Leerdoelen taak 1
1. Wat zijn unieke menselijke eigenschappen met betrekking tot voeding en beweging?
De combinatie van vlees eten, buit delen, gereedschap maken en voedsel bewerken was
destijds uniek en heeft het menselijke geslacht voorgoed veranderd.
Mensen hebben zweetklieren, dit heeft geen enkel ander zoogdier. Hierdoor kan de mens
het rennen heel lang volhouden, anderen zoogdieren kunnen dit niet omdat zij op
temperatuur moeten komen m.b.v. stilstaand hijgen.
Alleen de mens kan met gereedschappen gooien, we beschikken over een combinatie van
nauwkeurigheid en snelheid en chimpansees niet.
De mens heeft een relatief klein spijverteringskanaal in vergelijking met de hersenen. Het
encefalsificatiequotiënt (EQ) is een getal dat aangeeft welke verhouding hersenen van een
bepaalde soort zoogdier heeft ten aanzien van het gemiddelde. Bij de mens is dit 5,1, de
hersenen zijn dus 5,1 keer groter dan de gemiddelde zoogdier van dezelfde grootte.
Nadelen:
- Hersenen vreten heel veel energie, wij hebben VEEL meer calorieën nodig dan een
chimpansee. Energie kan niet worden opgeslagen in de hersenen, dit doen we in vet.
sinds de grotere hersenen zijn we vetter geworden.
- Grote hersenen hebben zwaardere beveiliging tegen hersenschudding nodig en bemoeilijkt
de geboorte, wij hebben altijd hulp nodig.
Voordelen:
- Verbetering van samenwerking; doelmatig communiceren, zelfzuchtige impulsen
onderdrukken, wensen en bedoelingen van anderen begrijpen en ingewikkelde sociale
interactie doorzien.
- Beter inzicht in de natuur; kennis van planten (b.v. welk seizoen groeit wat) en dieren (b.v.
hoe vluchten ze, sporen zoeken etc.) in de leefomgeving
Mensen groeien zeer langdurig op omdat ze meer hersenen hebben om te ontwikkelen, namelijk
ongeveer 18 jaar. Wij kennen een extra stadium in de jeugd, de kindertijd.
Nadelen:
- Kost de ouders veel geld en moeite, als kinderen 2x zo snel volwassen zouden worden
kon de moeder 2x zoveel kinderen krijgen.
- Het moment dat het kind zich kan voorplanten is ook pas laat, de periode waarin dit kan
is korter en de kans op geen voorplanting wordt groter.
- Het lange opgroeien kost enorm veel energie, 12 miljoen calorieën (dubbele van
chimpansee)
Voordelen:
- Wij kennen een extra stadium, de kindertijd. Bij apen bestaan de stadia enkel uit baby
(zoog), jongere (ontwikkeling voortplantingsmechanismen verder onafhankelijk qua
voeding), volwassene. Tijdens de kindertijd zijn de kinderen nog steeds afhankelijk van
de moeder qua voeding en zijn hersenen nog volop in ontwikkeling, de moeder voedt het
kind met gezond eten. Het voordeel is dat een mensenmoeder minder lang borstvoeding
hoeft te geven dan een aap (3 jaar i.p.v. 5 jaar) waardoor het in staat is in totaal 2 keer
zoveel kinderen te krijgen.
, Mensen (met name baby’s) hebben in vergelijking met andere zoogdieren een hoog
vetpercentage
- Vetopslag v.d. hersenen; om de hersenen in situaties van nood van voedingsstoffen te
voorzien
- Opslag voor zwangerschap en borstvoeding
- Essentiële brandstof voor uithoudingsvermogen van de jagers voor tijdens het lopen en
rennen
- Vetcellen reguleren de hormonen zoals oestrogenen
- Vet heeft een isolerende werking en houdt ons warm
Om deze reden hebben mensen het oerinstinct om zoveel mogelijk vet op te slaan in
momenten van overvloed.
2. Op basis van welke factoren zijn deze veranderingen ontstaan?
VOEDING
Chimpansee
Deelt zijn voedsel niet. Ook bewerkt hij zijn voedsel niet, hij kauwt enorm lang op plantaardig
voedsel en soms een beetje vlees. Zouden nooit gereedschappen kunnen maken.
H. erectus
Het jagen en verzamelen bestaat uit vier elementen:
- plantaardig voedsel verzamelen
Verzamelen lijkt makkelijk maar dat is het niet, apen moesten in een regenwoud 2 à 3 km
lopen per dag voor voldoende voedsel. Jagers-verzamelaars leefden in open habitats en
moesten 6 km lopen. Omdat de dichtheid van voedsel in de open habitats lager is,
moeten de jagers-verzamelaars aan een breed scala van voedsel afhankelijk zijn geweest.
Voordeel: met redelijke zekerheid te bepalen waar te vinden, ze slaan niet op de
vlucht en met redelijke overvloed voorhanden.
Nadeel: als ze onbewerkt zijn is de dichtheid van de voedingswaarden laag.
Met name voor moeders moet het zwaar geweest zijn voldoende voeding te vinden, moeten
zichzelf onderhouden en extra eten i.v.m. borstvoeding én moeten andere kinderen die al
vast voedsel eten van voedsel voorzien.
- jagen voor vlees
Vlees bevat heel veel voedingsstoffen en calorieën, veel meer dan plantaardig voedsel.
Jagers-verzamelaars zijn dit hierom gaan eten.
- intensieve samenwerking
Koppels
Het begin van vlees eten viel samen met een verdeling van arbeid, vrouwen
verzamelen en mannen jagen. Voor de vrouwen is het jagen namelijk lastig als ze
kleine kinderen moesten verzorgen. Men begon dus met het delen van voedsel,
terwijl chimpansees dit niet doen! Mannen investeren hiermee in hun vrouw en
kinderen, ze gingen ook vaker jagen als ze meer zogen hadden. Er werden dus
echt koppels gevormd die elkaar nodig hadden, want als de man terugkeert
zonder vangst kon het nog leven op het plantaardige voedsel van de vrouw.
Familie
Ook binnen een familie wordt samengewerkt, zo zorgen oma’s voor kinderen en
kleinkinderen. Daarom blijven vrouwen na hun vruchtbare periode ook nog
leven, natuurlijke selectie.
Kamp