Antwoorden
Uitwerkingen werkgroepen Medische Sociologie (GZW, jaar 2)
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Voorbereidende vragen en werkgroepopdrachten Medische Sociologie
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 34 pagina's
Voorbeeld 4 van de 34 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
2 beoordelingen
Door: matsgzw • 4 jaar geleden
Door: lisagzw • 4 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
WerkgroepenMedische
Sociologie
Gezondheidswetenschappen, jaar 2
Uitwerkingen van de
voorbereidende opdrachten &
werkgroepopdrachten
Inhoud
Werkgroepen Medische Sociologie ..................................................... 1
Werkgroep 1 .................................................................................... 1
Werkgroep 2 .................................................................................... 2
Werkgroep 3: Sociaal constructivisme ............................................ 5
Werkgroep 4: Chronische ziekte/beperking en Disability Studies .. 9
Werkgroep 5: Sociale ongelijkheid, klimaatverandering en
gezondheidsbevordering ............................................................... 14
Werkgroep 6: Patiëntenrechten en bijzondere doelgroepen: het
juridisch kader voor vrijheidsbeperking (Wet Bopz) ..................... 19
Werkgroep 7: De patiënt de baas? Patiënt-hulpverlener relaties in
sociologisch en juridisch perspectief............................................. 21
Werkgroep 8: Sociologie van het lichaam & innovative health
technologies .................................................................................. 29
,Werkgroepen Medische Sociologie
Werkgroep 1
Introductie
Gezondheidswetenschappers staan voor dilemma’s als het gaat om preventie en gezondheidsbevordering.
Bijvoorbeeld: moet vaccineren verplicht worden? Mogen verzekeraars goedkopere polissen aanbieden aan niet-
rokers? De antwoorden die mensen geven op deze vragen zijn voor een deel cultureel bepaald. De
gezondheidswetenschapper in spe komt onherroepelijk in aanraking met mensen die vanuit hun
levensbeschouwelijke, culturele of religieuze achtergrond over bepaalde kwesties anders denken. Onze eigen
achtergrond kleurt hoe we tegen gezondheidsproblemen en oplossingen daarvan aankijken. Een kwalitatief goed
gezondheidszorgsysteem biedt toegang tot zorg voor iedereen. Maar de eigen achtergrond kleurt wel de blik van de
beleidsmakers, zorgverleners, en politici die nadenken en beslissingen nemen over de gezondheidszorg.
Interculturalisatie en aandacht voor culturele diversiteit is één van de speerpunten van het beleid van VU en van
VUmc. Interculturalisatie is het proces waarbij culturen zich op een positieve manier met elkaar kunnen verbinden.
In deze werkgroep besteden we aandacht aan dit proces binnen onszelf en in de interactie in de werkgroep, en leren
we elkaar beter kennen. We doen dit aan de hand van een interventie die ontwikkeld is door kunstenares Lina Issa
(Art Partner). Zij inventariseerde binnen VUmc opvattingen over culturele diversiteit aan de hand van vier vragen:
Wie is de ander? Wat is de norm? Wanneer voel ik mij kwetsbaar? En wanneer heb ik een tolk nodig? De
antwoorden die zij verzamelde laten een rijkgeschakeerd beeld zien van interculturalisatie maar tevens werd
duidelijk dat medewerkers tegen dingen aanlopen en worstelen met normen en verwachtingen die hen worden
opgelegd. In deze werkgroep gaan we hier zelf mee aan de slag. Twee vragen (Wat is de norm? Wie is de ander?)
passen we toe op preventie en gezondheidsbevordering. Doe je bijvoorbeeld zelf wel eens iets waarvan je weet dat
het potentieel schadelijk is? Hoe kijk je aan tegen alcoholgebruik? En kijk je anders naar alcoholgebruik dan naar
andere potentieel schadelijke middelen zoals tabak of drugs? Hoe kijk je misschien wel aan tegen ouders die hun
kind niet laten vaccineren of hoe kijk je naar ideeën van anderen over gezondheid en ziekte? Bewustwording van je
eigen achtergrond en hoe je tegen gezondheid en ziekte aankijkt is belangrijk voor je latere werk, en beïnvloedt hoe
je dat werk zal vormgeven. In deze werkgroep maken we kennis met elkaar, met de docent, en met de cursus. We
stellen onszelf de vragen: Wie is de ander? Wat is de norm? Antwoorden kunnen zowel persoonlijk zijn als
professioneel.
Leerdoelen
Doel van deze werkgroep is dat studenten
1. kunnen uitleggen wat de doelstellingen en werkwijze van deze cursus zijn
2. zich bewust zijn van hun eigen waarden en normen ten aanzien van preventie en gezondheidsbevordering
3. de sociale inbedding van lekenkennis, lifestyle en risico kunnen beschrijven en voorbeelden geven
Literatuur
Nettleton S (2013). Introduction. Chapter 1 in: The Sociology of Health and Illness. Cambridge: Polity Press, p. 1-12.
Rode draad H1:
Social processes impinge upon our health and well-being. The sociology of health and illness is therefore not
confined to narrow domain of the formal institutions of medicine but studies this social processes. It is concerned
with all those aspects of contemporary social life which impinge upon wellbeing throughout the life course. The
development of the sociology of health and illness has to be understood in terms of its relation to the dominant
paradigm of Western medicine: biomedicine. Biomedicine rests upon the biomedical model, based on five
assumptions. These assumptions have been criticized, and the sociology of health and illness seeks to offer
alternative ways of interpreting what happens in medicine, and of what is important in health and healing. A
comprehensive sociology of health and illness must involve the study of health and illness in society at three levels:
individual, social and societal. There is debate about how to characterize the scope of sociology of health and illness
(table 1.1, Nettleton 2013). Some authors classify its content within theoretical paradigms. Some are concerned with
empiricism without theory, or the other way around. The concerns of both medicine and sociology of health and
illness are different today from what they were twenty years ago; they have much more in common because of
recent transformations in medicine (fig.1.1, Nettleton, 2013). The contemporary relationship between sociology of
health and illness and medicine is best characterized as a sociology in medicine and a sociology of medicine.
1
,Leesvragen:
1. Geneeskunde, gezondheidszorg en gezondheid en ziekte zijn de laatste decennia van karakter veranderd.
Waarom vragen deze veranderingen om een sociale bestudering van ziekte en gezondheid?
Het is meer patiëntgericht en de patiënt neemt meer het heft in eigen handen (zelfdiagnostisering). Het gaat niet
meer om de beste oplossing volgens het biomedische model, maar ook om de ervaring van de patiënt en de wensen
van de patiënt. Het sociale vlak van ziekte en gezondheid wordt erkend, in plaats van alleen het biologische vlak.
2. Nettleton beschrijft het biomedische model met kenmerken daarvan, maar ze beschrijft ook kritiekpunten.
Welke kenmerken en kritiekpunten beschrijft ze en hoe kijk jij daar tegenaan?
Kenmerken van het biomedische model:
- Mind-body dualisme
- Mechanische metafoor
- Technologisch imperatief
- Reductionistisch
- Doctrine van specifieke etiologie
- Objectief
Kritiekpunten:
- Effectiviteit wordt overspeeld
- De geschiedenis van het biomedische model is geen stijgende lijn van succes
- Negatieve effecten die optreden, zoals antibioticaresistentie
- Patiënten zijn afhankelijk van experts
- Geen plek voor het lichaam binnen de sociaalecologische context
- Het behandelen van patiënten als passieve objecten in plaats van personen
- Het behandelen van normale aspecten van het leven als een medisch probleem dat opgelost moet worden
(medicalisering)
- Ziekte is een sociaal construct en er is dus niet één waarheid
- Wat geldt als goede medische kennis ontstaat door sociale processen
Ik denk dat niet alles vanuit een biomedisch standpunt bekeken moet worden, hoewel dit wel gebaseerd is op
degelijk wetenschappelijk onderzoek en ook zeker positieve effecten heeft, moet er ook geluisterd worden naar de
wensen van de patiënt en hun beleving. Dit blijft een persoon en niet ‘de volgende in de wachtrij die behandeld
moet worden’.
3. Waar houden sociologie ín en sociologie ván de geneeskunde zich mee bezig? Kun je voorbeelden geven?
Sociologie in geneeskunde houdt zich bezig met sociologisch onderzoek naar de behoeften en interesse van
geneeskunde. Dit is een aanvulling op de geneeskunde, om dingen beter te laten verlopen. Bijvoorbeeld patiënt-arts
relaties, therapietrouw en het identificeren van sociale factoren in het ontstaan van ziekte. Sociologie van
geneeskunde is een meer kritische aanpak, waarbij de leek in plaats van de medische kijk op gezondheid en ziekte
bevoorrecht is; de dominantie van de geneeskunde wordt erkend; de grenzen van het medische beroep in twijfel
worden getrokken; en de functies van medische organisaties onder de loep worden genomen. Hier wordt er
bijvoorbeeld sociologisch onderzoek gedaan naar sociale constructen van ziekte en medicalisering.
Werkgroep 2
Introductie
Veertig jaar geleden riepen ‘ziekte en gezondheid’ beelden op van instituties in de vorm van ziekenhuizen,
psychiatrische instellingen, verpleegkundigen en dokters in witte jassen. Tegenwoordig hebben we ook andere
beelden: psychologen, privéklinieken, voedsel, yoga, fitness, eHealth en ontstressen in de natuur. Gezondheid en het
voorkómen van ziekte zijn een motief geworden in ons dagelijks leven. Ziekte en gezondheid krijgen dus vorm in
veranderende sociale contexten. Decennia geleden bleven wetenschappers die ziekte in context bestudeerden dicht
bij het artsenberoep, en de daarbij behorende biomedische manieren van denken en doen. Een bekende
wetenschapper uit de jaren vijftig van de 20e eeuw is Talcott Parsons, die de beroepsgroep ‘artsen’ bestudeerde en
concludeerde dat artsen zieke mensen een legitieme plaats in de maatschappij verschaffen. Wie zich ziek voelde en
zich door artsen liet behandelen, was gelegitimeerd ziek en had bijvoorbeeld recht op ziekteverlof en uitkeringen.
Vanaf de jaren zestig stelden sociaal wetenschappers vragen bij deze functie van het artsenberoep, evenals bij de
aannames achter het biomedische denken: waar was de macht van artsen op gebaseerd, hoe waren de claims op
2
, medische kennis van de geneeskunde tot stand gekomen, wat waren de sociale gevolgen van een uitdijend ‘medisch
bolwerk’? Vanaf de 60-er jaren kwam er maatschappijkritiek op uitgangspunten en functioneren van de
geneeskunde. De wisselwerking tussen maatschappelijke kritiek en sociale theorievorming over ziekte, gezondheid,
zorg en geneeskunde bewerkstelligde verder onderzoek naar ‘ziekte in context’, met verschillende theoretische
stromingen en praktisch onderzoek. De geneeskunde nu is veranderd, evenals de sociale bestudering van ziekte.
Gezondheid en ziekte spelen zich niet meer voornamelijk af in de beslotenheid van spreekkamers en ziekenhuizen,
maar in het dagelijkse leven met zelfregulatie, disease management en preventie, en de geneeskunde en de sociale
bestudering van ziekte en gezondheid zijn naar elkaar toe gegroeid. Hiermee zijn de gezondheidswetenschappen van
belang geworden. Dus: omdat gezondheidszorg zich meer uitstrekt tot sociale domeinen van het leven, wordt sociale
kennis in de geneeskunde en in de relatief nieuwe gezondheidswetenschappen geïntegreerd. In hoofdstuk 3
beschrijft Nettleton de sociale inbedding van lay health beliefs, lifestyle en risk. Opvattingen over gezondheid
kennen immers een sociale inbedding en leefstijl en risico kunnen niet los worden gezien van sociale omgevingen
waarin mensen leven. In deze werkgroep concentreren we ons op deze bredere sociale inbedding.
Leerdoelen
De student
1. kan vraagstukken rond gezondheid preventie en zorgpraktijken analyseren vanuit het perspectief van de
sociologie van de geneeskunde,
2. kan uitleggen wat het verschil is tussen het biomedische en het biopsychosociale model
Literatuur
Nettleton S (2013). Introduction. Chapter 1 in: The Sociology of Health and Illness. Cambridge: Polity Press, p. 1-12.
Nettleton S (2013). Lay Health Beliefs, Lifestyles and Risk. Chapter 3 in: The Sociology of Health and Illness.
Cambridge: Polity Press, p. 34-64.
Rode draad H3:
Sociologist’s interest in health emerged as a reaction to the biomedical model, which focused primarily on disease.
Health is a product of social and behavioural factors. This chapter examines three key issues in the sociology of
health. It argues that beliefs about health are rooted in wider socio-cultural contexts, and that lifestyles and risk are
inseparable from the socio-economic structures in which individuals live out their lives. The central thesis of this
chapter is: beliefs about health and illness, lifestyles, and risk (perceptions) are at once individual and social, and as
such are influenced by prevailing social and medical ideologies. Key concepts are discussed in detail and a lot of
examples are given. General points for all the issues are: 1. the value of the concept to health care and practice;
2.the development of the concept in medical sociology; 3. many (!) examples of social embeddedness. The
conclusion is that understandings and beliefs about health clearly vary among groups. This variation is largely
accounted for by the social, cultural, biographical and economic context within which individuals are located.
Lifestyle refers to those aspects of life over which individuals appear to have some choice –and as such tend to
emphasize differential patterns of consumption, such as exercise and smoking. However we have seen that this
interpretation is a rather naïve one, as people’s lifestyles, like their beliefs and risk perceptions, are, to a significant
extent, socially embedded and socially structured.
Leesvragen:
1. Waarom zijn de in dit hoofdstuk besproken concepten in de sociologie van gezondheid en ziekte van belang?
De opvattingen over gezondheid verschillen sterk tussen verschillende personen. Zij hebben verschillende
opvattingen over gezondheid en ziekte. Iemand kan zijn/haar lifestyle beïnvloeden vanuit opvattingen, maar deze
lifestyle is ook grotendeels al bepaald door de sociale context. Ook de waargenomen risico’s zijn verschillend voor
verschillende personen. Gezondheid wordt steeds meer gezien als een ‘product’, dit kan gekocht worden door
middel van gezond eten en sporten. Om het concept gezondheid te begrijpen moet je de leken perspectieven,
lifestyles en risicofactoren bestuderen.
2. Waarom is kennis van lekenopvattingen over ziekte en gezondheid van belang? En waarom zijn betekenissen
die mensen aan ziekte en gezondheid geven van belang?
Deze opvattingen kunnen bijdragen aan professional-patiëntinteracties, het slagen van
gezondheidspromotieprogramma’s en het draagt bij aan kennis over informele gezondheidszorg. Hiermee kan je
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esmeedriehuis. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 48298 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen