. Macht is:
Het vermogen van een bepaalde actor om een andere actor een handeling te laten verrichten die die anders niet
zou doen.
- Actor kan betekenen een persoon, politieke partij, bedrijf, land, enz.
- Het gaat dus om de relatie tussen verschillende actoren en het vermogen de ander iets te laten doen wat
die anders niet zou doen.
7
,LUKES 3 DIMENSIES VAN MACHT:
1e dimensie
Simplistische kijk op macht.
Het vermogen om zichtbare en directe beslissingen te nemen en controle uit te oefenen over anderen, zoals
wetgeving door politieke leiders.
Vraag: Wie trekt er aan het langste eind bij een conflict?
- Preferenties en besluitvormingen staan centraal
- De meeste macht ligt bij de actor die in staat is hun preferenties door te voeren.
o Bv partijen komen met een verkiezingsprogramma, er wordt een regering gevormd, ze komen met
een regeer akkoord. Door te kijken wat er in het regeer akkoord staat en wat de partijen origineel
wilde, kan je zien wie de meeste macht heeft.
2e dimensie
Het vermogen om conflicten te vermijden of te onderdrukken voordat ze zich voordoen. Machthebbers kunnen
macht uitoefenen door bepaalde kwesties of groepen buiten de politieke discussie/agenda te houden. Hierdoor
hebben mensen mogelijk niet eens door dat er een probleem is, of dat er alternatieve oplossingen bestaan.
Vraag: Wie heeft controle over de agenda?
- Agenda-setting staat centraal.
- Onderwerpen worden eraf gehouden, omdat partijen dat willen.
- Bepaalde actoren hebben macht als ze erin slagen bepaalde onderwerpen uit de agenda te houden.
3e dimensie
Het vermogen om de overtuigingen en waarden van mensen te beïnvloeden. Machthebbers kunnen normen en
ideeën vormgeven en internaliseren, zodat mensen bepaalde belangen en doelen als de hunne beschouwen,
zelfs als dit niet in hun voordeel is.
Vraag: wie beïnvloed de voorkeuren?
- Thought control staat centraal.
- Beïnvloeden van de voorkeuren van mensen zelf. Dus het direct invloed uitoefenen op wat mensen denken.
o Vb. totalitaire staat waarin de regering d.m.v. propaganda bepaalde gedachtes bij burgers krijg.
o Vb. onpersoonlijke variant. Institutioneel racisme.
▪ Manier waarop we denken, maar het is niet dat een bepaalde actor of partij daarvoor zorgt.
• Denk aan discriminatie op de arbeidsmarkt, namen bij sollicitatie. Dat wordt beïnvloed door
het ingebakerde racisme in instituties. Het is dus onbewust.
▪ Het gaat niet om een politieke partij die macht uitoefent, maar om een systeem of structuur. Het
is zo ingebakken in hoe wij denken, dat het moeilijk is aan te wijzen wie er verantwoordelijk voor
is.
AUTORITEIT/GEZAG
Het recht om te regeren. Autoriteit creëert zijn eigen macht, zolang mensen maar accepteren dat de persoon
met autoriteit het recht heeft om beslissingen te nemen.
Gezag is macht die als legitiem wordt ervaren. Het is gerelateerd aan macht, maar het is macht die door mensen
geaccepteerd wordt.
8
, WEBERS 3 SOORTEN GEZAG (3 REDENEN WAAROM MENSEN HET ALS LEGITIEM ERVAREN)
1. Traditioneel gezag
a. Respect voor tradities en gewoonten. Bv het koningshuis.
2. Charismatisch gezag
a. Persoonlijkheid machthebber
b. Je bent ervan overtuigd dat iemand jouw belangen voor heeft omdat het een sympathiek
persoon is.
c. Duidelijke kracht van politicus, bv Barak Obama.
3. Rationeel-legalistisch gezag
a. Respect voor de regels.
i. We accepteren dat de minister president gezag heeft. Hij zit op die plek en heeft een
bepaalde functie.
b. Speelt tegenwoordig een belangrijke rol.
Voorbeeld Rutte: We accepteren dat die daar zit en dus gezag heeft (rationeel), mensen vinden hem charismatisch
en bv 18-jarige weten niet beter, ze denken die heeft er altijd al gezeten, dus dat is normaal (hypothese trad.)
REGIMES EN POLITIEKE SYSTEMEN
REGIME
Een politiek type, gebaseerd op een reeks principes, normen, regels en besluitvormingsprocedures, en dat
bijvoorbeeld een democratisch regime of een autoritair regime omvat.
- Beschrijft een politiek type
o Bv democratie, dictatuur, elitair systeem, neoliberaal regime, enz.
- Neutralere betekenis dan dat wij denken, is zowel positief als negatief.
POLITIEK SYSTEEM
De interacties en instituties waaruit een regime bestaat.
- Vat de onderdelen samen waaruit het politieke leven bestaat van een bepaalde staat of gemeenschap.
- Kan worden omschreven als de interacties waardoor waarden op gezaghebbende wijze worden
toegewezen aan een samenleving; dat onderscheid een politiek systeem van andere systemen in zijn
omgeving.
- Politieke systemen zijn bewegende doelwitten. Ze evolueren en veranderen, vaak in snel tempo.
- Bijna 200 nationale politieke systemen en honderdduizenden lokale.
- Per staat veel kernelementen gemeen, zoals uitvoerende macht, wetgevende macht, rechterlijke macht,
enz. De manier waarop ze werken en zich verhouden tegen over elkaar, verre van hetzelfde.
Hoe zijn politieke systemen ontstaan?
Homosapians zijn zich gaan vestigen op verschillende plekken en die plekken werden steeds groter. Stad werd
land, enz.
De Leviathan
Thomas Hobbes zei: om te zien hoe het kan dat die groepen steeds groter worden, moet je een gedachte
experiment doen. Stel je voor dat er een staat is zonder wetten en regels. Mensen willen toch overleven.
Hierdoor is er constante concurrentie over bv voedsel en is er een constant wantrouwen.
9
