Deze samenvatting voor het vak Gedrag en Maatschappij biedt een compleet overzicht van alle kernconcepten, theorieën en modellen die de relatie tussen individueel gedrag en maatschappelijke structuren verklaren. Dit document is samengesteld uit college-aantekeningen en de belangrijkste theorieën ...
Inleiding
De toekomst is geen wit blad, maar is pad afhankelijk
- We moeten verder met wat we hebben
- Op dit moment niet veel om trots op te zijn (bosbranden, overstromingen,…)
o Toe te wijden aan menselijk gedrag
- Menselijke impact: klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit
o Voedt uitbraak van invasieve soorten
The Red Queen Strategy
= in order to stay in a (competitive) place you have to run very hard, whereas to get anywhere you have to run even harder
- Je moet alles veranderen als je alles wil behouden zoals het is
Vooruitgang heeft een prijskaartje
“Als kennis problemen kan veroorzaken is het niet door onwetendheid dat we ze oplossen”
- Wetenschap doet sneller kennis op dan de maatschappij
→ kennis en maatschappij op elkaar afstemmen
Sociaal dilemma
= dilemma tussen persoonlijk voordeel en collectief belang
- Wanneer er teveel mensen handelen uit eigenbelang, verliest iedereen
- Je kan nooit voor je eigen voordeel en collectief voordeel kiezen
Democratie = sociaal dilemma
o Voorschriften en wetten komen tot stand via vertegenwoordiging van maatschappij
o Als er onvoldoende mensen deelnemen aan publiek debat (via stemrecht), riskeren de voordelen van de
democratie ondermijnd te worden door machtsmisbruik
o Democratische maatschappij kan niet bestaan zonder burgerzin
= creëert bijkomen dilemma; elke burger moet rationeel standpunt innemen en verdedigen
→ daarom is wetenschap nodig
,Homo sapiens: een veelzijdig studieonderwerp
1.1 Een bijzondere paradox
Kenmerken van Homo Sapiens
- Intelligent - Sociaal
- Zelfzuchtig - Hulpvaardig
- Strategisch - Meevoelend
- Omdat we denken hebben we de grootste hersenen (in vergelijking met lichaamsgewicht)
o Door onze hersenen hebben we een complex gedrag
→ is nodig om ons aan te passen aan andere omstandigheden
Bijzonder:
- Combinatie van verstand en sociaal zijn, geeft capaciteit om samen te werken
o We kiezen zelf met wie en hoelang
- We zijn ook uniek in onze capaciteit om destructief te zijn
Wie is de Homo sapiens?
- Paradoxaal
- Onevenaarbaar succes in biomassa, flexibiliteit, creativiteit, maar ook neiging tot geweld, destructie
- Grote ecologische voetafdruk
o We willen de wereld naar onze hand zetten
- Homo economicus
= strategische, berekende mens bij wie eigenbelang primeert en leeft volgens rationele principes
- Homo sociologicus
= mens emet normbesef en sociale behoeften die samen de basis vormde voor een maatschappijgerichte wereld
1.2 Het ontstaan van de wetenschappelijke psychologie
Het rationalisme en empirisme
- Rationalisme = theorievorming
o Kan ver van de waarheid liggen als ze niet onderbouwd is met empirische gegevens
- Empirisme = dataverzameling
o Berg data is weinig waard zonder overkoepelende theorie
Beide nodig om tot een evenwichtige wetenschappelijke verklaring te komen
Gedragswetenschappen
= huwelijk tussen rationalisme en empirisme, men gaat data gebruiken om een theoretisch kader rond te bouwen
Het structuralisme van W. Wundt
- Experimentele analyse van de onderdelen van het bewustzijn
- Systematische, objectieve observaties van bewuste ervaringen
Het functionalisme van W. James
- Onderzoekt de functie van het bewustzijn
o Processen achterhalen die bewustzijn mogelijk maken
- Invloed van het Darwinisme; het bewustzijn heeft een meerwaarde
o Ze blijft van generatie op generatie bestaan
Structuralisme ↔ functionalisme
Het behaviourisme van J. Watson en B. Skinner
- Bestudeert enkel het observeerbare gedrag
- Alles is aangeleerd, vrije wil is een illusie
- Over menselijk gedrag leren door dieren te bestuderen
,De psychoanalyse van S. Freud
- Bestudeert de onbewuste drijfveren van het gedrag
- Onbewust = gedachten, herinneringen, diepste verlangens die we niet bewust ervaren, maar toch grote invloed
hebben op ons gedrag
- Veel van zin theorieën houden geen stand meer omdat ze niet empirisch zijn onderbouwd
Het humanisme van C. Rogers
- Mensen zijn veranderbaar
- Focus op zelfrealisatie
- Focus verleggen naar unieke menselijke trekken
Freud en Skinner zijn negatieve theorieën
→ je kan niets veranderen
o Humanisme is positief: je hebt het zelf in handen
1.3 Moderne benaderingen
Biologische benadering
- Gedrag verklaren aan de hand van genetische, neurologische en biochemische processen
o Steunt op medische kant: a.d.h.v. technieken kunnen we gedrag verklaren
Cognitieve benadering
- Hoe wordt informatie vergaard, opgeslagen en verwerkt?
o Hernieuwde kijk op bewustzijn, maar nu rekening houdend met neurologische basis
Evolutionaire benadering
- Evolutie door selectie; bestudeert universele tendensen; berust op assumpties uit het verleden
o Kan je niet testen, want berucht op verleden
Socio-culturele benadering
- Gedrag is afhankelijk van socio-culturele context
o Legt meer focus op huidige omgeving en op onze capaciteit om te leren
1.4 Waarom gedragswetenschappen voor economen?
3 redenen waarom het belangrijk is:
1 Begrip voor economische anomalieën
- Afkeer voor onrechtvaardigheid
o Homo economicus: enkel als het in zijn nadeel is
→ nu niet meer
- Vertrouwen
o Homo economicus: vertrouwt niet, want als je iemand vertrouwt, ga je er vanuit dat je er iets voor terug
krijgt. Hij zou er vanuit gaan dat niemand vertrouwt dus je haalt er niets uit.
→ nu vertrouwen we wel mensen
- Belang van verhalen en normen
o Homo economicus: hecht geen belang aan normen
→ niet waar
2 Gedrag en bedrijfskunde
- Gedrag is belangrijk aspect van bedrijfskunde
→ ontstaan uit het idee dat mensen het belangrijkste kapitaal zijn
o Een organisatie kan enkel zo goed zijn als de mensen die er werken
- Hawtorne studies: onderzoeken wat mensen nodig hebben om beter te presteren
, o Omgeving creëren waarin mensen worden aangemoedigd en zich van hun beste kant tonen
3 een goede theorie is domein-overschrijdend en biedt toepassingsmogelijkheden in diverse uiteenlopende gebieden
- Kennis dat zich ontwikkeld in een domein kan voorspellingen doen in een ander domein
- Experiment: tumoren bij ratten
- 3 groepen die getest werden
o Groep 1: elektrische schokken, maar hendel om ze te stoppen
o Groep 2: elektrische schokken, maar geen hendel
o Groep 3: niets
Conclusie
o Groep 1: minder zwaar getroffen
o Groep 2: zwaarste getroffen door tumor
o Groep 3: minimale tumor
Niet is zo praktisch als een goede theorie
- Voorbeeld: belang controlegevoel (experiment ratten)
o Controlegevoel draagt bij tot
Medisch: aangeleerde hulpeloosheid
Maatschappelijk: passievere houding van daklozen en werklozen
o Controlegevoel draagt bij tot
Medisch: minder gezondheidsproblemen
Economisch: succesvolle CEO’s; productievere werknemers
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lennertelst05. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €20,49. Je zit daarna nergens aan vast.
