Bronnen- en literatuurlijst ............................................................................................................. 7
2
,Inleiding en probleemanalyse
Wereldwijd produceert de veehouderij aanzienlijke hoeveelheden mest. Mest fungeert als
waardevolle grondstof om gewassen van voedingsstoffen te voorzien.1 Echter, als deze niet goed
wordt verwerkt dan kan mest voor problemen zorgen, namelijk een overmatige toevoer van stikstof
en fosfaat. Deze nutriënten zijn nadelig voor onder meer de kwaliteit van het ondiepe grondwater,
het oppervlaktewater en voor natuur op het land en in het water.2
Met het oog op de bescherming van de natuur zijn veeboeren verplicht om het overschot aan mest
dat zij produceren af te voeren.3 Er gelden strenge regels voor de handel in mest, vervoer van
mest en de verwerking en toepassing van mest. Echter, afvoeren en laten verwerken van mest
brengt hoge kosten met zich mee. Dat levert volgens hoogleraar en criminoloog Toine Spapens
voor veehouders een gelegenheidsstructuur op om de regels rondom mestverwerking te
ontduiken.4 Verschillende vormen van mestfraude kunnen worden onderscheiden.
Overtreding van gebruiksnormen behoort tot een van deze vormen. Hierbij worden meer
stikstof en/of fosfaten op het land toegepast dan is geoorloofd. Een tweede vorm van mestfraude
betreft het frauderen met monsters, een monster wordt bijvoorbeeld gemanipuleerd door extra
fosfaat te injecteren, waardoor op papier meer mest is afgevoerd dan in werkelijkheid. Een andere
variant van mestfraude uit zich in het overtreden van productierechten, dit houdt in dat een
veehouder meer vee houdt dan waarvoor hij wettelijke productierechten heeft. Dit maakt dat hij
extra geproduceerde mest buiten de administratie kan houden.5
Volgens de NVWA is mestfraude in Nederland een groot probleem. Zij geeft aan dat het
aantal signalen van mestfraude blijft stijgen.6 Mestfraude bestrijden blijft volgens de NVWA een
uitdaging. Een officier van Justitie van rechtbank Zwolle zei begin dit jaar het volgende wat betreft
mestfraude: ‘’Mestfraude is een zeer ernstige kwestie, waarbij sprake is van ontduiking van de
wettelijke regelgeving puur uit winstbejag. Dit gaat ten koste van ons leefklimaat, waarmee wij als
mens tezamen met onze maatschappij het slachtoffer zijn. Sjoemelen met mest betekent dan ook
sjoemelen met onze toekomst.’’ Deze passage benadrukt het belang van een adequate aanpak
van mestfraude. Auteurs van het rapport ‘Mestfraude onder de loep’ hebben geconstateerd dat
bestaande regelgeving rondom mest complex is. Daarmee is de controleerbaarheid en
handhaving van mestfraude volgens hun eveneens complex.7 In dit kader kan worden
gesuggereerd dat een analyse van de wet- en regelgeving en rechterlijke uitspraken met
betrekking tot sancties voor mestfraude van belang kan zijn. Op die manier kan huidig mestbeleid
verbeterd worden.8 Het onderzoek zal een weergave van de huidige stand van het recht wat betreft
1 Dossier mest, Wageningen University & Research.
2 Dreigingsbeeld milieucriminaliteit 2021.
3 ‘Mestfraude bestrijden blijft een uitdaging’, NVWA 24 juni 2021.
4 Verschuuren 2019, p. 65.
5 Verschuuren 2019, p. 72.
6 ‘Mestfraude bestrijden blijft een uitdaging’, NVWA 24 juni 2021.
7 Mestfraude nader onder de loep genomen, onderzoek fraudepraktijken.
8 Regels rondom mestverwerking en gebruiksnormen staan verankerd in de Meststoffenwet.
3
, de sanctionering van mestfraude bevatten. Afhankelijk van de uitkomst van het onderzoek zal de
thesis een reflectie-element met aanbevelingen bevatten.9
Onderzoeksvragen
In aanmerking nemend bovenstaande is de volgende onderzoeksvraag geformuleerd: ‘’In
hoeverre biedt de Meststoffenwet mogelijkheden om de specifieke vorm van mestfraude, het
overtreden van gebruiksnormen, te sanctioneren en welke afwegingen maakt de rechter bij het
sanctioneren?’’
Om tot een antwoord op de geformuleerde vraag te komen is het essentieel om onderstaande
deelvragen te beantwoorden:
i. Wat houdt het toetsingskader van de Meststoffenwet in om het overtreden van
gebruiksnormen te sanctioneren?
ii. Welke afwegingen maakt de rechter en hoe oordelen ze in zaken met betrekking tot
het overtreden van gebruiksnormen?
Operationalisering
Meststoffenwet
Met de Meststoffenwet wordt uitvoering gegeven aan Europese afspraken over de bescherming
van grond- en oppervlaktewater. Deze wet bevat algemene regels over de productie, het
verhandelen en het gebruik van dierlijke meststoffen. Nadere regels zijn uitgewerkt in het
Uitvoeringsbesluit en de Uitvoeringsregeling.
Overtreden van gebruiksnormen
Gebruiksnormen streven naar een beperking van de verspreiding van dierlijke mest, stikstof en
fosfaat op landbouwgrond. Het heeft als primair doel het voorkomen van overbemesting, waardoor
milieuproblemen zoals water- en bodemverontreiniging worden tegengegaan.10 Het gaat dit
onderzoek - gelet op de omvang - te buiten om een juridische analyse van alle vormen van
mestfraude te maken. Uit vooronderzoek is gebleken dat er aanzienlijk meer rechtspraak
beschikbaar is in vergelijking tot andere vormen van mestfraude. Dit suggereert dat deze
specifieke vorm mogelijk meer fraudegevallen bevat. Daarom wordt enkel ingegaan op het
overtreden van gebruiksnormen.
9 Zie voor nadere uitleg ‘Wetenschappelijke relevantie’.
10 ‘Controle op gebruiksnormen’, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland 17 juli 2023.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper senneh1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,26. Je zit daarna nergens aan vast.
