- recht regelt het leven vd gemeenschap
-> alle recht is sociaal
- sociaal recht bestaat uit
o arbeidsrecht: behandelt de individuele en collectieve regelingen tussen werknemers en werkgevers ter
bescherming van arbeid
o socialezekerheidsrecht: omvat alle stelsels die voorzien in individuele sociale prestaties, solidariteit,
risico’s, … die ertoe strekken
▪ de levensstandaard vd betrokkene te handhaven
▪ hem de middelen tot een menswaardig bestaan te verschaffen
▪ bepaalde bijzondere kosten op te vangen
o volgens sommigen is de band tussen deze 2 groepen zo zwak dat het begrip sociaal recht beter kan
weggelaten worden
- geen eenduidige definitie
o als gevolg een heleboel definities vh sociale recht die met elkaar concurreren
▪ kijkend vanuit de historische oorsprong: het geheel van rechtsnormen die een antwoord bieden
op de sociale kwestie
• sociale kwestie = het waarborgen van een menswaardig bestaan aan alle mensen
o dit ging id 1ste plaats over de bescherming vd meest bedreigde categorie
mensen namelijk de arbeiders
▪ Prof H. Lenaerts (Ugent): het geheel van rechtsregelen die het recht op arbeid en het recht op
bestaanszekerheid verzekeren
- eigenheid en eenheid sociale recht afgeleid uit een aantal kenmerken
o beschermend karakter vh sociale recht
▪ verbonden ad sociale kwestie waarbij het sociale recht in 1ste instantie bescherming bood ad
economisch zwakkere (arbeiders)
▪ vandaag is deze functie wat meer op de achtergrond maar wel nog aanwezig
o de grote plaats die de sociale partners toekomt id ontwikkeling vh sociaal recht
▪ deze autonome regelgeving is het sterkst bij het arbeidsrecht
▪ het vertoont het voordeel bij te dragen tot de sociale stabiliteit: men heeft een soort
wetgevende bevoegdheid om regels te maken om zo een soort sociale vrede te creëren tussen
de partners
• als jullie zelf regels maken, dan ga je minder vaak ruzie hebben tussen de partijen
MAAR werpt vragen vdmocratische legitimiteit op
o procedureel ressorteren geschillen ivm arbeids-en socialezekerheidsrecht onder dezelfde rechtscolleges
▪ rechtscolleges: arbeidsgerechten en de arbeidshoven
- sociaal recht: een eigenaardig beestje
o niet enkel de eenheid zoals besproken werd wordt in vraag gesteld maar ook de eigenheid
o arbeidsrecht
▪ sommige vinden dat arbeidsrecht dient gezien te worden als onderdeel vh economisch recht
▪ het wordt dan gezien als de normering vh verhouding tussen de onderneming en de
productiefactor arbeid
• regels rond aanwerving, discriminatie, ontslagrecht, recht van sociale partners, …
• hoofdzaak: individuele relatie werknemers en werkgevers
o socialezekerheidsrecht
▪ sommige vinden dat socialezekerheidsrecht thuishoort ih publiekrecht (bestuursrecht)
, ▪ het wordt dan gezien als de normering vd wijze waarop de overheid zijn sociaal beleid voert
• regels rond pensioen, ziekteverzekering, jaarlijkse vakantie, …
• hoofdzaak: relatie staat en werknemers
- sociale wetgeving
o ≠ formele zin: akten die volgens een bepaalde procedure tot stand gebracht worden door de organen aan
wie in een staat de wetgevende macht toekomt
▪ procedures, meestal materieel
o = materiële zin: rechtsregels met abstract, algemeen en onpersoonlijk karakter die voor de duur van hun
gelding op een onbepaald aantal gevallen toepasselijk zijn
▪ inhoud, materie
2. arbeidsbanken en arbeidshoven
- bevoegdheid arbeidsrechtbanken (in eerste aanleg) en arbeidshoven (hoger beroep)
o geschillen die betrekking hebben op de individuele arbeidsovereenkomst
o geschillen tussen sociaal verzekerde werknemers of zelfstandigen en de uitvoeringsorganen
o geschillen betreffende bijstandsregelingen
- de arbeidsgerechten zijn volwaardige autonome rechtscolleges geïntegreerd id rechterlijke macht
o samenstelling: een voor het leven benoemde beroepsmagistraat (rechter) + 2 lekenrechters
▪ 1 lekenrechter benoemd door de meest representatieve werknemersvaksorganisaties
▪ de andere is benoemd door de meest representatieve werkgeversorganisaties
▪ ze gaan alle 3 moeten oordelen, het oordeel vd meerderheid vd 3 geldt
o uitzondering: geschillen inzake tegemoetkomingen aan personen met een handicap
▪ 1 lekenrechter benoemd door beroepsorganisaties der zelfstandigen
▪ de andere door de werknemersvakorganisaties
o uitzondering: geschillen inzake zelfstandigenstelsel
▪ 2 beroepsmagistraten + 1 lekenrechter
• lekenrechter benoemd door de beroepsorganisaties van zelfstandigen
- er zijn 9 arbeidsrechtbanken en 5 arbeidshoven in België
o arbeidsrechtbanken zijn niet de meest problematische rechtbanken (niet te lang wachten op vonnis /
straf)
o het zijn heel performante rechtbanken
▪ je moet ongeveer rekenen op een jaar om het vonnis te krijgen
o mogelijk om in hoger beroep te gaan tegen vonnissen vd arbeidsgerechten
▪ dit gebeurt bij de arbeidshoven
• er kan in cassatie worden gegaan tegen arresten vd arbeidshoven
• dit gebeurt bij het Hof van Cassatie
o Hof van Cassatie treedt niet op id beoordeling vd feiten
o Hof van Cassatie neemt kennis over
▪ alle in laatste aanleg genomen rechterlijke beslissingen
▪ over rechterlijke beslissingen vd arbeidshoven waartegen overtreding
vd wet of schending van substantiële of op straffe van nietigheid
voorgeschreven vormen ingeroepen wordt
▪ art. 1017 Ger.W: de kosten vd rechtspleging komen in principe steeds ten laste vd betrokken
overheid of instelling tenzij het beroep roekeloos of tergend is
o ! arbeidsgerechten zijn niet bevoegd voor collectieve arbeidsgeschillen
vb. stakingen, ruzies tussen vakbonden, stakingsposten, ...
▪ dit soort zaken gaan naar de rechtbank in eerste aanleg.
▪ de gewone (straf-)gerechten zijn bevoegd inzake de toepassing vd strafbepalingen opgenomen ih
sociale recht
▪ inzake administratieve sancties en tuchtsancties zijn de arbeidsgerechten wel bevoegd
▪ de burgerlijke rechtbanken blijven bevoegd inzake vorderingen uit onrechtmatige daad
,- naast het arbeidsrecht wordt er soms ook gegrepen naar het burgerlijk procesrecht
o in zowel een eenvoudige als complexe vorm
o zoals het burgerlijk gerecht kan het arbeidsgerecht ook medische en andere expertises bevelen
vb. om de arbeidsongeschiktheid te bewijzen
, DEEL 2: arbeidsrecht
Inleidend hoofdstuk
1. begrip en historische ontwikkeling
- arbeidsrecht normeert de individuele en collectieve betrekkingen tussen werknemers en werkgevers
o het bevat rechten en verplichtingen voor werkgevers en werknemers
o het moeit zich alleen in met relaties waarbij een werknemer onder het gezag van een werkgever arbeid
uitvoert in een ondergeschikt verband
▪ zelfstandige arbeid behoort dus niet tot het arbeidsrecht
▪ de notie ondergeschikt verband = essentieel
• vroeger stelde men dat de werkgever gezag, leiding en toezicht diende uit te oefenen
opdat er sprake kon zijn van een ondergeschikt verband
MAAR hierrond discussie want wat bv. met thuisarbeid?
-> Hof van Cassatie maakte een eind adze discussie
o het stelde dat leiding en toezicht allebei onder gezag vallen
▪ als je gezag hebt, heb je meteen ook het recht om leiding te geven en
toezicht uit te oefenen
▪ art. 2, 3, 4 & 5 wet 3 juli 1978 betreffende de
arbeidsovereenkomsten: deze interpretatie staat ook zo id wet die
enkel nog spreekt van gezag
- belangrijkste wet ih arbeidsrecht: wet betreffende arbeidsovereenkomsten 3 juli 1978
o = arbeidsovereenkomstenwet = AOW
o dwingend recht
-> je kan er niet van afwijken
o art. 2 & 3: definitie arbeidsovereenkomst
▪ het moet gaan over een werknemer
• zelfstandigen kunnen zich nooit beroepen op dat recht
▪ de werknemer moet betaald worden (loon)
▪ er moet gezag zijn
• om te beoordelen of iemand al dan niet werkt onder gezag en in ondergeschikt verband
dient steeds naar de feitelijke en contractuele relaties gekeken te worden
• gaat gebeuren door de administratieve commissie ter regeling vd arbeidsrelatie
- krachtlijnen vd historische ontwikkeling vh arbeidsrecht
o einde ancien Regime tot midden 19e eeuw: liberale economische opvattingen beheersen de
arbeidsrelatie
▪ vrijheid van arbeid, handel & nijverheid en coalitieverbod beheersen het toneel
▪ tijdens het ancien regime was er geen sprake van arbeidsrecht
▪ het was gewoon belangrijk dat de boeren hun taxen betaalden ad leenheren, voor de rest kon
het de leenheren niets schelen hoe dat hun boeren behandeld werden
o 1789: Franse revolutie die het feodale systeem over hoop heeft gehaald
o 19e eeuw: de neo liberale revolutie ontstond
▪ boeren trokken naar steden om in fabrieken te werken
▪ ze kwamen terecht id slechtste en gevaarlijkste wijken vd stad
• er stierven veel mensen, geen vakantie, ...
• de werkgevers verdienden nog altijd veel terwijl de werknemers in heel slechte
werkomstandigheid werkten
• de werknemers zijn dan gaan pleiten voor betere arbeidsomstandigheden
o 2de helf 19e eeuw: sociale beweging groeit en weet zeer geleidelijk maatregelen af te dwingen ter
bescherming vd arbeiders
▪ stakingen werden absoluut verboden, je kon hiervoor zelf id gevangenis vliegen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hannenijs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
