1. Wat houdt de empirische bestudering van het recht in?
De sociologie van het recht (rechtssociologie)
De rechtssociologie vertaalt elk juridisch verschijnsel in termen van sociaal bepaalde
handelingspatronen als rollen, instituties of organisaties. Het bestudeert de wederzijdse
beïnvloeding van recht en samenleving.
Eerste impuls is regelmatigheden in menselijk handelen observeren (praktijk).
Law in the books en law in action: verschil tussen juridisch en rechtssociologisch denken.
Dimensies:
- Kritisch: bevragen en bekritiseren van juristen als zij uitspraken doen over gedrag van
mensen.
- Constructief: wil functioneren van recht en juridische instituties verbeteren.
Twee benaderingen binnen rechtssociologisch denken:
Sociale genese (productie) van recht: belangstelling gaat uit naar het verklaren van recht als
uitkomst van sociale verhoudingen. Recht is uitkomst van (veranderende) sociale
verhoudingen.
- Durkheim: grondlegger.
Vier soorten maatschappelijke bronnen:
1. Politieke machtsverhoudingen
2. Economisch-technologische ontwikkelingen
3. Functioneren van juridische professionals
4. Rechtsopvattingen van burgers
Sociale werking van recht: gaat om invloed die het recht heeft op menselijk handelen.
Founding fathers rechtssociologie: Marx, Weber en Durkheim.
Sociologisch denken: waarnemen van regelmatigheden in het menselijk handelen en het
begrijpen van samenhangen tussen deze regelmatigheden.
Kenmerken:
1. Empirische wetenschap: gericht op het doen van ware uitspraken die gefundeerd zijn
op een juiste waarneming van handelingspatronen.
2. Methodologische regels: om te bepalen op welke wijze zij de sociale werkelijkheid
moeten observeren. Er is streven naar waarheid.
a. Forumtheorie: ambitie dat een objectieve waarheid voor eens en voor altijd
vaststelbaar is, maar hoeft niet tot eenstemmigheid te leiden.
3. Eisen van consistentie: observaties en theorieën moeten in een logische en
systematische samenhang gepresenteerd worden. Sociologische theorieën vormen
pogingen om algemene en coherente samenhangen te construeren tussen stellingen
die op waarnemingen van sociale handelingen gefundeerd zijn.
Juridisch denken: voorschrijven van normen waaraan mensen zich moeten houden.
Kenmerken:
1. Normatieve wetenschap: gericht op het formuleren van gedragsnormen. Wordt aan
deze normen vastgehouden, ook al worden ze overtreden.
, 2. Streven naar consistentie: men probeert op systematische wijze aan de opbouw van
een stelsel van gedragsregels vorm te geven.
3. Denken georiënteerd op al geïnstitutionaliseerde regels: rechters zijn gebonden aan
gedragsregels die in het verleden als geldend recht zijn aanvaard.
Bottom-up versus top-downperspectief
Top-down benadering: neemt officiële perspectief van de autoriteiten en de bestuurders als
vertrekpunt. Zijn bedoelingen wetgever gerealiseerd? Juristen
Bottum-up perspectief: onderzoeker kijkt naar recht vanuit positie van burger. Vindt er
gedragsverandering plaats? Rechtssociologen
Gezichtspunten
Intern gezichtspunt (juristen): rechters stellen zich op als deelnemers aan de juridische
besluitvorming en nemen de door hen geformuleerde normen voor hun rekening. Gaat om
rechtvaardigheid en aansluiting bij het rechtssysteem.
Extern gezichtspunt (sociologen): vereist het standpunt van een buitenstaander. Het externe
gezichtspunt veronderstelt dat men streeft naar een juiste, of ware, beschrijving van feiten
en een vaststelling van regelmatige verbanden tussen die waargenomen feiten (theorieen).
Sociologen hoeven de door hen waargenomen handelingen en verbanden tussen die
handelingen niet rechtvaardig te vinden.
Tussenposities
Gematigd extern gezichtspunt: door zich op een bepaalde manier in mensen in te leven kan
de socioloog de subjectieve zin van handelingen, de betekenis die het handelen voor mensen
zelf heeft, proberen te begrijpen. Toch blijft de socioloog ook in deze benadering
buitenstaander en is er geen sprake van een intern maar van een extern gezichtspunt.
Hoort bij interpretatieve sociologie.
- Verstehende methode: doorgronden van intenties en beweegredenen van mensen.
Extreem extern gezichtspunt: posivistische sociologie waarbij men aan het interne
gezichtspunt compleet voorbijgaat. Kijkt minder naar waarom/intenties.
Regels die de orde van de samenleving en het menselijk handelen bepalen zijn geen harde
onveranderlijke natuurwetenschappelijke wetmatigheden, maar hun bestaan is afhankelijk
van het feit dat zij voortdurend door het handelen van individuen bevestigd warden. Dit
maakt dat individuen in staat zijn deze regels te veranderen.
Sociologisch denken vindt plaats in het spanningsveld tussen menselijke beweegredenen en
interpretaties enerzijds, en netwerken van sociale afhankelijkheden die onbedoelde effecten
teweegbrengen anderzijds.
Wat is recht?
Iedereen heeft een beeld van wat recht ongeveer is.
- Sanctionerende aspect: politieagenten die bekeuringen uitschrijven.
- Procedurele aspect: advocaten en rechters.
- Democratische aspect: wetgeving is uitkomst van beraadslagingen tussen regering en
Staten-Generaal.
Het recht stelt normen die gedragsmogelijkheden creëren en beperken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anneliekespanninga. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.