Hoofdstuk 1 algemene inleiding
Onrechtmatige daad
‘’Aansprakelijkheid over eigen onrechtmatig handelen.’’
Het draait hierbij om de aansprakelijkheid in een bepaalde hoedanigheid of kwaliteit. Niet om de
aansprakelijkheid over eigen foutief gedrag.
Rechtsplicht
Waarmee subjectief vermogensrecht correspondeert.
Subjectief vermogensrecht:
Een goed (art. 3:1 BW)
Een vermogensrecht (art. 3:6 BW)
Het recht op schadevergoeding
Geeft de benadeelde met de verplichting tot schadevergoeding aanspraak.
Rechtsplicht
- Een ander verplicht zich te onthouden van het toebrengen van schade door onrechtmatig
handelen, ook wel kale rechtsplichten.
Artikelen Wettekst
Nakoming moet worden Art. 3:296 BW Behalve als de wet of de
gevorderd. overeenkomst anders bepaalt,
- Verbintenissen (uit de kan iemand die verplicht is
wet) behalve geregeld iets te geven, doen of na te
in art. 6:27 e.v. laten, op vordering van de
gerechtigde door de rechter
worden veroordeeld. Ook kan
iemand die onder een
voorwaarde of tijdsbepaling is
gebonden, daarop worden
veroordeeld.
Aansprakelijke nakoming Art. 6:101 BW Als de benadeelde ook
daarvan niet rechtstreeks verantwoordelijk is voor de
afdwingen, maar kan de schade, wordt de
aanspraak op vergoedingsplicht
schadevergoeding worden proportioneel verminderd,
verminderd. afhankelijk van de
omstandigheden en de ernst
van de fouten.
Bij schade aan een zaak die
een derde voor de benadeelde
had, worden de
omstandigheden van die
derde ook aan de benadeelde
toegerekend.
Plaats in de wet
Art. 6:74 BW; Niet nakoming van een verbintenis.
Art. 6:95 BW e.v.; Regels over schadevergoeding.
Art. 6:169 BW e.v.; Aansprakelijkheid voor personen en zaken geregeld.
Art. 6:185 BW e.v.; Bijzondere kwalitatieve aansprakelijkheid.
Wanprestatie en onrechtmatige daad
1. Overeenkomst kan zelf een verbintenis in het leven roepen (primaire verplichtingen uit
overeenkomst).
2. Niet-nakoming primaire verplichtingen verplicht tot schadevergoeding (art. 6:74 BW).
3. Tekort in de nakoming van verbintenis kan als onrechtmatige daad worden aangemerkt.
Samenloop
‘’meerdere rechtsregels tegelijkertijd toepasbaar zijn op dezelfde gebeurtenis.’’
Uitgangspunt: toepasselijke rechtsgronden is dat ze cumulatief van toepassing zijn en dat rechtsgronden
tot verschillende rechtsgronden leiden die niet tegelijkertijd kunnen intreden.
Regels:
Verschillende grondslagen leiden tot verschillende gevolgen.
Schadevergoedingsregeling (art. 6:95 BW e.v.).
Maakt meestal niet uit op welke grondslag de aansprakelijkheid op gebaseerd wordt.
1
, Onverschuldigde betaling (ook wel ongerechtvaardigde verrijking) lopen samen met vordering uit
onrechtmatige daad.
Aansprakelijkheid
Vertrekpunt: ieder draagt zijn eigen schade, ook wel buitencontractuele aansprakelijkheid.
Mogelijkheid jezelf in te dekken door zelf verzekeringen af te sluiten, vaak bij firstpartyverzekeringen.
Belangrijke uitzonderingen:
Iemand anders verantwoordelijk kan worden gehouden voor de schade die is ontstaan, deze kan dan op
hem/haar worden afgewenteld.
Afwenteling van de schade gaat via het aansprakelijkheidsrecht.
Relatief hoge drempels, maar leidt wel tot volledige vergoeding.
Dit leidt ertoe dat in toenemende mate een beroep wordt gedaan op het aansprakelijkheidsrecht.
Doelen:
1. Onderscheid
Aansprakelijkheid uit contract; contractuele aansprakelijkheid. Denk aan met oog op
aanspraken wegens tekortschieten in contractuele verplichtingen, geregeld in art. 6:74 BW
e.v.
Aansprakelijkheid uit wet; buitencontractuele aansprakelijkheid. Denk aan met oog op
aanspraken uit onrechtmatige daad en kwalitatieve aansprakelijkheden, geregeld in art.
6:162 BW e.v. en 6:169 BW e.v.
2. Aansprakelijkheid gebaseerd op gedrag (doen of nalaten), dit heet ook wel gedragsrecht.
Strafrecht
‘’regelt publiekrechtelijke reactie op wat bij de wet strafbaar gesteld is door het OM.’’
Doel:
Dader bestraffen.
Gedrag bij dader en anderen in toekomst voorkomen (specifieke en generale preventie).
Het legaliteitsbeginsel; Gedragingen niet strafbaar kunnen zijn als het niet als een delict in de wet is
neergelegd.
Belangrijke verbanden:
Strafbaar gedrag onrechtmatig (art. 6:162 BW).
Leidt het tot schade? Dan geldt er een verplichting tot schadevergoeding.
Privaatrechtelijke aansprakelijkheidsrecht, hierbij is de omvang van de schade beslissend.
Omvang van de schade regelt ook de omvang van de schadevergoeding.
De ernst van de normschending kan ook een rol spelen.
Aansprakelijkheid en verzekering
Firstpartyverzekering rust op grond van verzekeringsovereenkomst (art. 7:925 e.v.).
Tussen verzekerde en verzekeraar verbintenis, overeenkomst (polis) omschreven voorwaarden.
Contractuele verhouding, wordt beheerst door de polis en door de regels uit de wet ten aanzien van de
verzekeringsovereenkomst, net als regels van algemene contractenrecht.
Financiële gevolgen thirdpartyverzekering
Financiële gevolgen wordt gesteld onder in polis omschreven voorwaarden gedekt door de
aansprakelijkheidsverzekeraar.
Doel vermogen van de aansprakelijkgestelde partij te beschermen, maar benadeelden ook
beschermd tegen financieel onvermogen van de aansprakelijke (Art. 7:954 BW).
Buitencontractuele aansprakelijkheid veel open normen kent, biedt rechter veel ruimte.
Europeanisering
‘’Nederlandse aansprakelijkheidsrecht beïnvloedt door Europese regelgeving en rechtspraak. ‘’
Bepalingen voorbehouden aan het in Luxemburg gevestigde Hof van Justitie voor de Europese Unie;
Uitspraken HvJ EU zijn hierdoor rechtstreeks van betekenis voor het nationale Nederlandse recht.
Sprake van constutionalisering van privaatrecht.
Hoofdstuk 2 Aansprakelijkheid voor eigen gedrag op grond van art. 6:162
BW
Het wettelijk systeem
De verplichting tot schadevergoeding ontstaat indien de schade een gevolg is van de onrechtmatige
gedraging.
Voorwaarden:
Gedraging
Onrechtmatigheid
2
, 1. De onrechtmatige gedraging
Gronden/schadeveroorzakende gedraging onrechtmatig aangemerkt:
Een inbreuk op een recht.
Een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht.
Een doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk
verkeer betaamt.
Als er geen sprake is van handelen ‘in strijd met de wet’ of als onduidelijk is of er wel sprake is van ‘een
inbreuk op een recht’ kan ‘onbehoorlijk’ gedrag aanleiding geven tot schadevergoeding.
2. De toerekening
Dader toegerekend als hij ‘schuld’ heeft. Schuld heeft hierbij de betekenis ‘verwijtbaar’. Dader
verantwoordelijk voor onrechtmatig gedrag als er gesproken kan worden van ‘een oorzaak welke
krachtens... de in het verkeer geldende opvattingen’ voor rekening van de dader komt.
Schuld hierbij niet noodzakelijk.
Art. 6:162 BW; Naast vaststelling onrechtmatige gedraging, gedrag ook toegerekend moet worden aan het
gedrag van de dader.
Aansprakelijkheid van rechtspersonen
Rechtspersonen kunnen onrechtmatig handelen en op grond van art. 6:162 BW aansprakelijk worden
gesteld. Iemand formeel niet bevoegd is om rechtspersoon te vertegenwoordigen dan kan de
rechtspersoon toch wel aansprakelijk zijn voor zijn gedragingen (Knabbel en babbel-arrest). Gronden
rechtspersoon aansprakelijk gesteld kan worden voor onrechtmatig handelen:
Door formeel bevoegd orgaan van de rechtspersoon onrechtmatig wordt gehandeld.
Gedragingen van niet-formeel bevoegde persoon toch aan die persoon worden toegerekend, in
maatschappelijk verkeer als gedragingen van die rechtspersoon hebben te gelden.
Rechtspersoon aansprakelijk, dan sluit dat niet uit tevens een natuurlijk persoon aansprakelijk is.
Rechtvaardigingsgronden
Overmacht (als noodtoestand).
Noodweer.
Uitvoering van een wettelijk voorschrift.
Bevoegd gegeven ambtelijk bevel.
Zaakwaarneming kan een rechtvaardigingsgrond opleveren.
Voorbeeld: forceren van een deur om beginnende brand te blussen.
Rechtvaardigingsgrond heeft op grond van art. 6:162 BW een belangrijke functie, het kan namelijk het
aanvankelijke wegnemen.
3. De relativiteit van de norm
Art. 6:163; relativiteitsbeginsel.
Kan leiden dat, ondanks overtreding van een norm, toch geen aansprakelijkheid wordt
aangenomen omdat de overtreden norm de belangen die in het concrete geval geschonden zijn
niet beschermd.
Beperkte strekking wettelijke norm neemt niet weg dat, vervolgens kan worden nagegaan of er niet
tegelijkertijd andere normen zijn geschonden.
Onderlinge verhouding van de onrechtmatigheidscriteria
Art. 6:162 lid 2 BW
Onrechtmatigheidsvormen
Bedoeling van wetgever is geweest om aan elk van de onrechtmatigheidsgronden een zelfstandige
betekenis te kennen.
Voldaan aan 1 van de gronden? Dan staat de onrechtmatigheid van de gedraging vast. Aanvullende
toetsing zal voordoen als het feit van de inbreuk onvoldoende houvast biedt voor de beoordeling van de
onrechtmatigheid van de gedraging of de wettelijke norm die is geschonden.
Inbreuk en strijd met de wet vroeger als enige criteria
Zutphense juffrouw arrest
Consequentie van strikte opstelling is dat schadelijk gedrag dat duidelijk als maatschappelijk onbehoorlijk
wordt ervaren niet tot aansprakelijkheid leidt omdat de rechter van oordeel is dat in dit geval niet aan een
van beide criteria is voldaan.
Lindebaum/Cohen arrest
Hoge Raad het de strijd met de rechtsplicht van de dader toegevoegd. Nu verwoordt naar handelen in
strijd met ‘hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt’.
De inbreuk op een (subjectief) recht
Onrechtmatigheid van de gedraging bestaat in de aanwijzing van bepaalde typen van schadetoebrenging,
die op het eerste gezicht (ook wel ‘prima facie’) al onrechtmatig zijn. Indirect tot uitdrukking gebracht dat
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper IrisStudies. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
