Samenvatting van het boek 'Capita Selecta in Clinical Psychology', die speciaal gemaakt is voor het 2e jaars vak Klinische Psychologie. De samenvatting is geschreven in het Nederlands. Ik heb zelf een 6,5 gehaald op het tentamen.
Samenvatting Klinische Psychologie
Capita Selecta in Clinical Psychology
Hoofdstuk 18: Wat is een farmacologische behandeling?
Voor een psycholoog kan enige kennis over medicatie handig zijn, dit wordt ook wel
psychofarmacologische kennis genoemd. Dit kan helpen bij het herkennen van bijwerkingen
die kunnen optreden bij een cliënt die bepaalde medicatie gebruikt. Daarnaast kan de
psycholoog de behandeling beter aanpassen op de medicatie en zal de communicatie
tussen psycholoog en arts beter verlopen.
De meeste psychoactieve medicatie wordt voorgeschreven door (huis)artsen. Een
psycholoog zal dan ook vaker een cliënt delen met een huisarts dan met een psychiater.
Trade names en generic names
Trade names zijn de namen die verschillende farmaceutische bedrijven geven aan de
medicatie die zij produceren. 2 bedrijven die dezelfde medicatie produceren, kunnen deze
medicatie verschillende trade names geven. Generic name is de algemene farmaceutische
naam voor een specifiek soort medicatie.
Als de trade name van een bepaald soort medicatie bekend is, kan men de generic name
ervan opzoeken m.b.v. het boek Compendium of Pharmaceuticals and Specialities (CPS).
Andersom kan men op deze manier ook de trade name m.b.v. de generic name opzoeken.
Het CPS bevat informatie over de medicatie zelf en bevat ook een sectie met afbeeldingen
van verschillende soorten medicijnen, zodat men ook aan de hand van het uiterlijk van een
pil op kan zoeken welk soort medicatie dit is.
Eigenschappen van medicatie
Voorgeschreven medicatie kan giftig of zelfs dodelijk zijn wanneer het in grote hoeveelheden
wordt gebruikt. Wanneer medicatie in de voorgeschreven hoeveelheid wordt gebruikt,
kunnen er bijeffecten optreden: symptomen die niet horen bij de genezende werking van het
gebruikte medicijn maar toch optreden. De bijeffecten van een medicijn kunnen per persoon
verschillen en zijn meestal voorspelbaar en onschadelijk. Wanneer onbedoelde symptomen
echter gevaarlijk worden of zelfs levensbedreigend, spreekt men van adverse effects.
Mensen verschillen in de mate van tolerantie voor een medicijn.
Personen met een hoge tolerantie hebben hogere doses nodig
om de gewenste werking te bereiken (zie afbeelding).
Een andere eigenschap van medicatie is de half-life of halfwaardetijd. Dit is de tijd waarin de
concentratie van een medicijn tot de helft gedaald is.
Wanneer personen meerdere medicijnen tegelijkertijd gebruiken, kan het ene medicijn de
werking van het andere medicijn versterken. Dit heet potentiatie (ofwel een additief effect:
1+1=2). Ook kan het voorkomen dat 2 medicijnen in combinatie een sterkere werking
hebben dan de som van de medicijnen afzonderlijk zou hebben. Dan spreekt men
van synergisme (1+1>2).
Ten slotte kan het lichaam afhankelijk worden van de medicatie die het toegediend krijgt.
Wanneer men dan wil stoppen met het gebruik ervan, kunnen afkickverschijnselen optreden.
1
,Er zijn 8 groepen medicatie:
- Analgesics: worden gebruikt bij pijn
- Anciolytics: worden gebruikt bij angstsymptomen
- Antidepressiva: worden gebruikt bij depressie
- Derivaten van lithium: worden gebruikt bij bipolaire stoornissen
- Tranquilizers/antipsychotica: worden gebruikt bij schizofrenie
- “Affect”-regelende medicatie: worden gebruikt bij PTSS
- “Affect”-regelende medicatie: worden gebruikt bij het stoppen met roken
- Stimulanten: worden gebruikt voor gewichtsverlies
Wat de meest effectieve behandelingswijze is, verschilt per stoornis (alleen psychologische
behandeling, psychologische behandeling + medicatie of alleen medicatie). Opvallend is dat
de anti-psychotische medicijnen die de minste ongemakken met zich meebrengen, meestal
ook de duurste zijn en dus niet zo snel worden voorgeschreven.
Psychologen en medicatie
Psychologen zijn niet bevoegd om medicatie voor te schrijven. Toch zijn er psychologen die
ernaar streven wel medicatie voor te mogen schrijven. Zij stellen dat het beter is voor een
cliënt om door 1 behandelaar te worden behandeld en van deze behandelaar dus ook de
medicatie te kunnen krijgen. Er is er geen bewijs dat het kwaad kan om psychologen
medicatie voor te laten schrijven.
Tussen 1991 en 1997 zijn er in het Amerikaanse leger militaire klinische psychologen
getraind om medicatie voor te kunnen en mogen schrijven. Dit project heette
het Psychopharmacology Demonstration Project (PDP) en had positieve uitkomsten.
Hoofdstuk 12: Wat heeft invloed op stress?
Volgens het model van Lazarus wordt stress veroorzaakt wanneer iemand graag iets wil,
maar hiervoor niet over de juiste bronnen beschikt. Coping is de moeite die iemand
vervolgens neemt om de ervaren stress te verminderen. Manieren van coping kunnen
gefocust zijn op het probleem of op de emoties die het probleem veroorzaken. Ook kan
coping gericht zijn op het aanpakken of juist het vermijden van een situatie.
Volgens Lazarus zijn er 5 functies van coping:
- Het verminderen van schadelijke factoren
- Het verminderen van emotionele stress
- Het behouden van relaties met anderen
- Het vergroten van het aanpassingsvermogen binnen vervelende situaties
- Het behouden van een positief zelfbeeld
Op wat voor manier iemand met stress probeert om te gaan, is afhankelijk van de persoon
zelf en de situatie waarin degene zich bevindt. Mensen hebben over het algemeen een
individuele voorkeur voor een bepaalde manier van coping die zij vaker zullen gebruiken dan
andere copingstrategieën. Omdat doelen van elkaar kunnen verschillen en 1 persoon
meerdere doelen voor ogen kan hebben, komt het wel eens voor dat een persoon meerdere
manieren van coping tegelijkertijd gebruikt.
2
, De invloed van persoonlijkheid
De Big Five bevat 5 dimensies van persoonlijkheid die elk de coping, de perceptie van ziekte
en gezondheidsgedrag op een andere manier beïnvloedt:
1. Openess (openheid voor ervaringen)
2. Conscientiousness: het nemen van verantwoordelijkheden en het hebben van
zelfdiscipline. Een hoge score op deze eigenschap lijkt te correleren met een goede
gezondheid. Probleemgerichte coping is kenmerkend voor mensen met deze
eigenschap
3. Extraversie: positief in het leven staan. Mensen met deze eigenschap kunnen beter
omgaan met aanhoudende stressvolle situaties, wat een positief effect heeft op de
gezondheid. Extraverte mensen schrijven problemen vaak toe aan externe,
veranderbare factoren
4. Agreeableness: flexibiliteit. Mensen die hier hoog op scoren, reageren vaak flexibel
op stressoren
5. Neuroticisme: het ervaren van veel negatieve emoties en angst. Mensen die hoog
scoren op deze eigenschap maken vooral gebruik van disfunctionele en op
emotiegerichte copingstrategieën
- Negative affectivity (NA): het hebben van een negatieve kijk op het leven en
een laag zelfbeeld. Het hoog scoren op deze eigenschap lijkt positief te
correleren met gezondheidsklachten
Onrealistisch optimisme/defensief optimisme is de opvatting dat nare dingen vaker
voorkomen bij andere mensen en dat goede dingen vaker bij jezelf voorkomen. Onrealistisch
optimisme heeft minder sterke effecten dan een algemene positieve instelling en neemt vaak
na een tijd af.
Hardiness is een kijk op het leven die gekenmerkt wordt door gevoelens van controle,
uitdaging en betrokkenheid. Deze kijk ontstaat vaak n.a.v. een fijne en uitdagende jeugd.
Personen die hoog scoren op hardiness lijken een soort buffer te hebben die hen gezond
houdt in tijden van stress. Mensen die laag scoren op deze eigenschap, lijken hoger te
scoren op neuroticisme.
Gedragstypen
Gedrag kan worden ingedeeld in verschillende typen:
- Type A-gedrag: competitief, snel vijandig, ongeduldig, prestatiegericht, snel
geïrriteerd en het gevoel hebben onder tijdsdruk te staan. Mensen met Type-A
gedrag reageren vaak emotioneel sterk op stress en hebben in stressvolle
situaties vaak een grote drang om de controle te behouden. Vijandige personen
vertonen meer gedrag dat slecht voor de gezondheid is, hebben minder buffers
tegen stress en reageren heftiger op stress dan niet-vijandige mensen
- Type C-gedrag: jezelf opofferen, passief zijn, veel met anderen meewerken en
negatieve gevoelens onderdrukken. Dit type wordt geassocieerd met een (klein)
verhoogd risico op kanker
- Type D-gedrag: gedrag dat past bij hoge scores op negative affectivity en sociale
inhibitie
De invloed van gedachten op stress
Locus of Control (LoC) is de mate waarin een individu de oorzaken van zijn/haar ervaringen
toeschrijft aan externe of interne factoren. De LoC blijkt in bepaalde mate van invloed te zijn
op de gezondheid. Er bestaan 2 soorten LoC:
- Interne LoC: mensen gaan er vaak vanuit dat ze zelf invloed kunnen uitoefenen op
hun leven en dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor het bereiken van succes of falen
- Externe LoC: mensen schrijven gebeurtenissen sneller toe aan factoren buiten
zichzelf en hebben het idee dat ze niet veel kunnen veranderen aan de dingen die
hen overkomen
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottekalk02. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
