In dit document kunt u een samenvatting lezen van geschiedenis Havo. Het bevat hoofdstuk 9 leven in een massasamenleving, hoofdstuk 10 de Tweede Wereldoorlog en de eerste paragraaf van HC Duitsland.
H9: leven in een massasamenleving
Par 1: Een moderne wereld:
Kenmerkende aspecten:
- (37) De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie.
Intro: de wereldtentoonstelling in Parijs, 1900
Op 15 april 1900 werd in Parijs de wereldtentoonstelling geopend. Zeven maanden lang
konden bezoekers bekijken wat elk land van de wereld te bieden had.
Meer mensen/sneller transport/nieuwecommunicatie middelen:
De Parijse wereldtentoonstelling liet zien dat de wereld er in 1900 heel erg anders eruitzag
dan 100 jaar terug. Er waren 3 ontwikkelingen die duidelijk veranderd waren:
- Er waren veel meer mensen, vooral in het West-Europese gedeelte. Dat dit zo steeg
kwam door de nieuwe inzichten en bestrijdingen van ziektes. Zo kon de pest, tyfus,
tetanus en difterie bestreden worden. Ook werd de hygiëne verbeterd. Zoals
stromend water en er kwam een riolering. En artsen gingen nu steriel opperen.
- De tweede belangrijke ontwikkeling was het begin van de eeuw dat mensen steeds
grotere afstanden konden overbruggen. Dit kwam door de nieuwe vervoersmiddelen:
auto, metro, tram en later ook nog het vliegtuig. Ook werd er veel geïnvesteerd in de
spoorwegen, zo namen de aantal kilometers van de rails steeds meer toe. Ook werd
het Panamakanaal aangelegd, dit zorgde ervoor dat de reis naar Zuid-Amerika van
14.800 km naar 60 km werd gemaakt. Dit bespaarde tijd en benzine.
- De derde ontwikkeling was de nieuwe communicatiemiddelen: cultuur, kennis en
informatie kon nu op een snellere manier overgebracht worden en dit ook op een
groter publiek. Er kwamen bioscopen en de radio kwam er ook. Zo ging de
verspreiding van cultuur veel sneller. Door de bioscopen konden mensen nu naar
bewegende beelden kijken en gingen zij nieuwe kennis en informatie ontdekken
hierdoor. Ook kwam de telefoon. Door deze ontwikkelingen veranderde de
samenleving in West-Europa en de Verenigde Staten ingrijpend, zeker in de steden.
Die werden steeds groter. Veel mensen bewogen zich sneller, over grotere afstand
en op andere manieren. Ook was het steeds eenvoudiger om kennis te verspreiden
en over grote afstanden te communiceren. We spreken daarom van een moderne
samenleving, die in toenemende mate ook een massasamenleving was.
Voordelen:
Veel ontwikkelingen die plaatsvonden/zichtbaar werden in de 20e eeuw waren eigenlijk in de
19e eeuw al van start. Rond 1875 kwamen vooral de technologische ontwikkelingen tot
stand. Dit ging zo snel en het was zo opvallend dat dit ook wel de tweede industriële
revolutie genoemd wordt. De tweede industriële revolutie onderscheidde zich van de eerste
door het gebruik van elektriciteit, staal (in plaats van smeed- en gietijzer) en
verbrandingsmotoren op diesel of benzine (in plaats van stoommachines). Er ontstonden
zelfs geheel nieuwe industrieën, zoals de chemische en de elektrotechnische industrie. Door
deze nieuwe fase in de industrialisatie was het mogelijk sneller en goedkoper te produceren.
De introductie van de lopende band heeft hierbij een belangrijke rol gespeeld.
Nadelen:
,Ook hadden al deze ontwikkelingen zijn nadelen. De radio en bioscopen waren namelijk ook
erg interessant voor politieke partijen en regeringen. Ze maakten via de radio politieke
reclame voor hun ideeën en hoopten op die manier miljoenen mensen tegelijk te overtuigen
van hun gelijk. In de 20e eeuw zou blijken dat de nieuwe mogelijkheden ook konden worden
misbruikt voor het ophitsen van de massa, voor misleiding en voor andere vormen
van propaganda. Ook de nieuwe technieken in de industrie hadden een keerzijde. Ze leidden
tot rivaliteit tussen landen en tot de ontwikkeling van nieuwe wapens. Groot-Brittannië was
aan het begin van de 20e eeuw veruit het belangrijkste land ter wereld, met een groot
koloniaal rijk. Andere landen, waaronder Duitsland, wilden niet achterblijven. De Duitse
keizer Wilhelm II deed er dan ook alles aan om de macht van Duitsland te vergroten en voor
zijn land een ‘plaats onder de zon’ te krijgen. Om Groot-Brittannië in te halen liet de Duitse
regering de eigen industrie op volle kracht draaien. De wapenindustrie werd hierbij niet
vergeten.
Par 2: de eerste wereldoorlog
Kenmerkende aspecten:
- (40) Het voeren van twee wereldoorlogen.
- (43) Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens
en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.
Intro: een nieuw wapen
Op donderdag 22 april was er weinig aan de hand in België. Maar in de tussen tijd was er al
bijna 9 maanden een wereldoorlog aan de gang. In Frankrijk en België hadden de soldaten
zich ingegraven in loopgraven tegenover elkaar. Maar de Franse en Canadese soldaten zagen
ineens een geelgroene wolk op zich afkomen. Er waren meerdere soldaten die probeerden
te vluchten, 1 soldaat daarvan begon te schuimbekken waardoor zijn ogen er bijna uit
puilden. Andere soldaten vertoonde ook deze verschijnselen. Ook bleek dat hun slijmvliezen
waren verbranden en hun longen waren opgelost. De oorzaak hiervan was het chloorgas.
Pas in november 1918 eindigde de eerste wereldoorlog.
Wereldoorlog:
In de zomer 1914 was er een oorlog uitgebroken tussen de centralen die bestonden uit
Duitsland/Oostenrijk-Hongarije en de geallieerden die bestonden uit Frankrijk en Groot-
Brittannië. Er werd gedacht dat dit een korte oorlog zou worden, maar dit was het niet het
werd een slopende wereldoorlog die wel ruim 4 jaar bestond waaruit ze met loopgraven van
elkaar probeerde te winnen.
Nieuwe wapens:
, Deze oorlog was anders dan andere, hier werd er veel gewerkt met nieuwe moderne
wapens. Zo kregen de soldaten niet alleen te maken met gifgas, maar ook met mitrailleurs.
Samen met de kanonnen achter de loopgraven zorgden die ervoor dat de verdedigende
partij altijd in het voordeel was. De aanvallende partij werd namelijk blootgesteld aan een
regen van kogels en granaatscherven. Andere nieuwe wapens, zoals de tank en het vliegtuig,
zouden hier verandering in moeten brengen. De Britten gebruikten in september 1916 als
eerste de tank. Met deze gemotoriseerde bunker op rupsbanden hoopten ze snel en diep in
de vijandelijke linies door te kunnen dringen. Door technische onvolkomenheden was de
tank echter nog geen succes.
Oude tactiek:
De loopgraven bleven als tactiek gebruikt worden, net zoals eerder.
Burgers massaal getroffen:
De eerste oorlog was de eerste oorlog waar burgers erg getroffen waren. Eerst hoefde alleen
de beroepsmilitairen mee te vechten tijdens de oorlog, maar nu moesten ook miljoenen
mannelijke burgers vechten in de oorlogen als soldaten in de loopgraven. Veel overlevende
soldaten werden als verraders ter dood veroordeeld of gewoon teruggestuurd naar het
front. Dorpen en steden in de frontlinie werden vaak ernstig beschadigd – zoals het
Belgische Ieper. Maar ook als je daar niet woonde, kreeg je met de oorlog te maken. Zo
werkten vrouwen massaal in de wapenindustrie en berichtten de massamedia veel over de
oorlog.
Oorlog op wereldschaal:
De soldaten in de eerste wereldoorlog kwamen niet alleen uit Europa, maar ook uit Afrika en
Azië. Hierdoor was dit gelijk al een wereldoorlog, iedereen was er namelijk in betrokken. De
oorlog eindigde doordat Duitsland uiteindelijk niet meer op kon tegen de geallieerde
overmacht aan het westelijke front. Op 11 november 1918 werd een wapenstilstand
gesloten. Op dat moment hadden ongeveer negen miljoen soldaten en vijf miljoen burgers
de dood gevonden.
Veranderde machtsverhoudingen:
Er waren verschillende oorzaken die de eerste wereldoorlog uitdaagden:
Ten eerste waren er veel Europese landen in de 19e eeuw waren druk met koloniën stichten
in Azië en Afrika. Deze koloniën leverde veel goedkope grondstoffen op, wat voor de
industrie werd gebruikt. Dit gaf ook status en macht. Hierdoor wilde Duitsland meedoen wat
zorgde voor een wedloop om machtsuitbreiding in Europa te maken. Hierdoor waren de
Britten bang dat hun rijk aangetast zou worden, deze spanningen bij de machtsverhoudingen
heeft als gevolg de industrialisatie en het modern imperialisme.
Nationalisme en militarisme:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper carmenhoogenkamp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
