alle aantekeningen en leerdoelen uitgewerkt tijdens de cursus van 10 weken oncologische zorg jaar 3 hbo-v. met deze samenvatting en de powerpoints heb ik een 7 gehaald voor het tentamen!
Leerdoelen Oncologische zorg
De student kan de verschillen tussen goedaardige en kwaadaardige gezwellen
benoemen.
Een goedaardige tumor is geen kanker. Het gezwel groeit niet door andere weefsels
heen en verspreidt zich niet door het lichaam. Een goedaardige tumor kan wel tegen
omliggende weefsels of organen drukken. Dit kan een reden zijn om het gezwel te
verwijderen. Heel soms kan een goedaardige tumor kwaadaardig worden. Dan is een
behandeling nodig. Niet solide tumoren (= weke delen tumoren) zijn altijd
kwaadaardig.
Benigne:
- langzame groei - geen metastasering - drukt weefsel weg
- goed gedifferentieerd - ingekapseld
Maligne:
- snelle groei - wel metastasering - infiltreert in omliggend weefsel
- slecht gedifferentieerd - niet ingekapseld
Metastase (uitzaaiing) via bloedbaan (hematogeen) = via O2 arme aderen (1). Ook
via lymfe (lymfogeen) (2) en via ingroei in omliggend weefsel (3)
De ziekte kanker
Cellen zijn individuen die samen het lichaam vormen. In normaal weefsel celdood en
deling perfect in balans. Celdeling wordt geregeld door DNA (genen). DNA is het
erfelijk materiaal. Genen liggen op 23 paar chromosomen. De chromosomen
bevatten de blauwdruk voor de cel.
Een normale cel wordt beïnvloed door veel factoren uit de omgeving. Dit heeft
invloed op de celgroei en functie.
Door veranderingen in DNA (5 a 6 fouten in het DNA) wordt een normale cel een
kankercel. De cel heeft de mogelijkheid om eigen groei te controleren verloren.
Bij 1 verandering in het DNA kan het lichaam dit zelf nog oplossen.
Hoe ontstaat kanker?
De regelgenen zijn ontregeld. Regelgenen zijn die genen van de cel die betrokken
zijn bij de groei en deling van de cel. Een cel heeft ongeveer 100 regelgenen.
Wanneer deze regelgenen door een mutatie ontregeld worden kunnen ze van een
gewone cel een kankercel maken.
Er zijn twee groepen regelgenen in de cel:
- proto-oncogenen (stimuleren groei)
- tumorsuppressorgenen (beschermen tegen tumorgroei) → remmen van groei
Normaal zorgen fouten in het DNA ervoor dat de cel zelfmoord pleegt aan het einde
van de G2 fase om te voorkomen dat deze fouten doorgegeven worden naar de
dochtercellen. Cellen hebben hiervoor een zelfmoordprogramma: apoptose.
,De derde supereigenschap van kankercellen is dat ze dit zelfmoordprogramma
uitschakelen. Ze blijven leven en delen, met de fouten in hun DNA.
Het proces van het ontstaan van kwaadaardige tumoren wordt
oncogenese/carcinogenese genoemd.
Erfelijke en omgevingsfactoren werken samen bij de oncogenese.
Cel maakt zelf een groeifactor aan ipv dat hij een seintje krijgt. Hierdoor gaat de cel
zelf ongecontroleerd delen.
Hoe groter de tumor hoe meer voedingsstoffen de tumor nodig heeft. De tumor gaat
zelf bloedvaatjes maken, zodat er veel bloed (= dus voedingsstoffen) naar de tumor
toegaat.
Ontstaan van kanker:
1. Proto-oncogenen (stimuleren)
2. Tumorsuppressor (remmen)
3. Apoptose wordt uitgeschakeld
4. Meer bloedvaten = meer voedingsstoffen
5. Cel blijft maar delen, delen, delen door groeifactor
Soorten tumoren
Meer dan 100 soorten kanker
- Carcinoom: ontstaat uit epitheelcellen.
Specifieke benaming naar bepaalde epitheelcellen: adenocarcinoom,
basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom, urotheelcelcarcinoom
- Sarcoom: steun en bindweefsel
- Hematologische kanker → bloed → bijvoorbeeld leukemie → niet solide tumor
(geen vaste massa/ geen gezwel)
- Hersentumoren → hersencellen, voornamelijk zenuwcellen en steuncellen
/gliacellen
- Neuro-endocriene tumoren → neuro endocriene cellen
- Kiemceltumoren → kiemcellen of geslachtscellen
De student kan
de stadiëringssystematiek toepassen
(TNM classificatie).
T = tumor grootte
N = aantal lymfeklieren
M = metastasen op afstand
TNM alleen bij solide tumoren = gezwel!
T(is) = tumor is nog ingekapseld
,De student kan exogene en endogene factoren voor het risico op kanker
benoemen.
Endogene factoren:
- Hormonale invloeden (bijvoorbeeld oestrogeen bij mammaca)
- Genetische factoren (bijvoorbeeld BRCA 1 (borstkanker) en BRCA 2 gen) (familiaire
belasting)
- Gevolg van andere ziekten (bijvoorbeeld ziekte van Crohn verhoogd risico op tumor
in colon)
De student kan definiëren dat kanker een ziekte van de genen is.
Kanker is een ongecontroleerd deling van lichaamscellen. De cellen kunnen niet
meer stoppen met delen en groeien in omliggende weefsels (infiltratie) en
verspreiden door het lichaam (metastasering).
Fout in het DNA (mutatie):
Zat → zit Hier zat iemand → Hier zit iemand
Net → niet Het gaat net → Het gaat niet
Conclusie : verandering van 1 letter geeft een heel ander effect
De student kan infiltratieve groei en metastasering van de ziekte kanker
definiëren.
2. Infiltratie/invasieve groei (in omliggend weefsel)
3. Metastasering (met uitzondering van een basaalcelcarcinoom en een glioom)
Differentiatie:
1: laaggradig → lijken nog op originele cellen
2: intermediair → lijken iets minder op originele orgaancellen
3: hooggradig → lijken niet meer op de originele cellen
4: anaplastisch → cellen lijken nergens meer op
, De student kan de incidentie van de ziekte kanker in en buiten Nederland
schetsen
- Ruim 40% van alle mensen met kanker is
ouder dan 70 jaar
- AYA = Adolescents & Young Adults with
cancer (18-35 jaar).
2700 nieuwe patiënten per jaar. 75% geneest.
- kinderen met kanker (0-18 jaar) naar prinses
maxima centrum voor kinderoncologie
De student kan het globale ziekte traject
(zorgpad) van patiënten met kanker
beschrijven.
De student kan uitleggen hoe het zorgpad van de oncologische patiënt* is
en op welke manier de verpleegkundige een rol speelt bij de begeleiding en
behandeling van de oncologische zorgvrager.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zarrraah. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
