Samenvatting van het gedicht: Der Arme Heinrich, geschreven door Hartmann von Aue. Deze samenvatting is verduidelijkt met behulp van citaties uit het gedicht. Dit document bevat, behalve een samenvatting, ook informatie over de achtergrond, de structuur en stijl, de auteur en de historische achterg...
Waar gaat het over?
De wegen van de Heer zijn mysterieus. De ridder Heinrich von Aue moet dit in zijn eigen
lichaam ervaren, want hoewel hij een voorbeeldig leven leidt, wordt hij door God gestraft
door ernstig ziek te worden. Is dit een test of een straf? En moet hij zich aan de wil van God
onttrekken door een diepgelovige maagd aan te bieden om zich voor hem te offeren? Met
Der arme Heinrich creëerde Hartmann von Aue een klassieker uit de Middelhoogduitse
literatuur die rond 1200 zijn weerga niet kende. Het epische gedicht is zowel een
theologische legende als een retorisch geschoolde verhandeling over de hoofse cultuur van
die tijd. De christelijke zoektocht naar verlossing in het hiernamaals staat in contrast met een
ridderlijke ethiek die het bestaan van de ziel bevestigt. Op het hoogtepunt botsen religieuze
argumentatie en seculiere erotiek op elkaar in een opwindende opofferingsscène. Het was
niet in de laatste plaats dit contrast dat de tekst vooral in de 19e eeuw zeer populair maakte
en ervoor zorgde dat Der arme Heinrich tot op de dag van vandaag een van de meest
gelezen teksten in de middeleeuwse literatuur is gebleven.
Achtergrond
- Arme Heinrich is het meest gelezen werk van de middeleeuwse dichter Hartmann von
Aue.
- Inhoud: De deugdzame ridder Heinrich von Aue is besmet met lepra. Alleen het
vrijwillig gegeven bloed van een maagd kan hem genezen. Wanneer een meisje zich
daadwerkelijk als slachtoffer aanbiedt, accepteert Heinrich in eerste instantie
vreugdevol. Maar kort voor de fatale operatie herroept hij zijn beslissing, waarna God
hem geneest van de lepra en Heinrich het meisje als zijn vrouw neemt.
- De tekst gaat over het conflict tussen de wereld en God, de hoofse cultuur en de
vroomheid.
- Het is geclassificeerd als een hoofse legende en wordt beschouwd als een uitstekend
werk van hoog middeleeuwse literatuur.
- Het epische gedicht is geschreven in het Middelhoogduits, een zuivere schrijftaal.
- Het origineel van de tekst is verloren gegaan. Het is alleen in kopieën overhandigd.
- Zelfs hedendaagse dichterscollega's prezen Hartmann's geniale gebruik van het
Middelhoogduits.
- Het centrale motief in de voorstelling van Heinrich is de figuur van de goede zondaar.
- De botsing tussen religieuze argumentatie en erotische uitbeelding maakte de tekst in
de 19e eeuw zeer populair.
Samenvatting
De zaak van de Ridder van Aue
In Zwaben leeft een jonge ridder, die tot ver over de grenzen bekend staat om zijn
voorbeeldige levensstijl. Het goede ouderlijk huis was de basis voor een welvarend en
zorgeloos leven. Met onfeilbare deugdzaamheid en zuurverdiende opvoeding ontwikkelde hij
dit tot een bijna ideaal hoofs bestaan. Zijn betrouwbaarheid en oprechtheid worden in het
hele land gewaardeerd. Hij boeit zowel door morele integriteit als door uitzonderlijke
schoonheid. Deze man heet Heinrich von Aue. Maar hoe fragiel en vergankelijk zelfs de
gelukkigste wereldse omstandigheden zijn, ervaart hij drastisch aan den lijve.
"Toen Heinrich zoveel prestige en bezittingen had, zijn vrolijke gevoel en zijn wereldse
geluk, werd zijn verheven gevoel in de diepste vernedering gestort." (S. 235)
Heinrich is getroffen door lepra. Plotseling keren zijn medemensen, die eerder zo eerbiedig
waren geweest, zich van hem af. Net als Job wordt hij door God op de proef gesteld. Maar
terwijl Job zijn lot aanvaardde en verdroeg om Gods beloning te ontvangen, wanhoopte
, Heinrich over de zware klap. Te diep is zijn val en te groot zijn de dingen die hij moet
opgeven. Hij put alleen hoop uit berichten dat de ziekte heel anders is verlopen en in
sommige gevallen zelfs volledig kan worden genezen.
"Het was heel duidelijk voor Heinrich:/ Hij die in de hoogste achting leeft/ in deze wereld is
het minst voor God." (S. 237)
Hij bezoekt genezers in Montpellier, maar ze beschouwen hem als onherstelbaar verloren.
Overtuigd van het tegendeel, vervolgt hij zijn reis naar Salerno. Ook daar vertelt de beste
dokter hem dat hij praktisch gedoemd is te sterven. Hij geeft in ieder geval aan dat er een
mogelijkheid tot therapie bestaat, ook al is die slechts theoretisch. De dokter beweert dat de
hij niet kan worden genezen door wilskracht of door rijkdom. Heinrichs enige middel tot
genezing is het bloed van een gerespecteerde maagd. Wat de zaak echter moeilijk maakt, is
dat de maagd haar leven volledig uit eigen vrije wil en met volkomen onbaatzuchtige wil
moet opgeven. Nu realiseert Heinrich zich ook dat alle hoop tevergeefs is.
Het leven met de Meiers-familie
Hij keert gefrustreerd terug naar huis. Daar geeft hij al zijn bezittingen en land weg aan
armere mensen, zodat zij tenminste gelukkig zullen zijn en God misschien toch medelijden
met hem zal hebben. Het enige wat hij niet wil opgeven is een boerderij in het bos. De
huurder is een moreel onberispelijke man en Heinrich heeft hem altijd goed behandeld,
beschermd tegen geweld en nooit bedrogen. Daarom neemt de burgemeester zijn gevallen
heer mee om voor hem te zorgen. De kinderen van de Meier vermijden de zieke man. Alleen
zijn achtjarige, mooie dochter niet. Ze zorgt voor Heinrich en probeert hem te helpen waar ze
kan. Uiteindelijk verlaat ze zijn zijde helemaal niet. Heinrich probeert haar zijn welwillendheid
en dankbaarheid te tonen met allerlei geschenken.
"Je zou een maagd moeten hebben/ die volgroeid zou zijn/ en ook vastbesloten/ om de
dood voor je te ondergaan." (Dokter aan Heinrich, p. 243)
Drie jaar zijn voorbijgegaan als de vader Meier op een dag aan zijn meester vraagt waarom
zelfs de artsen van Salerno hem niet konden helpen. Zijn vrouw en dochter zijn ook
aanwezig en Heinrich vertelt hen nu dat hij zijn ziekte als een verdiende straf van God
beschouwt. Vroeger ging hij volledig op in zijn vreugdevolle leven zonder God te bedanken
voor zijn welzijn. Dus God had hem de lepra gegeven zodat hij weer bij zinnen kon komen. In
Salerno hadden de beste artsen hem verteld dat er maar één medicijn ter wereld was dat
hem kon genezen: een wijze maagd die in staat was om te trouwen moest haar dood
vrijwillig accepteren voor de zieke man, omdat alleen bloed uit het hart van zo'n meisje hem
kon genezen. Omdat dit medicijn voor hem ontoegankelijk was, was er niets anders te doen
dan geduldig en godvruchtig op de dood te wachten.
De beslissing van de Meier dochter
De dochter van Meier luisterde aandachtig naar Heinrichs verhaal. Zijn klaagzang en verdriet
raken haar zo diep dat ze 's nachts nauwelijks in slaap kan vallen. Ze moet de hele tijd
denken aan het lot van Heinrich en aan zijn wanhoop, totdat ze zelf uiteindelijk diep
verdrietig wordt begint te huilen. De ouders worden wakker van het snikken van hun dochter.
Pas na herhaaldelijk aandringen begint ze aarzelend de reden van haar verdriet te onthullen:
ze rouwt om het lot van haar heer, die ze allemaal op zo'n voorbeeldige en vriendelijke
manier had verzorgd als geen enkele andere heer van het landhuis ooit zou doen. Wie weet
wat er met hen zal gebeuren als ze hun meester eenmaal hebben verloren aan de dood.
Hun vader antwoordt dat deze straf van God helaas onomkeerbaar is. De mensen konden
niets doen tegen de wil van de Almachtige, en alleen het deugdzame verleden van Hendrik
redde hem van de verdrijving van de menselijke gemeenschap met vloek en schande. De
dochter accepteert deze uitleg, maar haar ongeluk wordt er niet minder door.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elisevanutenhove. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
