Hoofdstuk 1 Geschiedenis van de moderne bureaucratie
1.1 Klassieke voorbeelden: kerk en leger
In de kerk wordt de hiërarchie bepaald door het verschil in kennis over waarden en
geloofsopvattingen, en vooral het verschil in deugdzaamheid dat men aan de dag legt. In het leger
geldt ook een sterke hiërarchie, gebaseerd op kennis, loyaliteit en ervaring. Leger en kerk zijn gericht
op het ordenen van mensen. Het is vooral belangrijk of iedereen op de juiste positie komt in de
hiërarchie. Dit denken is toegepast in het vormgeven over organisaties met als gevolg veel aandacht
voor de inrichting van de hiërarchie van posities: positioneel organiseren.
1.2 Negentiende eeuw: het begin
Het scientific management geeft aan ordening een wetenschappelijke legitimering. Door het
rationaliseren van de arbeidstaak, resulterend in een reductie van de werkzaamheden tot de kleinst
mogelijke eenheid, wordt de grootst mogelijke efficiency bereikt. Het middenkader houdt toezicht
op de uitvoering van taken en voorschriften en de nalevering van de spelregels om de harmonie in
onderlinge relaties te bewaken. De omvang van het middenkader wordt bepaald door de span of
control.
1.3 Twintigste eeuw: de ontwikkeling
De human-relations-beweging vraagt aandacht voor de psychologische aspecten die medebepalend
zijn voor een efficiënte uitvoering. De hiërarchische principes blijven onaangetast. De ordening van
de bureaucratieën is een zuilenmaatschappij met een strikte scheiding tussen de zuilen aan de basis.
1.4 Eind twintigste eeuw: de kentering
Centraal voor het voortbestaan worden nu de interactie met de omgeving en de integratie van de
onderdelen. Concurrentie dwingt bedrijven de coördinatie tussen afdelingen aan te scherpen.
1.5 Stand van zaken nu: begin eenentwintigste eeuw
Vrijwel alle grote bureaucratieën, in welke sector dan ook, zijn bezig met het invoeren van nieuwe
organisatievormen. Vrijwel alle bedrijven opereren in de wereld van het World Wide web, ICT of
gespecialiseerde dienstverlening. Ze organiseren hun bedrijven op dezelfde manier als de wereld
waarin ze opereren: als een netwerk.
, Hoofdstuk 2 Sociaal-ideologische bedding
2.1 Feodaliteit
De natuur, de kosmos, is een richtsnoer voor de ordening van de gemeenschap (polis): kosmospolis.
Kern van de relatie tussen (meer)machtigen en de on(minder)machtigen is loyaliteit in ruil voor
veiligheid en zekerheid. De identiteit van een individu is afhankelijk van de (h)erkenning van de
gemeenschap.
2.2 Moderniteit
Er is sprake van subject-objectsplitsing als er een strikte splitsing is tussen het onderzoekende
subject en het object van onderzoek. De relatie moet neutraal zijn. De ontwikkeling van feiten is
gefundeerd op de observatie van feiten. Op zoek naar de samenhang ontstaat kennis van de
regelmaat: regelmaatkennis. Grote natuurwetenschappers en filosofen delen in hun denken over
natuur en samenleving het vertrouwen in de rationaliteit als basis om de wetten van de natuur te
doorgronden in plaats van deze aangereikt te krijgen door geestelijk leiders. Weber noemt dit later
de onttovering van de samenleving.
2.3 Denken boven doen
Het scheiden van het denken en doen is een belangrijk kenmerk van een bureaucratie. De
bureaucratie is opgebouwd op het geloof in de maakbare wereld. Tegenwoordig berust macht niet
meer op stand, maar op kennis. Kennis is macht.
2.4 Bureaucratie: kerninstitutie van het kapitalisme
De grote motor hierachter is emancipatie. Daarmee gepaard ging een emancipatie van het
economisch leven: het liberalisme. Dit heeft het kapitalisme opgeleverd. De kern daarvan is dat de
regulering van de productie en de verdeling van goederen in handen worden gegeven van de markt,
en worden overgelaten aan de wetten van vraag en aanbod. Het is een stelsel dat veel aan de markt
overlaat, en daarmee heeft bijgedragen aan een voortgezette emancipatie. De arbeidsmarkt is nog
geen vrije markt te noemen. Het klassiek kapitalisme is klassiek, want de westerse wereld staat op
de drempel van een nieuwe fase in het proces van emancipatie: emancipatie van de arbeid.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleur1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.