Inhoudsopgave
Week 1 Inleiding en EU...................................................................................6
1.1 Inleiding.................................................................................................................... 6
Vennootschappen........................................................................................................ 6
Rechtspersonen........................................................................................................... 6
Persoonlijke aansprakelijkheid....................................................................................6
Rechten en verplichtingen...........................................................................................6
Verkrijging goederen................................................................................................... 7
Positie en rechten van derden.....................................................................................7
1.2 Grote (beursgenoteerde) vennootschappen.............................................................8
Zorgvuldig bestuur...................................................................................................... 8
Extra regels................................................................................................................. 8
1.3 Fiscale positie........................................................................................................... 8
Rechtspersonen........................................................................................................... 8
Personenvennootschap...............................................................................................8
1.4 Aangescherpte regels BV en NV...............................................................................8
Waarom?..................................................................................................................... 8
Code ondernemingsbestuur........................................................................................9
1.5 Europees kader......................................................................................................... 9
Invloed van Europa...................................................................................................... 9
Vestigingsplaats en incorporatieleer...........................................................................9
Hof van Justitie.......................................................................................................... 10
1.6 Europese harmonisatie...........................................................................................10
Complexiteit harmonisatie........................................................................................11
Richtlijnen en verordeningen.....................................................................................11
EU ontwikkelingen op verwante terreinen.................................................................12
1.7 Rechtsvormkeuze................................................................................................... 12
IPR: welk recht is van toepassing?.............................................................................12
Waarom kiezen voor een buitenlandse rechtsvorm?.................................................12
Wat zijn de voor- en nadelen van de bestaande keuzevrijheid?................................12
Wisselen van rechtsvorm?......................................................................................... 12
Week 2 Personenvennootschappen...............................................................13
2.1 Inleiding.................................................................................................................. 13
2.2 De maatschap......................................................................................................... 13
Kenmerken................................................................................................................ 13
HR Dierenartspraktijk................................................................................................ 14
Toetreding en uittreding............................................................................................ 14
2.3 Vennootschappelijk vermogen................................................................................14
Vennootschappelijke en goederenrechtelijke gemeenschap.....................................15
Afgescheiden vermogen............................................................................................ 15
2.4 Gebondenheid en aansprakelijkheid.......................................................................15
Vertegenwoordiging.................................................................................................. 15
Bijzondere bevoegdheden......................................................................................... 16
Aansprakelijkheid extern........................................................................................... 16
Aansprakelijkheid intern............................................................................................ 17
Stappenplan maatschap............................................................................................ 18
2.5 Commanditaire vennootschap................................................................................18
Kenmerken................................................................................................................ 18
Vertegenwoordiging en aansprakelijkheid.................................................................18
1
, 2.6 VOF......................................................................................................................... 19
Kenmerken................................................................................................................ 19
Vertegenwoordiging en aansprakelijkheid.................................................................19
Week 3: Oprichting en organisatie van rechtspersonen..................................19
3.1 Rechtspersonen algemeen.....................................................................................19
Rechtspersoon versus vennootschap........................................................................19
Kenmerken rechtspersoon........................................................................................20
Statuten.................................................................................................................... 20
Oprichting................................................................................................................. 20
Ontbinding en omzetting........................................................................................... 20
3.2 Vereniging.............................................................................................................. 22
Oprichting................................................................................................................. 22
Statuten.................................................................................................................... 22
Bestuur en leden....................................................................................................... 22
Afdelingen................................................................................................................. 22
Coöperatie................................................................................................................. 22
3.3 Stichting................................................................................................................. 23
Oprichting................................................................................................................. 23
Geen leden................................................................................................................ 23
Aansprakelijkheid...................................................................................................... 23
3.4 Besloten Vennootschap.......................................................................................... 23
Aandelen................................................................................................................... 23
Oprichting................................................................................................................. 23
Bestuur...................................................................................................................... 23
Raad van Commissarissen......................................................................................... 24
Aandeelhoudersvergadering.....................................................................................25
Herziening BV-recht.................................................................................................. 25
Aansprakelijkheid vóór en vlak na oprichting............................................................26
3.5 Naamloze Vennootschap........................................................................................26
Aandelen................................................................................................................... 26
Oprichting................................................................................................................. 26
Aandeelhoudersvergadering.....................................................................................27
Week 4 (en 5): Toetsing van besluiten en vertegenwoordiging.......................27
4.1 De algemene vergadering van leden......................................................................27
Besluitvorming algemeen.......................................................................................... 27
Agendering................................................................................................................ 27
Voorwaarden............................................................................................................. 28
4.2 Toetsing van besluiten............................................................................................28
Geldig besluit............................................................................................................ 28
Aantasting van besluiten........................................................................................... 28
Aandeelhoudersovereenkomst..................................................................................29
Tegenstrijdig belang.................................................................................................. 30
4.3Vertegenwoordigingsbevoegdheid van bestuurders................................................31
Belangrijk onderscheid.............................................................................................. 31
Europees recht: Richtlijnstelsel.................................................................................31
Vertegenwoordigingsbevoegdheid............................................................................32
Effect aantasting besluit............................................................................................ 32
4.4 Bij de stichting........................................................................................................ 33
Tegenstrijdig belang.................................................................................................. 33
Aantasting besluit..................................................................................................... 33
Vertegenwoordigingsbevoegdheid............................................................................33
Week 6: Kapitaal- en vermogensbescherming................................................33
2
, 6.1 Kapitaal van de NV en BV.......................................................................................33
Vermogen en kapitaal............................................................................................... 34
Soorten kapitaal........................................................................................................ 34
Financiering aantrekken............................................................................................ 34
6.2 Balansen................................................................................................................. 35
6.3 Vermogensbescherming.........................................................................................35
Vermogensbescherming na oprichting......................................................................35
Dividenduitkering...................................................................................................... 35
Inkoop van eigen aandelen.......................................................................................35
6.4 Reserves................................................................................................................. 36
Gebonden reserves................................................................................................... 36
Dividenduitkering BV................................................................................................. 37
Dividenduitkering NV................................................................................................. 38
6.5 Financiële steunverlening.......................................................................................38
Bij de BV.................................................................................................................... 38
Bij de NV.................................................................................................................... 38
Week 7: Aandelen........................................................................................38
7.1 Aandelen algemeen................................................................................................38
Certificaten en aandelen........................................................................................... 38
Soorten aandelen...................................................................................................... 39
7.2 Uitgifte en overdracht.............................................................................................39
Besluit AvA................................................................................................................ 39
Voorkeursrecht.......................................................................................................... 39
Uitgifte van aandelen................................................................................................ 40
Levering van aandelen.............................................................................................. 41
Beperkingen aan overdracht.....................................................................................41
Omzetten van lening................................................................................................. 42
7.3 Beursvennootschappen..........................................................................................42
Elektronisch............................................................................................................... 42
Handel en levering.................................................................................................... 42
Week 8: Concernverhoudingen......................................................................43
8.1 Concern algemeen.................................................................................................. 43
Definitie..................................................................................................................... 43
Geconsolideerde jaarrekening...................................................................................43
8.2 Structuurregime...................................................................................................... 44
Normaal regime........................................................................................................ 44
Structuurregime........................................................................................................ 44
Verzwakt regime....................................................................................................... 46
Beperkingen.............................................................................................................. 46
8.3 Centrale leiding....................................................................................................... 46
Aandeelhouders........................................................................................................ 46
Waar ligt de grens?................................................................................................... 46
Instructiemacht......................................................................................................... 47
8.4 Corporate Governance Code...................................................................................47
Algemeen.................................................................................................................. 47
Specifieke regelingen................................................................................................ 47
Week 9: Financiering en ontvlechting............................................................48
9.1 Concernvorming..................................................................................................... 48
9.2 Fusie en samenwerking..........................................................................................49
Joint venture.............................................................................................................. 49
3
, Juridische fusie.......................................................................................................... 49
Liquidatie.................................................................................................................. 49
Juridische splitsing..................................................................................................... 50
9.2 Concernfinanciering................................................................................................51
Algemeen.................................................................................................................. 51
Bestuurders............................................................................................................... 51
Doeloverschrijding..................................................................................................... 51
9.3 Financieringsmodellen............................................................................................51
Soorten groepsfinanciering.......................................................................................51
Week 10: Geschillen.....................................................................................52
10.1 Algemeen.............................................................................................................. 52
Mogelijke geschillen.................................................................................................. 52
Ondernemingskamer................................................................................................. 52
10.2 Geschillenregeling ex art. 2:335 e.v.....................................................................52
Aandeelhouder-bestuurders......................................................................................52
Uitkoopregeling......................................................................................................... 53
Uittreedregeling........................................................................................................ 53
10.3 Enquêteprocedure ex art. 2:344 e.v.....................................................................53
Soort geschillen......................................................................................................... 53
Doel van de enquêteprocedure.................................................................................54
De procedure............................................................................................................ 54
Onderzoeksfase (i).................................................................................................... 54
Onderzoek afgerond.................................................................................................. 55
Aandeelhoudersovereenkomst..................................................................................56
Belanghebbenden..................................................................................................... 56
Het onderzoeksverslag.............................................................................................. 56
Ontvankelijkheid....................................................................................................... 56
Arbitrage................................................................................................................... 57
Stappenplan.............................................................................................................. 58
10.4 Actualiteiten......................................................................................................... 58
Wet ter implementatie aangepaste Aandeelhoudersrichtlijn.....................................58
Aangepaste geschillenregeling en enquêteprocedure...............................................58
Wetsvoorstel bestuur en toezicht rechtspersonen.....................................................58
Week 11 (en 12): Aansprakelijkheid..............................................................58
11.1 Rechtspositie van bestuurders..............................................................................58
Benoeming................................................................................................................ 58
Verantwoordelijkheid en taakvervulling....................................................................58
Rechtspositie van commissarissen............................................................................59
Stichting en vereniging............................................................................................. 59
Soorten aansprakelijkheid......................................................................................... 59
Art. 2:11.................................................................................................................... 59
11.2 Interne bestuurdersaansprakelijkheid...................................................................60
Norm......................................................................................................................... 60
Collectieve verantwoordelijkheid...............................................................................61
Instellen vordering.................................................................................................... 61
Decharge................................................................................................................... 61
In faillissement.......................................................................................................... 62
Aansprakelijkheid commissaris..................................................................................62
Jurisprudentie............................................................................................................ 62
11.3 Externe bestuurdersaansprakelijkheid..................................................................63
Norm......................................................................................................................... 63
In faillissement.......................................................................................................... 63
Leerstuk van de afgeleide schade.............................................................................64
4
, Jurisprudentie............................................................................................................ 65
11.4 Aansprakelijkheid non-executive en commissaris.................................................66
Dezelfde grondslagen................................................................................................ 66
Aansprakelijkheid non-executive...............................................................................66
Aansprakelijkheid commissaris..................................................................................66
11.5 Aansprakelijkheid aandeelhouders.......................................................................67
Doorbraak van aansprakelijkheid..............................................................................67
Concernaansprakelijkheid......................................................................................... 67
Jurisprudentie............................................................................................................ 68
Internationale verhouding......................................................................................... 69
Vereenzelviging......................................................................................................... 69
Week 13 (9 en 14): Fusies en (vijandige) overnames......................................69
13.1 Fusie en samenwerking........................................................................................69
Aandelenfusie en bedrijfsfusie...................................................................................69
Joint venture.............................................................................................................. 70
Juridische fusie.......................................................................................................... 70
Liquidatie.................................................................................................................. 70
Juridische splitsing..................................................................................................... 71
13.2 De ondernemingsraad.......................................................................................... 72
OR algemeen............................................................................................................. 72
Rechten OR............................................................................................................... 72
13.3 Vijandige overnames............................................................................................ 72
Route......................................................................................................................... 72
Vijandige overname.................................................................................................. 73
Beschermingsconstructies......................................................................................... 74
13.4 Europa.................................................................................................................. 75
EU Vennootschapsrecht............................................................................................ 75
5
,Week 1 Inleiding en EU
1.1 Inleiding
Vennootschappen
Personenvennootschappen zijn:
- Samenwerkingsverbanden en/of;
- Zelfstandige juridische entiteiten.
Het eerste aspect, de samenwerking, is (historisch) contractueel van aard. De
personenvennootschappen zijn dan ook geregeld in Boek 7A en een paar in het Wetboek
van Koophandel.
Het tweede aspect, de juridische zelfstandigheid, is rechtspersonenrechtelijker van
aard. Dat is geregeld in boek 2 (logisch, want boek 1 gaat over natuurlijke personen).
Rechtspersonen
Van het samenwerkingsverband kan ook een rechtspersoon worden gemaakt. Een
denkbeeldige entiteit (juridische kwalificatie) wordt gecreëerd, waaraan rechten en
plichten worden gekoppeld, vgl. art. 2:5. De rechtspersoonlijkheid zegt niets over de
aansprakelijkheid van de betrokkenen.
Soorten rechtspersonen
- Rechtspersonen in boek 2: kerken (geloofsgemeenschappen in brede zin),
verenigingen, stichtingen, coöperaties/onderlinge waarborgmaatschappijen, NV’s
en BV’s.
- Rechtspersonen van Europese origine, gebaseerd op Europese verordeningen
zoals het EESV (Europees Economisch Samenwerkingsverband) en de Europese
Vennootschap (SE).
Kerken
Met kerken worden geloofsgemeenschappen in brede zin bedoeld. Het zijn
privaatrechtelijke rechtspersonen, maar de interne organisatie is niet onderworpen aan
de regels van boek 2. De toetsing aan redelijkheid en billijkheid kan bijv. niet bij een kerk.
Persoonlijke aansprakelijkheid
Rechtspersoonlijkheid zegt niets over verdere vormgeving en persoonlijke
aansprakelijkheid van aandeelhouders of bestuurders.
Personenvennootschappen
Uitgangspunt is dat de vennoten persoonlijk aansprakelijk zijn voor alle verbintenissen
van de personenvennootschap, ongeacht of de personenvennootschap een rechtspersoon
is.
Hoe worden dan die verbintenissen aangegaan bij een personenvennootschap? Wie kan
ervoor zorgen dat een verplichting wordt aangegaan/vertegenwoordiging?
Rechtspersonen
Bij de meeste rechtspersonen bestaat de rechtsvorm van een vennootschap met
beperkte aansprakelijkheid. Van dat uitgangspunt wordt echter volop afgeweken (m.n. op
grond van OD), denk aan:
- Aansprakelijkheid als de rechtspersoon niet goed in het handelsregister is
ingeschreven;
- Onzorgvuldig handelen van de bestuurders, art. 2:9. Behoorlijke taakvervulling
van bestuurders. Een bestuurder kan aansprakelijk zijn jegens de rechtspersoon
of jegens derden.
Er is m.b.t. dit onderwerp veel ruimte voor de wetgever en de rechtspraktijk, zeker in
vergelijking met het buitenland. Daarom is jurisprudentie belangrijk.
Rechten en verplichtingen
6
,Vertegenwoordiging is een essentieel onderdeel van het rechtspersonenrecht, nu de
entiteit denkbeeldig is. De rechten en verbintenissen moeten worden gekoppeld aan de
entiteit.
Vennootschappen en rechtspersonen hebben slechts rechten en verplichtingen voor
zover:
- Rechtshandelingen namens de entiteit geldig zijn aangegaan
(vertegenwoordiging, o.b.v. een contract in de vorm van een volmacht of o.b.v. de
wet), of;
- Schade aan de vennootschap/rechtspersoon kan worden toegerekend (OD, fiscale
claims).
Criterium toerekening HR Kleuterschool Knabbel & Babbel
Het dak van de kleuterschool kwam naar beneden. De wethouder van Zwolle
beschuldigde aannemer Jansen, die door de schade failliet ging. Het bleek de fout van de
architect.
Wie is aansprakelijk voor de schade? Het criterium is of het in het maatschappelijk
verkeer toe te rekenen is aan de gedraging van de persoon (ff checken).
Naast contractuele verplichtingen kunnen ook verplichtingen uit onrechtmatige daad dus
worden toegerekend aan de rechtspersoon. Daarom is due dilligence-onderzoek van
belang.
Het uitgangspunt van vertegenwoordiging op basis van de wet of op basis van een
contract:
- Volmacht, art. 3:60;
- Schijn van volmacht, art. 3:61.
De bestuurder die is ingeschreven in het handelsregister is in beginsel
vertegenwoordigingsbevoegd. Dit is gebaseerd op de Europese Richtlijn. In de praktijk is
40% van boek 2 Europees recht. De uitleg daarvan komt dus ook aan het HvJ toe.
Personenvennootschappen
Art. 7A:1679 e.v.
Rechtspersonen
Art. 2:45 (voor de vereniging), art. 2:130/240 (voor de NV en BV) en art. 2:292 (voor de
stichting).
Verkrijging goederen
Personenvennootschap
Gezamenlijk eigendom van de vennoten in de vorm van bijzondere gemeenschap. Er
wordt nagedacht over het geven van rechtspersoonlijkheid hieraan.
Rechtspersoon
Eigendom van de rechtspersoon.
Positie en rechten van derden
Derdenbescherming is een belangrijk onderwerp voor juristen.
Rechtspersonen
Rechtspersonen contracteren met derde partijen, die verhaal hebben op het vermogen
van de rechtspersoon, maar niet op het vermogen van de aandeelhouders of bestuurders
(leerstuk van de kapitaal- of vermogensbescherming).
Als crediteur is de jaarrekening daarom van groot belang. De jaarrekening inclusief
balans en winst- en verliesrekening moet dan ook jaarlijks worden gedeponeerd in het
handelsregister.
7
,Personenvennootschappen
Derden contracteren met de gezamenlijke vennoten. De vennoten zijn dan ook hoofdelijk
verbonden voor alle verbintenissen (v.o.f.), art. 18 WvK.
De Hoge Raad heeft de vennootschappelijke gemeenschap bedacht, een soort
afgescheiden vermogen. Verhaal van zakelijke vorderingen op de gezamenlijke goederen
van de vennootschap gaat vóór op verhaal van privé vorderingen. Als de
vennootschappelijke gemeenschap geen verhaal biedt moeten de vennoten bijspringen.
1.2 Grote (beursgenoteerde) vennootschappen
Zorgvuldig bestuur
De bestuurder is gehouden aan een behoorlijke taakvervulling, art. 2:9. Dit krijgt extra
betekenis bij beursgenoteerde vennootschappen, omdat onzorgvuldig bestuur ernstige
gevolgen kan hebben voor grote groepen beleggers, werknemers, klanten of de
samenleving als geheel. Daar speelt ook mee dat de positie van aandeelhouders anders
is, afstandelijker.
Extra regels
Corporate Governance Code
Voor de vennootschappen is de Nederlandse Corporate Governance Code in het leven
groepen om extra invulling te geven aan de verplichtingen van behoorlijk bestuur. Het
gaat bij corporate governance om de verhouding tussen aandeelhouders, bestuur en RvC,
maar ook om de verantwoordelijkheid naar de samenleving als geheel.
De code is geen wettelijke regeling. De wet bepaalt echter dat elke beursgenoteerde
vennootschap moet aangeven in het jaarverslag in hoeverre ze aan de code voldoen
en/of waarom ze er op bepaalde punten vanaf wijken.
Wft
Recent een grote uitbreiding van de Wet op het financieel toezicht voor beursgenoteerde
vennootschappen, o.a. over:
- Halfjaarlijkse informatieverplichtingen
- Aanstond bekendmaken koersgevoelige informatie (vóór opening van de beurs
dus in de ochtendpers). Ook dit is een Europese verordening.
- Meldingsverplichtingen van aandeelhouders als men bepaalde omvang, 3% van de
aandelen houdt.
- Regels over openbare biedingen/overname van beursgenoteerde ondernemingen.
Het AFM en Europa houden toezicht.
1.3 Fiscale positie
Rechtspersonen
Drie soorten belasting
- Een BV of NV is een zelfstandige entiteit die zelfstandig vennootschapsbelasting
over de winst betaalt.
- Over een bruto dividenduitkering moet ook inkomensbelasting van 25% worden
betaald.
- Bovendien moeten ze 15% dividendbelasting betalen. Kan worden verrekend met
inkomensbelasting voor Nederlanders. Voor buitenlandse investeerders is dat
lastiger.
Personenvennootschap
Vennoten betalen op zichzelf belasting. De personenvennootschap heeft namelijk geen
eigen fiscale status (fiscaal transparant). Dat kan fiscaal gezien een voordeel zijn, want
geen VPB. Aftrekmogelijkheden als firma.
1.4 Aangescherpte regels BV en NV
Waarom?
Ondernemingen staan steeds meer onder toezicht en in de belangstelling, vooral door
Europese invloeden.
8
,Enron-schandaal
De koersen van energiegigant Enron daalden, en dat werd onder het tapijt geschoven.
Aandelen werden verkocht aan de werknemer en de CEO verkocht ze juist. Dit kwam
boven water. Bestuurders zijn vervolgd, de CFO is strafrechtelijk veroordeeld.
In de VS kwam als gevolg hiervan veel nieuwe wetgeving ter regulering van
verantwoordelijkheden.
Ahold-schandaal
Ahold had gerommeld met de jaarrekening, de beurskoers daalde flink. Dit was voor
Europa de aanleiding voor strikte regelgeving in 2003.
Sindsdien dus een golf van specifieke regelgeving als het gaat om beursgenoteerde
vennootschappen, inclusief het idee van publicatie van beursgevoelige informatie. Als dat
niet gebeurt aansprakelijkheid en strafrechtelijke vervolging.
Code ondernemingsbestuur
In 2003 kwam de commissie Tabaksblat met de code ondernemingsbestuur, die een
aardverschuiving bracht in de bedrijfscultuur: aandeelhouders kregen meer macht i.p.v.
bestuurders.
Regelingen over:
- De maximale beloning;
- Vijf commissarissen maximum;
- Diversiteit.
Wat is de juridische betekenis van deze code (nu de Corporate Governance Code)?
Een aantal regels zijn gecodificeerd in de wet. Voor het overige vertaalt het zich in de
redelijkheid en billijkheid bij zorgvuldig handelen van de bestuurder. De rechter kan
hieraan toetsen bij invulling van de aansprakelijkheid.
1.5 Europees kader
Invloed van Europa
Het nationale vennootschapsrecht wordt beïnvloed door Europees recht. Er is een aantal
redenen waarom Europa zo belangrijk is voor ons ondernemingsrecht:
- In het VWEU hebben lidstaten zich verplicht mee te werken aan de gezamenlijke
markt. Vrij verkeer van goederen en diensten/vestigingsvrijheid (art. 49 en 54
VWEU). Richtlijnen en verordeningen zijn er om te begrenzen, zodat bedrijven
elkaar niet kapot concurreren.
- Ondernemers hebben behoefte aan uniformiteit, economisch belang;
- Internationaal competitief sterker door de samenwerking;
- Makkelijk over de grens vestigen;
- Afkijken bij andere landen waar het vennootschapsrecht het beste werkt.
- Grensoverschrijdende geschillen.
Vestigingsplaats en incorporatieleer
De leer van de werkelijke zetel
Het recht is van toepassing van het land waar het hoofdkwartier zich bevindt (centrum
van de bestuursactiviteiten). Bepalend is de werkelijke zetel. Als die zetel wordt
verplaatst, moet de vennootschap worden omgezet. Landen die deze leer aanhangen zijn
Duitsland, Frankrijk, Spanje en Italië.
Incorporatieleer
Het recht is van toepassing op het land waar de statutaire zetel zich bevindt, waar de
onderneming is gevestigd dus. Landen die deze leer aanhangen zijn Engeland, Amerika,
Nederland, Ierland en Scandinavië. Offshore companies hebben het hoofdkwartier in een
ander land dan waar ze zijn gevestigd, maar blijven dus een vennootschap naar het recht
van het land van oprichting.
9
, Een mooi voorbeeld van het incorporatiestelsel is Delaware, Amerika. Die heeft heel
aantrekkelijk vennootschapsrecht, dus daar is een groot deel van de Amerikaanse
bedrijven gevestigd. Nadeel is dat geschillen wel moeten worden uitgevochten bij de
Delaware rechtbank, die rechter is bevoegd. Het Amerikaanse vennootschapsrecht wordt
dus voor een groot deel ontwikkeld door deze rechter. Voor Delaware is dit gewoon een
business model: registratiefee en werkgelegenheid.
Hof van Justitie
Het HvJ kiest geen duidelijke kant, maar de leer van de werkelijke zetel is steeds verder
teruggedrongen door de jurisprudentie (Centros, Uberseering, Inpire Art, Sevic, Cartesio,
Vale en Polbud).
Inspire Art
In deze casus moest een vennootschap voldoen aan de Wet Formeel Buitenlandse
Vennootschappen, want het was een Engelse Limited. Het enige aanknopingspunt met
Engeland was de vestigingsplaats. In Engeland geldt de incorporatieleer en was Engels
recht van toepassing op de onderneming. In Nederland geldt ook de incorporatieleer,
maar de WFBV bevat reële zetel-bepalingen: “als de vennootschap geen reële
aanknopingspunten heeft met het land, wordt de onderneming toch op bepaalde
belangrijke punten beheerst door Nederlands recht. Het Hof floot Nederland terug: de
vestigingsvrijheid wordt hierdoor beperkt.
Hof van Justitie verder
Als een rechtspersoon bestaat naar de lidstaat van oprichting (bijv. een Nederlandse BV),
dan blijft dat een Nederlandse BV, ook al wordt de zetel verplaatst naar Duitsland.
Duitsland moet de vennootschap dan erkennen en er mogen geen aanvullende eisen
worden gesteld als het een bestaande rechtspersoon is.
In HvJEU Centros oordeelde het hof bijvoorbeeld dat uit de vrijheid van vestiging
voortvloeit dat er geen sprake is van misbruik van het EU-recht wanneer iemand
afkomstig uit de ene lidstaat een vennootschap opricht in een andere lidstaat, omdat het
vennootschapsrecht van die lidstaat soepeler is en vervolgens in zijn eigen lidstaat een
filiaal opent. Dat is ook zo als de vennootschap in het land van oprichting geen enkele
activiteit uitvoert.
Dit uitgangspunt werd bevestigd in HvJEU Uberseering. Hier werd geoordeeld dat
wanneer een vennootschap die overeenkomstig de wetgeving van een lidstaat is
opgericht en er haar statutaire zetel heeft, haar vrijheid van vestiging in een andere
lidstaat uitoefent, moet laatstbedoelde staat de rechtsbevoegdheid en
procesbevoegdheid die deze vennootschap aan het recht van de staat van oprichting
ontleent erkennen.
Gevolgen van deze jurisprudentie
- Meerdere EU landen flexibiliseerden het eigen vennootschapsrecht. InspireArt was
de katalysator voor de complete herziening van het BV-recht. De Engelse
Limited was makkelijk op te richten, daarom zijn de oprichtingsvereisten in
Nederland ook versoepeld goed voor het vestigingsklimaat.
- Druk op de EU om internationaal vennootschapsrecht te faciliteren. Voorbeeld:
destijds heeft het afschaffen van de notariële akte het niet gehaald, maar de
Concept Richtlijn verplicht dat de vereisten voor de notariële akte voor SME’s
vervat. Eenvoudige registratie is voldoende.
- In Nederland heeft dit geleid tot aanpassingen in de Wet op de Formeel
Buitenlandse Vennootschappen: alleen geldig voor rechtspersonen buiten de
EU/EER.
Dit alles is in Amerika al 100 jaar aan de gang, vgl. het scenario van Delaware. Er ligt nu
een concept richtlijn die verplicht de notariële oprichtingsvereisten voor het MKB te
schrappen. Nederland verzet zich hiertegen.
1.6 Europese harmonisatie
10
