Hoofdstuk 14. Europa en de wereld na 1989
14.1 Naar een nieuwe wereldorde
De Sovjet-Unie kampte in de jaren ’80 met ernstige structurele problemen, die de geloofwaardigheid
van het communisme onder de bevolking aantastten. Er was geen economische groei meer. Het
politieke systeem was ook helemaal in de war. Om het communisme overeind te houden, besloot de
nieuwe leider van de Sovjet-Unie, Michael Gorbatsjov, vanaf 1985 tot ingrijpende maatregelen, namelijk
meer persoonlijke vrijheid en openheid van zaken (glasnost), meer marktwerking (perestrojka),
toenadering tot het Westen met de bedoeling de kostbare wapenwedloop te beëindigen en een einde
te maken aan de gewelddadige overheersing van de satellietstaten in het Oostblok. Het werkte helaas
niet. De communistische ideologie en het eenpartijstelsel verloren hun laatste geloofwaardigheid.
In de jaren 80 rees in veel Oostbloklanden verzet tegen de communistische dictatuur en een roep om
democratie. Gorbatsjov deed niks. Hierdoor kwamen ook andere communistische regimes onder grote
druk te staan, namelijk de val van de Berlijnse muur in 1989. Dit staat symbool van de ondergang van
het communisme. Dit was een plotselinge besluit van de DDR om vrij verkeer tussen Oost- en West-
Duitsland toe te staan. Dit betekende dan ook de val van de DDR. Duitsland werd weer herenigd. In
andere Oostbloklanden werd het communisme ook afgeschaft. In de Sovjet-Unie werd in 1990 de
eenpartijstaat opgeheven, en in 1991 werd de Sovjet-Unie opgeheven en was de Koude Oorlog voorbij.
Rusland werd nu gezien als de opvolgstaat van de Sovjet-Unie. Boris Jeltsin, de eerste democratische
gekozen president van Rusland, zou het moeilijk krijgen. Er ontstond een soort kapitalistische economie,
waarin slimme zakenlieden en hun politieke vrienden zich enorm wisten te verrijken, ten koste van de
gewone Russen.
In de andere voormalige Sovjetrepublieken veranderde het politieke en economische systeem ook.
Sommige zochten aansluiting bij de EU en andere ontwikkelde zich tot autoritair geregeerde staten.
Opkomende nationalistische gevoelens zorgde onder bevolkingsgroepen voor onrust en conflicten, die
soms leidden tot revolutie en burgeroorlog.
De landen in Oost-Europa liberaliseerden de economie en voerden een parlementaire democratie in.
Maar nu de overheersing door de SU was weggevallen, grepen inwoners ook terug op wat hen voor de
Sovjettijd zou hebben gebonden, namelijk het nationalisme. De grote culturele verschillen leidde tot
nieuwe spanningen. Zoals wat gebeurde in Joegoslavië. Sinds 1918 was het een zelfstandig republiek,
waarin verschillende bevolkingsgroepen waren verenigd, Serviërs, Slovenen, Kroaten en Bosniërs.
Tussen 1991 en 2001 scheidden verscheidene deelrepublieken zich af en raakten bevolkingsgroepen
verwikkeld in hevige burgeroorlogen. De VN probeerde in te grijpen, maar mislukte. In 1995 werd het
Nederlandse VN-bataljon in de Bosnische stad Srebrenica onder de voet geholpen door Servische
troepen, die vervolgens 8.000 Bosnische moslims vermoordden. In 2002 nam de Nederlandse regering
voor dit drama gedeeltelijk de verantwoordelijkheid en trad af.
De instorting van het Sovjetcommunisme had ook gevolgen voor het Westen. VS was nu de enige
supermacht. Het land werd ‘politieagent van de wereld.’ De NAVO richtte zich nu op het beheersen van
andere militaire conflicten, onder meer in het uiteenvallende Joegoslavië en later in Libië.
Oostbloklanden werden toegelaten bij NAVO. Tenslotte had de ondergang van het communisme grote
gevolgen voor de positie van de Bondsrepubliek. De Bondsrepubliek was de belangrijkste politieke en
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper floorvanalten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
