1
Sensatie zoeken: onderzoek naar leeftijds- en geslachtsverschillen en vermijdende coping onder
Nederlandssprekende jongvolwassenen
Annabel Bunschoten
Studentnummer: 2727939
Begeleider & Eerste beoordelaar: Frederica Martijn
Tweede beoordelaar: Dr. Annet Kleiboer
Bachelor these Klinische Leerlijn – Klinische Psychologie
Juli, 2024
Vrije Universiteit Amsterdam
Aantal woorden: 5988
, 2
Abstract
Het doel van huidig onderzoek was het onderzoeken van het correlationele verband tussen leeftijd,
geslacht, vermijdende coping en sensatie zoeken onder Nederlandssprekende jongvolwassenen, door
middel van een cross-sectioneel onderzoeksdesign. Huidig onderzoek stelde de vraag: Hoe houden
leeftijd, geslacht, vermijdende coping en sensatie zoeken verband met elkaar? Kennis over
invloedrijke factoren van sensatie zoeken zijn cruciaal vanwege diverse risicovolle gedragingen en
schadelijke gevolgen die gerelateerd waren aan een hoge mate van sensatie zoeken. Het gebruik van
vermijdende copingstrategieën bleek destructief te zijn, hierom was het interessant om te
onderzoeken of dit wellicht correleert met de persoonlijkheidseigenschap sensatie zoeken. De
steekproef betrof 1540 proefpersonen tussen de 18 en 35 jaar oud. Sensatie zoeken werd gemeten
door de UPPSP-NL-SHORT, en diende als zowel afhankelijke als onafhankelijke variabele.
Vermijdende coping werd gemeten door de Brief COPE en was een afhankelijke variabele. Leeftijd
en geslacht waren onafhankelijke variabelen. De eerste correlatieanalyse toonde een significant
effect van leeftijd: naarmate de proefpersonen ouder werden, nam de mate van sensatie zoeken af.
Een one-way ANCOVA toonde aan dat mannen significant hoger scoorden op sensatie zoeken dan
vrouwen, nadat was gecorrigeerd voor leeftijd. Uit een multiple regressieanalyse met interactieterm
bleek dat geslacht significant als moderator fungeerde bij het verband tussen vermijdende coping en
sensatie zoeken. Dit verband bleek onverwacht sterker voor vrouwen dan voor mannen. Deze
bevindingen van huidig onderzoek benadrukten het belang van leeftijds- en geslachtsverschillen bij
het praktisch ontwikkelen van interventies voor het verminderen van sensatiezoekend gedrag en het
bevorderen van constructieve copingstrategieën bij jongvolwassenen.
, 3
Sensatie zoeken: onderzoek naar leeftijds- en geslachtsverschillen en vermijdende coping onder
Nederlandssprekende jongvolwassenen
“Sensatie zoeken is een eigenschap die wordt gedefinieerd door de behoefte aan gevarieerde,
nieuwe en complexe sensaties en ervaringen en de bereidheid om fysieke en sociale risico’s te nemen
omwille van dergelijke ervaringen” (Zuckerman, 2014, p. 10). Sensatie zoeken kan worden
beschreven als zowel een persoonlijkheidseigenschap als een toestand, volgens Zuckerman (2014, p.
11). Individuen met de neiging tot sensatie zoeken, kunnen risicovol gedrag vertonen dat resulteert in
het ervaren van meer stimulatie. Het nemen van risico’s, om de gewenste opwinding te bereiken,
correleert met het zoeken naar sensatie, alhoewel het nemen van risico’s geen primair motief is voor
sensatie zoeken. Deze individuen die geneigd zijn tot sensatie zoeken, zoeken risico niet op voor
eigen belang, maar accepteren dit als mogelijk gevolg in ruil voor deze opwinding (Zuckerman,
1994, zoals aangehaald in Roberti, 2004).
Risico’s nemen en het verlangen naar het ervaren van nieuwe stimuli is kenmerkend voor
sensatie zoeken. Volgens onderzoek door Blanchard et al. (2009) naar sensatie zoeken, zijn er
aanwijzingen dat een hogere mate van sensatie zoeken samenhangt met een vergrootte
psychologische en neurobiologische gevoeligheid voor het misbruiken van drugs. Uit het onderzoek
van Jonah (1997) bleek dat er een positieve relatie bestaat tussen sensatie zoeken en risicovol
rijgedrag, en een ander onderzoek toont aan dat sensatie zoeken een voorspeller is voor het
deelnemen aan fysieke en verbale agressie (Joireman et al., 2003). Volgens Zuckerman en Kuhlman
(2000) wordt een positieve correlatie gevonden tussen sensatie zoeken en risicovol gedrag in de
adolescentie. De adolescentie wordt wereldwijd gekenmerkt door een hogere mate van sensatie
zoeken. Er vindt een stijging plaats van sensatie zoeken vanaf de pre-adolescentie tot in de late
adolescentie, met een piek op 19 jaar, waarna vervolgens de mate van sensatie zoeken afneemt
(Steinberg et al., 2017). Dit kan betekenen dat een relatief jonge leeftijd een belangrijke factor is
voor sensatie zoeken. Een andere factor voor sensatie zoeken is het mannelijk geslacht. Mannen laten
namelijk hogere niveaus van sensatie zoeken zien dan vrouwen (Cross et al., 2013). Wanneer
mannen hoge niveaus van sensatie zoeken hebben, kan dit leiden tot het meer nemen van risico’s,
prioriteren van korte termijndoelen, impulsiviteit, dominantie, competitie en seksuele opwinding
(Cross et al., 2011). Sensatie zoeken brengt dus verschillende negatieve gevolgen met zich mee. Dit
kan een probleem vormen voor de individuen die de neiging hebben tot het zoeken van sensatie,
omdat hogere niveaus van sensatie zoeken zijn gecorreleerd met verschillende vormen van risicovol
gedrag.
Verschillende studies onderzochten de variabiliteit van sensatie zoeken tussen individuen.
Sensatie zoeken werd als persoonlijkheidseigenschap omschreven (Blanchard et al., 2009; Roberti,
2004) en bleek een erfelijk component te hebben, met een erfelijkheidscijfer van 58% (Fulker et al.,
