INDIVIDU EN IDENTITEIT
DEELTOETS 2
INHOUD
Hoofdstuk 11: ontwikkelingspsychologie .......................................................................................................... 4
OBJECTEN ................................................................................................................................................... 4
3 theorieën: ................................................................................................................................................. 5
1.PIAGET: rol van het kind zijn acties in mentale groei .................................................................................. 5
Schemes ................................................................................................................................................... 5
operations → omkeerbare acties .............................................................................................................. 6
stadia van representatie ............................................................................................................................ 7
kritiek op piaget ........................................................................................................................................ 8
2.Vygotsky’s theorie: rol van sociaalculturele omgeving in mentale groei ..................................................... 8
3.Information processing: hoe kinderen zich cognitief ontwikkelen .............................................................. 9
Information processing vs Piaget ............................................................................................................ 10
Alle 3 overview: ......................................................................................................................................... 10
Kinderen hun begrijpen van andermans mind ..............................................................................................11
Taal............................................................................................................................................................. 12
Ontwikkeling bij kinderen ....................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 12: sociale ontwikkeling ................................................................................................................ 14
Biologisch perspectief ................................................................................................................................ 14
Erikson ................................................................................................................................................... 14
Bowldy – hechtingstheorie ..................................................................................................................... 16
Harlow – aapjes experiment hechtingstheorie ......................................................................................... 17
cultureel perspectief ................................................................................................................................... 18
Bronfenbrenner ...................................................................................................................................... 18
opvoedstijl ouders (Hoffman en Baumrind) ............................................................................................. 19
peers....................................................................................................................................................... 20
cognitief perspectief ................................................................................................................................... 21
Kohlberg ................................................................................................................................................. 21
adolecentie ................................................................................................................................................. 23
Risicovol gedrag ..................................................................................................................................... 23
seksuele ontwikkeling ............................................................................................................................. 24
volwassenen ............................................................................................................................................... 24
Ouderdom .................................................................................................................................................. 25
1
,Hoofdstuk 13: sociale psychologie .................................................................................................................. 26
Attributies en hun vertekeningen ............................................................................................................... 26
attributie ................................................................................................................................................ 27
attributiefouten ...................................................................................................................................... 28
self-concept (waarneming van jezelf) ...................................................................................................... 28
Rol van attitude .......................................................................................................................................... 30
cognitieve dissonantie ............................................................................................................................ 30
waarneming van anderen ........................................................................................................................31
Vergelijking effecten hoe anderen ons beïnvloeden .................................................................................... 32
andere observeren je ...............................................................................................................................33
andere beoordelen je ...............................................................................................................................33
Anderen zijn een voorbeeld .................................................................................................................... 34
Anderen hebben een mening .................................................................................................................. 34
Anderen verzoeken je iets (meest directe) .............................................................................................. 35
Sociale dilemma’s ....................................................................................................................................... 36
Groepsconflict ............................................................................................................................................. 37
Hoofdstuk 14: persoonlijkheid ........................................................................................................................ 38
trait vs state................................................................................................................................................ 38
Trait theoriën en persoonlijkheidstests ................................................................................................... 39
Verklaren door adaptatie .......................................................................................................................... 40
Verklaren door mentale processen ........................................................................................................... 40
Psychodynamisch (Onbewust) .................................................................................................................... 40
Onbewuste motieven ............................................................................................................................. 41
afweermechanisme ................................................................................................................................ 41
humanisme (bewuste) ................................................................................................................................ 42
Sociaal-cognitief (onbewust en bewust) ..................................................................................................... 43
Overtuigingen......................................................................................................................................... 43
HC11 Arbeids- en Organisatie psychologie (AO) .............................................................................................. 45
Historisch overzicht .................................................................................................................................... 45
Scientific management → time and motion studies ................................................................................ 45
Eerste wereldoorlog................................................................................................................................ 46
Na de oorlog → Industrialisatie nam toe ................................................................................................. 46
Verschuiving op de arbeidsmarkt ................................................................................................................ 47
Cultuur → Hofstede .................................................................................................................................... 47
AO- psychologie in het nieuws en het werkveld .......................................................................................... 49
Hoofdstuk 15: psychische stoornissen ............................................................................................................ 50
2
, wat is normaal ........................................................................................................................................ 50
diagnose ..................................................................................................................................................... 50
DSM-5 .................................................................................................................................................... 51
Classificatie stoornissen .......................................................................................................................... 52
Normaal of abnormaal ............................................................................................................................ 52
Oorzaken .................................................................................................................................................... 52
3 categoriën van oorzaken ...................................................................................................................... 53
brein bij stoornissen ................................................................................................................................ 53
Belangrijke stoornissen ............................................................................................................................. 54
Angststoornissen ........................................................................................................................................ 54
OCD → Obsessieve-Compulsieve DIsorder ................................................................................................. 55
PTSS → Post traumatische stress stoornis .................................................................................................. 56
Stemmingsstoornissen ................................................................................................................................57
Schizofrenie ............................................................................................................................................... 59
Persoonlijkheidsstoornissen ....................................................................................................................... 60
3 clusters van 10 persoonlijkheidsstoornissen + NAO .............................................................................. 61
Hoofdstuk 16: Behandeling van psychische stoornissen ................................................................................. 62
3
,HOOFDSTUK 11: ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
Kinderen hun zintuigen werken al bij de geboorte (behalve ogen). Ze reageren al op geluid bijvoorbeeld. Na een
korte tijd na hun geboorte reageren ze niet alleen op stimuli, maar doen dat selectief op stimuli die ze helpen te
leren.
OBJECTEN
Baby’s zijn meer geïnteresseerd in nieuwe objecten dan in oude. Ze hoeven dit nieuwe object niet eens leuker
te vinden. Dit is logisch, want baby’s willen leren van hun omgeving.
Doordat baby’s langer naar nieuwe objecten kijken, blijkt dat ze de oude kunnen herinneren.
Habituation → kinderen kijken minder lang naar objecten die ze al kennen.
Bv een bal laten zien, is nieuw. Hoe vaker ze de bal zien, hoe minder interessant het wordt.
Dishabituation → als een nieuw object wordt laten zien ipv de ouder, gaan baby’s er meteen meer naar kijken.
Examining → rond de 5 à 6 maanden gaan baby’s objecten onderzoeken in een bepaalde manier. Onderzoekers
noemen het examining. Ze kijken ernaar, knijpen erin, slaan ermee, stoppen het in hun mond, enz. Dit wordt
ook minder als ze bekend zijn met het object.
Violation-of-expectation experiment (onmogelijke en mogelijke situatie)
Dit soort experimenten wordt door het nativisme beter ondersteund.
Ze laten aan kinderen een plank zien en laten zien dat deze helemaal plat gaat. Een kind ziet dit dan en is
gehabitueerd dat de plank platgaat. Vervolgen doen ze er een bal onder.
- Op het moment dat de plank dus helemaal platgaat als ze hem omduwen, ondanks de bal eronder, vinden
ze het minder interessant.
Onmogelijke situatie
- Wanneer die schuin blijft, wat logisch is met een bal eronder, zitten ze langer te kijken.
Compleet nieuwe situatie.
CONTROLE
Baby’s hebben het liefst controle. Ze hebben hier ook meer interesse in.
- Voorbeeld mobiel boven bed.
Leuker als ze zelf controle hebben over de beweging.
SOCIAL CUES
Gaze following → ze kijken naar de ogen van de persoon dichtbij en kijken waar hun naar kijken.
Dit werkt alleen als de persoon de ogen open hebt. Ze kijken niet in de richting waar het gezicht van de
persoon heen is.
Intentional agents → bekijken andere mensen als intentional agents. Individuele die ervoor zorgen dat dingen
gebeuren en wiens gedrag is om bepaalde doelen te bereiken.
Shared attention → intentional agents het beste te zien. Is rond 9 maanden. Betreft een 3-way interactie tussen
de baby, een ander persoon en een object.
- Begint dat een volwassenen naar een object wijst om het te laten zien.
- Tussen 12 en 18 maanden wijst de baby ernaar om een volwassenen zijn aandacht op dat object te krijgen.
4
,Social referencing → ze kijken naar hun verzorgers emotionele uitdrukking voor hints over mogelijk gevaar als
gevolg van hun eigen acties.
Kijken dus hoe ze de situatie moeten inschatten via de reactie van de ouder. (Bv experiment met klif)
3 THEORIEËN:
1.PIAGET: ROL VAN HET KIND ZIJN ACTIES IN MENTALE GROEI
Heeft veel boeken geschreven. Hij kwam er namelijk achter dat bijna geen boeken of theorie waren over taal. De boeken die
er waren, zagen taal meer als bij effect. Ook in ons boek wordt weinig gezegd over Piaget zijn idee over taal en ontwikkeling.
Idee was dat mentale ontwikkeling ontstaat uit eigen acties van het kind op de fysieke omgeving.
Small scientists → baby’s en kinderen gedragen zich als ‘small scientists’. Hun onderzoekende spel,
waarin ze objecten manipuleren op allerlei manieren om te zien wat er gebeurt, kan gezien worden als
experiment.
OBJECTPERMANENTIE
Objectpermanentie → het principe dat objecten blijven bestaan, ookal zie je ze niet meer.
Kinderen onder 5 maanden hebben geen objectpermanentie.
- Falen bij de simpel verstopplaats probleem test.
Bal onder doek geplaatst en dan zijn ze hem kwijt.
Kinderen tussen 6 en 9 maanden
- Snappen het simpel verstopplaats probleem, maar nog niet de veranderende verstopplaats probleem
Bal wordt ineens onder een andere doek gelegd, naar de oude doek.
Uit later onderzoek bleek dat kinderen wel wisten van het object, maar ze hebben nog niet de tijd gehad om het
te onderzoeken.
Om een verstopt object te krijgen, moet een baby niet alleen weten waar het is, maar ook de mogelijkheid
hebben om die kennis te gebruiken om ernaar te reiken (reach).
- Onderzoekers hebben aangetoond dat baby’s tussen de 3 en 4 maanden er niet naar grepen, maar wel
ernaar keken.
- Dit wordt beter als ze kunnen kruipen.
SCHEMES
Kinderen kijken in hun spel en exploration continue naar wat ze kunnen doen met verschillende objecten dat
bestaan in de wereld.
Schemes → een mentale representatie van wat het kan doen met een bepaalde beweging of object.
- Door het reageren op objecten ontwikkelen kinderen mentale representaties van objecten. Het zijn
mentale blueprints voor acties.
- Je krijgt bv een scheme van wat je kan doen met een rammelaar of hoe je gebruik maakt van een lepel.
5
,ASSIMILATIE EN ACCOMMODATIE
Het groeien van schemes door 2 processen. Deze processen passen samen.
Assimilatie → het proces waarbij nieuwe ervaringen worden opgenomen in bestaande schemes.
- Kind heeft bepaalde voorstellingen in zich en probeert ervaringen te passen in bestaande schemes.
Bv geen scheme van wat je met een telefoon doet, maar wel van wat je met hard speelgoed doet. Hij
gaat vervolgens met een telefoon doen, wat die met hard speelgoed doet.
Bv op tafel slaan.
Leer iets nieuws en kan het nog niet linken???? Nieuw schema leren???
Accommodatie → het uitbreiden of aanpassen van bestaande schemes.
- Kennis die je al hebt uitbreiden.
Een kind denkt bijvoorbeeld dat je dieren allemaal kan aaien en doet die vervolgens met de kat van
oma en die slaat het kind.
Kind komt erachter dat je niet alle dieren kunt aaien.
OPERATIONS → OMKEERBARE ACTIES
Het begrijpen van een omkeerbare acties biedt een basis voor het begrijpen van fundamentele natuurkundige
principes.
Operations → het type acties meest bevorderlijk voor de mentale ontwikkeling.
Zijn omkeerbare acties/ worden gedefinieerd als omkeerbare acties.
Omkeerbare acties → acties waarvan de effecten door andere acties ongedaan kunnen worden gemaakt.
Type acties meest bevorderlijk voor de mentale ontwikkeling.
Als je bal klei hebt en je kneedt die tot een worst, kan je hem weer tot bal klei maken. Het is een handeling die
je kan omkeren door de klei weer tot een bol te maken.
Lamp aan doen met een schakelaar is een operation omdat je het kan omdraaien door de schakelaar weer in te
drukken.
Operationele scheme → jonge kinderen voeren talloze operations uit terwijl ze hun omgeving verkennen en
ontwikkelen daarbij operationele schemes. Het zijn mentale blueprints die hen in staat stellen na te denken over
de omkeerbare acties.
Conservational of substance → behoud van substantie. Kind dat begrijpt dat de bal klei van worst weer
terug naar bal klei kan van dezelfde grote als voordat het een worst was, heeft de basis van behoud van
substantie. Ook met glas water voorbeeld.
Oorzaak en gevolg → kind dat snapt dat als je het lichtknopje weer indrukt dat het licht uitgaat, heeft
de basis om het principe oorzaak gevolg te begrijpen.
6
, STADIA VAN REPRESENTATIE
Kinderen gaan door bepaalde stadia, afhankelijk van hoe ze dealen met representatie van de fysieke omgeving.
0-2 JAAR
Sensorimotor stadium → bieden een basis
voor het handelen/reageren op objecten dat
aanwezig zijn, maar niet denken aan
objecten dat er niet zijn.
- Nog heel erg met zintuigen bezig en
motoriek over hoe de wereld in elkaar
zit.
- Nog geen objectpermanentie.
2-7 JAAR
Pre operationele stadium → volgt uit sensorimotor schemes en maken dat het kind verder dan hier en nu kan
denken. Ze kunnen een voorstelling maken van situaties en objecten die niet aanwezig zijn.
Ze heten pre operationeel, omdat het kind wel voorstelling kan maken van objecten en situaties, maar
nog niet kunnen denken over de omkeerbare consequenties van acties.
- Kijken nog heel erg naar hoe iets eruitziet en niet naar de principes.
Als je bal of klei tot worst maakt en vraagt welke meer is, kijken ze naar wat het grootste lijkt.
Ze richten zich op 1 aspect alleen en kunnen niet bedenken dat het hetzelfde is.
Richten op de lengte is de worst groter
Richten op de dikte is de bal groter
7-11 JAAR
Concreet operationele stadium→ deze schemes maken dat een kind kan denken over de omkeerbare
consequenties van acties en daarbij een basis hebben voor het begrijpen van fysieke principes zoals behoud van
inhoud en oorzaak en gevolg.
Kunnen zich richten op meerdere aspecten tegelijk (dus lengt en dikte samen bv)
Snappen dat bepaalde dingen omkeerbaar zijn
Worstje kan weer zelfde bal klei worden.
7
