Samenvatting Fundamenten van de Psychologie
Alle tentamenstof a.d.h.v. uitgewerkte begrippen, voorbeelden, verbanden en figuren uit het boek
3e editie | Marc Brysbaert | H1, H3, H4, H5, H6, H7, H9, H10
Oktober 2024
= Begrippen die je moet kennen voor het tentamen van de HU, november 2024
= Overige begrippen uit het boek
= Relevante/betrokken personen
= Psychologische stroming
,H1 | Wat is psychologie?
Een definitie van psychologie
Psychologie Ebbinghaus
Een wetenschap waarbij het Één van de pioniers van de
gedrag bestudeerd wordt en psychologie. Schreef het boek
waarbij de gedragsevidentie Über das Gedächtnis.
gebruikt wordt om de interne
processen te begrijpen die aan
dat gedrag ten grondslag
liggen.
Ontwikkelingen die de psychologie mogelijk gemaakt hebben
Plato (428-347 v.C.) Aristoteles (384-322 v.C)
De ziel heeft kennis. Door gebruik Echte kennis vertrekt vanuit
te maken van rede krijg je daar axioma's (onwrikbare
toegang toe. Observatie is minder uitgangspunten).
belangrijk. Wiskunde is de hoogste Het herkennen als zelfevident van
vorm van wijsheid de axioma's is een demonstratie.
Door vanuit axioma's gebruik te
maken van rede, krijg je kennis.
Wiskunde is de ideale wetenschap.
Aristoteles hecht meer belang aan
observatie dan Plato.
De rooms-katholieke kerk vertaalde de geschriften
van Plato en Aristoteles in een kerkelijke leer.
Wetenschappelijke Copernicus Galileo I. Newton
revolutie (16e-17e eeuw) Galilei
De overtuiging dat ware kennis
gebaseerd is op systematische Niet alle
Bevestigde hypothese Werkte inzichten van
observatie en actief ingrijpen in hemellichamen
Copernicus Galilei verder uit.
de wereld. draaien ronde de
Zorgde voor het
aarde, de aarde
beginpunt van de
draait ronde de zon
fysica/eerste
(hypothese)
natuurwetenschap.
Factoren die een rol hebben gespeeld bij
het ontstaan van de wetenschappelijke
revolutie:
Verminderde macht van de rooms- Traditioneel onderwijs (geloof,
Klassieke
katholieke kerk
Copernicaanse Grieks/Latijn, wiskunde, kunst) humanistische
Herwaardering van handel en
revolutie cultuur (Alfa)
handenarbeid
Uitvinding van boekdrukkunst Het inzicht dat de aarde
ontdekkingsreizen en aanraking met Nieuwe kennis komt voort uit Nieuwe
niet het centrum vormde observatie en experimenten,
diverse culturen natuurweten-
oprichting universiteiten van het heelal. niet uit het bestuderen van
periode van relatieve welvaart oude meesters. schappelijke cultuur
(Beta)
,De eerste natuurwetenschappelijke studies
over het menselijke (psychisch) functioneren
Persoonlijke fout (de ene persoon heeft meer tijd nodig om informatie te verwerken dan de andere werd
ontdekt bij astronomen).
Beperkingen van waarnemingen werden ontdekt. Von Helmholtz onderzocht de snelheid van
zenuwimpulsen. De snelheid van informatieoverdracht bleek niet oneindig groot te zijn.
Donders (1818-1889) Mentale chronometrie
Een techniek waarbij men de
Veronderstelde dat alle mentale
pscyhologische processen in
handelingen (waarneming,
informatieverwerking probeert
discriminatie, wilsuiting en het
te achterhalen door te kijken
maken van een keuze) een
naar de reactietijd die mensen
verwerkingstijd nodig hebben).
nodig hebben om bepaalde
Zijn onderzoek is het begin van de
taken uit te voeren. Darwin's evolutietheorie
mentale chronometrie. zorgde voor het inzicht dat
mensen begrepen konden
worden door hun gedrag te
bestuderen:
Vanuit de evolutietheorie
Charles Darwin (1809-1882) Evolutietheorie werd de stap gezet dat de
Levende wezens zijn het resultaat mens uit dieren geëvolueerd
Bekend van de evolutietheorie.
van een aanpassingsproces aan was. Dit betekende dat
Stelde dat de verscheidenheid menselijk gedrag op dezelfde
veranderende omstandigheden.
aan dieren en planten op de manier bestudeerd kon
Natuurlijke selectie zorgt ervoor dat
wereld het gevolg is van worden als diergedrag.
de eigenschappen worden
genetische variatie en natuurlijke Voordien was men overtuigd
doorgegeven die goed aansluiten bij
selectie door veranderende dat mensen niet begrepen
de omgeving. konden worden door het
omstandigheden.
bestuderen van gedrag.
Het ontstaan van de psychologie Vierde overtuiging:
Dualisme Het universum is een machine die
De overtuiging dat wiskundig beschreven kan worden.
mensen uit twee Gezien het mensenlijk lichaam een
René Descartes (1596-1650) onderdeel hiervan is kan het
onafhankelijke
elementen bestaan: een lichaam wetenschappelijk
Plaatste het eigen, bestudeerd worden. In tegenstelling
onafhankelijke denken van de lichaam en een geest
tot de geest.
Griekse filosofen opnieuw op de
voorgrond. Hij ging uit van drie
principes: dualisme, Nativisme Rationalisme
rationalisme, nativisime. De overtuiging dat de mens Ware kennis is gebaseerd
aangeboren kennis heeft, op de rede, die door het
die het uitgangspunt vormt toepassen van logica
van alle andere afgeleide nieuwe informatie afleidt
kennis. uit het bestaande.
John Locke (1632-1704)
Empirisme
Grondlegger van het Empirisme. Tegenbeweging van het nativisme
‘Associaties van ideeën’, en rationalisme. De inhoud van
waarmee hij bedoelde dat de geest wordt niet gevormd door
hogere-ordekennis tot stand aangeboren ideeën en afgeleide
kwam door combinaties inzichten, maar via zintuigelijke
(associaties) van eenvoudigere ervaringen die met elkaar
ideeën). geassocieerd worden.
, Wilhelm Wundt (1832-1920)
Introspectie
Psychologie waarbij de Structuralisme
Richtte het eerste psychologische
persoon naar zichzelf Stroming die op basis
laboratorium op.
kijkt van binnenuit. van introspectie de
structuur van het
Wetenschappelijke psychologie is enerzijds
bewustzijn probeerde te
de fysiologie die ons informeert over
ontdekken.
levensfenomenen die we met onze zintuigen
waarnemen, en anderzijds introspectie. Titchener
Lanceerde de naam ‘structuralisme’. Elk complex
Wundt werd vaak gelinkt aan het
proces kan gereduceerd worden tot een combinatie van
structuralisme, maar zijn interesses lagen
elementaire componenten die behoorden tot het gebied
veel breder.
van sensaties, beelden of gevoelens.
Alfred Binet (1857-1911) William James (1842-1910)
Ontwikkelde samen met Simon de eerste Wordt gelinkt aan het
bruikbare intelligentietest. functionalisme. Bekend door zijn
Dit is de geboorte van het functionalisme! boek ‘The Principles of Psychology)
Hij begon met eenvoudige Succes van de psychologie zal afhangen van
waarnemingsproeven uit Wundts de mate waarin de psychologie praktische
laboratorium. oplossingen kan bieden.
Functionalisme
Toegepaste psychologie
Behaviorisme Hoe mentale processen bijdragen
Een psychologische stroming waarin aan aanpassing en overleving, met
Thorndike men het standpunt huldigt dat enkel de nadruk op hun functie in plaats
(zie H4)
observeerbaar, meetbaar gedrag het van de geest.
onderwerp kan vormen van
psychologisch onderzoek en Beïnvloed door evolutietheorie.
Skinner (zie
H4) theorievorming.
Vernauwing van het functionalisme!
Verwerping van het structuralisme!
Positivisme
John Watson (1878-1958)
De natuurwetenschappen is de beste
Wordt gelinkt aan het Behavorisme. manier om de wereld te begrijpen en
Bekend door zijn boek ‘Psychology as kennis te genereren.
the behaviorist views it’.
Uitbouw van het behaviorisme!
Operationele definitie
Psychologie zal nooit een echte wetenschap onafhankelijke variabelen
worden als het zich bezighoudt met Beschrijving van relatie tussen
bewustzijn, wel als het een wetenschap van onafhankelijke en afhankelijke
gedrag wordt. variabele.
Operationele definitie
S-R-psychologie
Het definiëren van concepten in termen van de
Een stimulus lokt een respons uit. Behavorisme
gebruikte meetprocessen en zo concreet mogelijke
wordt beschreven als een S-R-psychologie.
begrippen.
