Vitaal bedreigd
Inhoud
Week 1 - Airway ................................................................................................................................................................ 2
Hoorcollege 1: Airway – Luchtweg ............................................................................................................................... 2
Werkcollege 1.1 Klinisch redeneren ............................................................................................................................. 7
VerpleegTechnischeVaardigheden 1: Airway ............................................................................................................. 11
Week 2 - Breathing ......................................................................................................................................................... 13
Hoorcollege 2: Breathing ............................................................................................................................................ 13
Werkcollege 2.1: Klinisch redeneren .......................................................................................................................... 18
VerpleegTechnischeVaardigheden 2: Breathing ......................................................................................................... 18
Week 3 ............................................................................................................................................................................ 21
Hoorcollege 3: Circulatie 1 .......................................................................................................................................... 21
Werkcollege 3.1 Klinisch Redeneren........................................................................................................................... 27
VerpleegTechnische Vaardigheden 3: Circulation 1 ................................................................................................... 28
Week 4 ............................................................................................................................................................................ 29
Hoorcollege 4: Shock................................................................................................................................................... 29
Week 5 ............................................................................................................................................................................ 34
Hoorcollege 5: Acuut Coronair Syndroom .................................................................................................................. 34
Werkcollege 5.1: Ambulancezorg ............................................................................................................................... 37
Week 6 ............................................................................................................................................................................ 38
Hoorcollege 6: Disability 1 .......................................................................................................................................... 38
Week 7 ............................................................................................................................................................................ 46
Hoorcollege Disability 2 .............................................................................................................................................. 46
Klinisch Redeneren...................................................................................................................................................... 51
Week 8 ............................................................................................................................................................................ 54
Hoorcollege Exposure & Environment ........................................................................................................................ 54
,Week 1 – Airway
Deze week staat, onder andere, in het teken van de luchtweg (Airway). De luchtweg is een van de meest
vitale delen van het menselijk lichaam. Zonder vrije luchtweg is ademhaling niet mogelijk en ontstaat er
binnen enkele minuten een levensbedreigende situatie door hypoxie1.
Hoorcollege 1: Airway – Luchtweg
Airway
Beoordelen én vrijmaken van de luchtweg
• Luchtstroom?
• (Gedeeltelijke) obstructie?
• Luchtwegopeningshandelingen
Bij trauma fixatie en de (cervicale) wervelkolom
➔ Een vrije luchtweg is essentieel om zuurstof binnen te krijgen!
Bij een nekfractuur heb je kans dat je ruggenmerg met al je zenuwen wordt aangetast. Hierdoor wordt je ademhaling
aangestuurd. Daarom hoort de CWK bij de A.
Breathing
Beoordelen en ondersteunen van de ademhaling
• Ademhalingsbewegingen/geluiden
• Saturatie meten
• Rechtop zetten, zuurstof geven, vernevelen
• Zo nodig beademen
➔ Een niet-afwijkende ademhaling is essentieel voor een goede oxygenatie (opname/verzadiging met O2) en
ventilatie (elimineren CO2/lucht verplaatsing bij het ademen)!
Circulation
Beoordelen en ondersteunen van de circulatie
• Pols, bloeddruk, kleur, capillaire refill, bewustzijn?
• Stoppen van groot uitwendig bloedverlies
• Volumetherapie (infuus)
• Opsporen en behandelen van oorzaak van shock
➔ Een enorme circulatie is essentieel om zuurstof op celniveau te krijgen, het moet naar de doelorganen!
Disability
Beoordelen en ondersteunen van de neurologische toestand
• Bewustzijn, pupillen, bloedglucose, houding
• Optimaliseren van ABC, evt. glucose toedienen
• Opsporen en behandelen van onderliggende oorzaak
➔ Een normaal functionerend zenuwstelsel is essentieel voor het aansturen van de lichaamsprocessen!
➔ Deze heeft zuurstof en glucose nodig, dus ABC moet goed zijn.
! Denk altijd aan het glucose ! DONT FORGET GLUCOSE
Exposure/Environment
Inspectie van geheel ontklede patiënt (exposure) met controle van de omgeving (environment)
• Top tot teen/voor- en achterkant beoordeling;
• Temperatuur meten;
• Afkoelen voorkomen en waardigheid behouden;
1
Een conditie waarbij weefsels in het lichaam als geheel of in een bepaald deel van het lichaam niet voorzien worden van
voldoende zuurstof.
, ➔ Vroege opsporing van letsels en tekenen van ziekten is essentieel om verergering te voorkomen!
Hierna ga je pijn waarnemen en behandelen.
ABCDE-methode
Gestructureerde aanpak, bij elke letter:
• Bedenk: wat kunnen problemen zijn?
• Herkenning van de problemen.
• Behandeling van de problemen en/of ondersteuning van de vitale functie = levensreddende
handelingen/spoedinterventies.
Airway
Let bij een traumapatiënt op eventueel CWK-letsel! → CWK staat voor cervicale wervelkolom.
Hoe herken je de problemen?
Kijk/Luister/Voel:
• Bewegingen borst en buik
• Geluiden (Bij in- en uitademhaling)
• Luchtstroom door mond/neus
Geluiden:
• Snurken
• Heesheid
• Gorgelen
• Stridor (gierend geluid, veroorzaakt door een partiële luchtwegobstructie)
Een hoorbare ademhaling is dus NIET normaal!
LET OP: Een volledige obstructie kan ook een niet-hoorbare ademhaling geven!!!
Hoe klinkt een normale ademhaling?
Hoe maak ik de luchtweg vrij?
• Luchtwegopeningshandelingen
• Uitzuigingen, evt. zichtbaar corpus alienum verwijderen
• Stabilisatie cervicale wervelkolom (CWK)
• Hulpmiddelen: o.a. Guedell (mayotube)
• Verstikkingsprotocol
De student kent de ABCDE-methodiek en weet hoe deze gebruikt wordt bij de opvang van de vitaal
bedreigde patiënt.
Het is belangrijk dat er structuur aanwezig is in acute situaties.
• Prioriteiten stellen
• Volgorde levensreddende handelingen bepalen overlevingskans, diagnose is hierbij niet van belang.
• Hele acute zorg spreekt de zelfde taal.
De ABCDE’s voorzien in een veilige, snelle en adequate methodiek tijdens de eerst fase van de opvang. Dit is de
Primary survey. Hierin worden direct levensbedreigende zaken geanalyseerd en ondervangen met de daarbij
behorende levensreddende handelingen.. Daarna komt de secondary survey. In deze tweede fase wordt er de tijd
genomen om uitgebreid van top tot teen te onderzoeken.
, De ABCDE-methodiek is een gouden standaard bij de opvang van (potentieel) vitaal bedreigde patiënten. De
toestand kan snel, systematisch en met de juiste prioriteiten beoordeel worden.
Het is er om mortaliteit en morbiditeit terug te dringen → Treat first what kills first!! Do no further harm!!
De functies die van direct levensbelang zijn noem je vitale functies. Deze bestaan uit:
Vitale functie Ademhaling Circulatie Bewustzijn
Parameter Ademhalingsfrequentie Hartfrequentie Bewustzijnsverandering
Zuurstofsaturatie Bloeddruk
Verstoring van de vitale functies is het gevolg van ernstig onderliggend lijden. Bij een vitaal bedreigde patiënt zijn
één of meerdere vitale functies dusdanig verstoord dat zij dreigen te falen.
Wanneer de compensatiemechanismen falen, treedt razendsnel achteruitgang op.
Wanneer zijn de vitale parameters afwijkend?
Afkapwaarde van de vitale parameters
Ademhalingsfrequentie <9/minuut of > 30/minuut
Zuurstofsaturatie <90%
Polsfrequentie < 40/minuut of >130/minuut
Systolische bloeddruk <90 mmHg of > 200mmHG
Veranderd bewustzijn Afname van twee of meer punten op de Glasgow Coma Scale of afname van het
bewustzijn volgens de AVPU-schaal (Alert, Verbal, Pain, Unresponsive).
Ademhaling
Frequentie van 12-20 keer per minuut. Een versnelde of vertraagde ademhaling hebben als uiting van ernstig
onderliggend lijden. Bepaal de ademhalingsfrequentie door:
• Aantal ademhalingen in 15 seconden tellen en dan keer 4 = ademhalingscycli per minuut.
Zuurstofsaturatie in het bloed
Oorzaken van een verlaagde zuurstofsaturatie (hypoxie) in het bloed:
• Longaandoeningen (pneumonie, longembolie, exacerbatie COPD, pneumothorax en meer)
• Pijn bij ademen (ribfractuur, pleuritis, myogene klachten)
• Ernstige ziekte: sepsis (bloedvergiftiging)
• Verlaagde ademhalingsprikkel: CVA, delier, medicamenteus, intoxicatie, sepsis.
Circulatie
De hartfrequentie en polsdruk geven een weerspiegeling van het aantal hartslagen per minuut en de bloeddruk, en
daarmee informatie over de circulatie van het lichaam.
• Bepaling hartfrequentie: Aantal slagen in 15 seconden keer 4.
Hals (Arteria Carotis), Pols (Arteria Radialis), Lies (arteria Femoralis)
• Bepalen bloeddruk: Met een automatische meter. Indien niet lukt handmatig met stetoscoop.
Bewustzijn
Fluid resuscitation (Vloeistofresuscitatie)
De berekening van vochtbehoefte staat beschreven in module 'Vloeistofresuscitatie'.
• Urinemonitoring dient zo snel mogelijk plaats te vinden ter beoordeling van de circulatie en of er sprak is van
hemoglobinurie2 of myoglobinurie3.
2
Ziektebeeld, waarbij hemoglobine in de urine zit, maar geen rode bloedcellen. Dit kan wanneer er rode bloedcellen in de urine
hebben gezeten, maar kapot zijn gegaan.
3
Myoglobinurie is een eiwit dat in grote hoeveelheden voorkomt in de spieren. Dit komt vrij bij schade aan hart- en
skeletspieren en wordt door de nieren met de urine uitgescheiden.
