Vragen bij casus 1 - mantelzorg
1. Welke theoretische verklaring kunt u geven voor het innerlijke conflict van
mevrouw Koster op het moment dat zij merkt dat zij onvoldoende steun aan
haar man kan bieden in de periode vóór de verhuizing?
Het innerlijke conflict van mevrouw Koster kan verklaard worden vanuit de systeemtheorie en
de concepten die hiermee samenhangen, zoals "last" en subjectieve beleving. Haar situatie
weerspiegelt het spanningsveld tussen haar wens om de eigen regie te behouden en de
groeiende last van de zorg voor haar man, waarbij de verhuizing een extra stressfactor
vormt.
In de systeemtheorie is het idee van "circulaire zorg" belangrijk: de betrokkenen
ondersteunen elkaar op een duurzame manier, met zo min mogelijk ingrijpen van
professionals. Het doel is dat cliënten en hun netwerk een blijvende eigen
verantwoordelijkheid kunnen dragen. In het geval van mevrouw Koster betekent dit dat de
druk om haar man zelfstandig te verzorgen (de “last” die zij ervaart) voortkomt uit haar
persoonlijke belofte en overtuiging dat ze, zolang ze leeft, de zorg zelf op zich zal nemen.
Dit idee van last is subjectief en persoonlijk. Voor mevrouw Koster is de “last” niet alleen het
fysieke en emotionele gewicht van de zorg, maar ook de stress van de aankomende
verandering, die ze als een potentiële bedreiging ziet voor de stabiliteit die ze en haar man
hebben. Dit kan ook verklaren waarom ze niet van de verhuizing af wil zien. De gedachte om
alles opnieuw aan te passen, zowel praktisch als emotioneel, brengt voor haar misschien
een grotere belasting mee dan doorgaan met de huidige plannen.
Tot slot heeft haar subjectieve beleving van het probleem niet per se te maken met de
verhuizing zelf, maar met de achterliggende angst voor verlies van controle over haar situatie
en haar man. Ze ziet het als een uitdaging om haar rol als zorgverlener vast te houden, een
rol die haar identiteit versterkt en die ze koste wat het kost wil behouden, ook al gaat dit ten
koste van haar eigen draagkracht.
2. Beschrijf in een paar zinnen de aanvullende zorgvraag van meneer én mevrouw
Koster die is ontstaan in de periode vóór de verhuizing. Welke combinatie van
formele en informele zorg past volgens u bij deze zorgvraag? Benoem de
personen en hun taken die deze zorg zouden moeten verlenen.
In de periode vóór de verhuizing van meneer en mevrouw Koster is de aanvullende
zorgvraag ontstaan uit de toenemende fysieke en emotionele belasting die zij ervaren.
Meneer Koster heeft behoefte aan dagelijkse ondersteuning bij activiteiten zoals persoonlijke
verzorging en huishoudelijke taken, terwijl mevrouw Koster naast haar rol als mantelzorger
ook emotionele steun nodig heeft, vooral nu zij merkt dat zij niet voldoende kan bijdragen
aan de zorg voor haar man.
Een geschikte combinatie van formele en informele zorg voor hen zou als volgt zijn:
Informele zorg:
De dochter van het paar kan ondersteuning bieden door regelmatig op bezoek te komen,
praktische hulp te bieden bij huishoudelijke taken en emotionele ondersteuning te geven aan
zowel haar moeder als haar vader.
Mantelzorgers (bijvoorbeeld vrienden of buren): af en toe ondersteuning bieden, zoals
gezelschap houden of kleine taken overnemen.
Formele zorg:
Thuiszorgmedewerker: een verpleegkundige of verzorgende van een thuiszorgorganisatie
kan worden ingeschakeld om te helpen met de dagelijkse zorg voor meneer Koster, zoals
persoonlijke hygiëne, medicatiebeheer en begeleiding bij het mobiliseren.
,Wijkverpleegkundige: deze professional kan regelmatig evaluaties uitvoeren van de
zorgsituatie, coördineren met de informele zorgverleners en adviseren over aanvullende
zorgbehoeften en eventuele andere ondersteuningsmogelijkheden.
3 Noem zes voorwaarden die moeten worden vervuld om de onder 2. Beschreven
combinatie van formele en informele zorg daadwerkelijk te kunnen bieden?
Maak een stappenplan in zes stappen waarin u duidelijk maakt in welke
volgorde aan deze voorwaarden moet worden voldaan.
Stap 1: begin met een uitgebreide intake om de zorgbehoeften en verwachtingen helder in
kaart te brengen. Dit kan in samenwerking met een zorgcoördinator of wijkverpleegkundige.
Voorwaarde: zorgbehoeften en specifieke ondersteuning van zowel meneer als mevrouw
Koster moeten worden vastgesteld.
Stap 2: stel een zorgnetwerk op met een duidelijke verdeling tussen formele en informele
rollen. Dit netwerk kan zowel directe familie, zoals hun dochter, als vrijwilligers en
wijkprofessionals omvatten.
Voorwaarde: bestaande informele zorgbronnen (bijv. familie, vrienden) en formele
zorgverleners (zoals professionals in de thuiszorg) moeten beschikbaar zijn en goed
afgestemd worden.
Stap 3: organiseer een gezamenlijk overleg met formele en informele zorgverleners om de
rolverdeling vast te leggen en afspraken te maken over communicatie, zorgtaken, en
contactmomenten.
Voorwaarde: er moet duidelijkheid zijn over wie welke taken en verantwoordelijkheden heeft
binnen de zorgverlening.
Stap 4: voer individuele gesprekken met elke betrokkene om persoonlijke grenzen en
voorkeuren te bespreken en hen voldoende ondersteuning te bieden om hun rol effectief te
vervullen.
Voorwaarde: zorgverleners, vooral informele mantelzorgers, moeten bereid zijn hun rol op
zich te nemen en zich betrokken voelen bij de situatie.
Stap 5: plan regelmatige evaluaties om met alle zorgverleners de voortgang te bespreken,
feedback te verzamelen, en aanpassingen te maken in de zorgafspraken waar nodig.
Voorwaarde: een evaluatieprocedure om te beoordelen of de zorg en ondersteuning nog
passend is, zodat bijgestuurd kan worden indien nodig.
Stap 6: stel een toekomstgericht zorgplan op waarin wordt vastgelegd wat te doen bij een
verslechtering van de situatie of bij meer complexe zorgbehoeften. Betrek hierbij ook de
wijkverpleegkundige en zorgcoördinator.
Voorwaarde: er moet een plan klaar zijn om in te spelen op een toenemende zorgvraag en
eventuele noodsituaties.
4. Vermeld bij elk van de personen/functies die u als informele zorgverlener(s) wilt
inzetten ten minste twee competenties/kenmerken waarover zij moeten
beschikken. Leg uw antwoord uit.
Dochter
Empathie: de dochter moet in staat zijn om de emoties en behoeften van haar
ouders te begrijpen en daarop in te spelen. Empathie is essentieel om een
ondersteunende en warme relatie te onderhouden, vooral in een tijd van verandering
en stress.
Communicatieve vaardigheden: ze moet goed kunnen communiceren met zowel
haar ouders als andere zorgverleners. Duidelijke communicatie helpt om behoeften,
zorgen en verwachtingen helder te maken, wat essentieel is voor effectieve
samenwerking in de zorg.
,Buurtbewoner of Vriend(in)
Betrouwbaarheid: deze informele zorgverlener moet betrouwbaar zijn en regelmatig
kunnen helpen. Betrouwbaarheid zorgt ervoor dat de ouders kunnen rekenen op de
ondersteuning die nodig is, waardoor ze zich meer op hun gemak voelen.
Flexibiliteit: in een zorgsituatie kunnen behoeften en omstandigheden snel
veranderen. Een flexibele houding stelt deze persoon in staat om zich aan te passen
aan de situatie en de specifieke behoeften van meneer en mevrouw Koster.
Vrijwilliger van een Zorgorganisatie
Vakkennis: de vrijwilliger moet basiskennis hebben van zorg en welzijn, zodat hij of
zij praktische ondersteuning kan bieden bij dagelijkse taken en de juiste
ondersteuning kan bieden aan meneer Koster en mevrouw Koster.
Probleemoplossend vermogen: deze persoon moet in staat zijn om snel
oplossingen te vinden voor onverwachte problemen die zich kunnen voordoen in de
zorgsituatie. Dit is belangrijk om de continuïteit van zorg en ondersteuning te
waarborgen.
Deze competenties en kenmerken zijn cruciaal voor de informele zorgverleners, omdat ze
hen in staat stellen om effectief in te spelen op de behoeften van meneer en mevrouw
Koster. Empathie en communicatieve vaardigheden helpen om de emotionele steun te
bieden die nodig is, terwijl betrouwbaarheid en flexibiliteit zorgen voor een stabiele en
constante aanwezigheid. Vakkennis en probleemoplossend vermogen zorgen ervoor dat de
informele zorgverlener ook praktische ondersteuning kan bieden, wat de algehele
zorgervaring voor het paar verbetert.
5. Noem elk een knelpunt dat u verwacht u bij: het werven, het vasthouden en het
begeleiden van de door u in te zetten informele zorgverlener(s) en motiveer uw
antwoord.
Werven
Knelpunt: moeilijkheden bij het vinden van vrijwilligers.
Motivatie: in kleine gemeenschappen kunnen er niet genoeg beschikbare mensen zijn om als
informele zorgverleners te fungeren. Dit kan het lastig maken om een adequaat
ondersteuningsnetwerk op te bouwen.
Vasthouden:
Knelpunt: verlies van motivatie bij informele zorgverleners.
Motivatie: mantelzorgers kunnen zich overweldigd voelen door de verantwoordelijkheden en
kunnen het moeilijk vinden om gemotiveerd te blijven, vooral als ze geen erkenning of
ondersteuning ontvangen.
Begeleiden:
Knelpunt: gebrek aan training en begeleiding.
Motivatie: informele zorgverleners hebben mogelijk niet de juiste training of begeleiding
gekregen om effectief met de zorg om te gaan, wat kan leiden tot fouten of onvoldoende
zorg. Zonder voortdurende ondersteuning kunnen ze zich ook verloren voelen in hun rol.
,Vragen bij casus 2 – gespecialiseerde zorg
1. Verklaar aan de hand van theorie waarom de verpleegkundigen zich verzetten
tegen de inzet van informele zorgverleners op taken die een bepaalde
bevoegdheid/bekwaamheid vragen.
Verpleegkundigen zijn doorgaans goed opgeleid en beschikken over specifieke kennis en
vaardigheden die nodig zijn voor het uitvoeren van medische en verpleegkundige taken. Hun
verzet tegen de inzet van informele zorgverleners voor deze taken kan worden verklaard aan
de hand van verschillende theoretische concepten:
Professionele identiteit: verpleegkundigen hebben vaak een sterke professionele
identiteit die gebaseerd is op hun opleiding, kennis en ervaring. Het gevoel dat
informele zorgverleners hen vervangen, kan hun beroepstrots en het gevoel van
professionaliteit ondermijnen.
Kwaliteitswaarborging: verpleegkundigen zijn getraind om zorg te leveren volgens
professionele normen en richtlijnen. De inzet van informele zorgverleners zonder de
juiste kwalificaties kan leiden tot een vermindering van de zorgkwaliteit, wat
verpleegkundigen kunnen waarnemen als een bedreiging voor de veiligheid en het
welzijn van de cliënten.
Aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid: verpleegkundigen zijn vaak
verantwoordelijk voor de zorg die aan cliënten wordt verleend. Wanneer informele
zorgverleners verantwoordelijkheden op zich nemen die normaal gesproken aan
verpleegkundigen toebehoren, kan dit leiden tot onduidelijkheid over
aansprakelijkheid en verantwoordelijkheden. Dit creëert een spanningsveld waarin
verpleegkundigen zich kunnen voelen als de ‘lastige’ partij die ervoor moet zorgen
dat alles goed verloopt.
2. Welke voorwaarden qua houding van de betrokken partijen voor het tot stand
komen van een ‘Team van de toekomst’ zijn in het verpleeghuis reeds vervuld en
welke niet? Motiveer uw antwoord.
Vervulde voorwaarden:
De directeur toont een proactieve houding door te erkennen dat er een probleem is
met de zorgcapaciteit en door te willen experimenteren met de inzet van informele
zorgverleners. Dit getuigt van een bereidheid om nieuwe benaderingen te verkennen.
De cliënten en hun familieleden worden al betrokken in de discussie over de
zorgverlening. Dit is essentieel voor het creëren van een ‘Team van de toekomst’,
waar de behoeften en wensen van de cliënten centraal staan.
Niet vervulde voorwaarden:
Er lijkt een gebrek aan samenwerking tussen de verpleegkundigen en de directeur,
met name over de rol van informele zorgverleners. De meeste verpleegkundigen zijn
tegen deze verandering, wat wijst op een gebrek aan gezamenlijke visie en open
communicatie over de rolverdeling.
De verpleegkundigen voelen zich bedreigd in hun positie, wat wijst op een gebrek
aan vertrouwen in de rol van informele zorgverleners. Voor een succesvol team is het
belangrijk dat alle betrokken partijen een gedeeld begrip hebben van hun
verantwoordelijkheden en hoe ze elkaar kunnen aanvullen.
3. Hoe kan de leiderschapsstijl van de directeur worden beschreven? Leg uw
antwoord uit.
De leiderschapsstijl van de directeur kan worden omschreven als transformationeel. Dit blijkt
uit haar pogingen om verandering teweeg te brengen binnen de organisatie door een nieuwe
richting aan te geven en informele zorgverleners te werven. Ze erkent de noodzaak om de
,zorgstructuur te veranderen en is bereid om nieuwe ideeën te verkennen, wat kenmerkend is
voor transformationeel leiderschap. Transformationeel leiderschap is essentieel voor een
organisatie die zich moet aanpassen aan de veranderingen in de zorgpraktijk. Als de eisen
aan het werk veranderen, moet de organisatie mee veranderen en mee transformeren. Dit
staat haaks op de traditionele opvattingen dat er bepaalde normen in de zorg zijn die
gehandhaafd moeten worden en dat betrokkenen zich moeten conformeren aan bestaande
regels. Bij het werken met vrijwilligers en familieleden spelen enkele belangrijke principes
een rol, waaronder 'eigen regie' en 'kwaliteit van leven'. Ook de inzet van vrijwilligers met
specifieke expertise en het streven naar gelijkwaardigheid tussen informele en formele
zorgverleners zijn cruciaal. Deze principes hebben consequenties voor de positie van
professionals en de omgang met regels, waarbij informele en formele zorgverleners nu nog
een ongelijke positie hebben. Zonder transformationeel leiderschap is het moeilijk om op een
effectieve manier aan deze principes te voldoen en een samenwerkingsklimaat te creëren
dat ten goede komt aan zowel cliënten als zorgverleners.
4. Schrijf in max. 1.000 tekens een wervingsboodschap voor vrijwilligers die op de
website van het verpleeghuis wordt gepubliceerd
Wervingsboodschap voor vrijwilligers
Word een waardevolle schakel in ons team bij verpleeghuis 'De Ronde'! Wij zoeken
enthousiaste vrijwilligers die willen bijdragen aan de kwaliteit van leven van onze cliënten. Of
je nu ervaring hebt of niet, jouw betrokkenheid kan een groot verschil maken.
Wat wij zoeken
we zijn op zoek naar vrijwilligers met een warme persoonlijkheid, geduld en een passie voor
zorg. Beschikbaarheid op minimaal twee dagdelen per week is gewenst.
Taken
Je biedt gezelschap, helpt bij dagelijkse activiteiten zoals wassen en eten, en zorgt voor een
gezellige sfeer voor onze cliënten.
Wat wij bieden
Een kans om waardevolle ervaring op te doen, toegang tot opleidingen en trainingen, en een
ondersteunend team dat klaarstaat om je te helpen. Wij waarderen je inzet en zorgen voor
een prettige werkomgeving.
Procedure
Na je aanmelding nodigen we je uit voor een kennismakingsgesprek, waarna we je koppelen
aan een cliënt en je de benodigde training bieden.
Samen kunnen we de zorg verbeteren! Meld je aan en maak een verschil in het leven van
onze cliënten!
5. Benoem in totaal drie knelpunten die u verwacht bij het werven en/of vasthouden
van vrijwilligers in het verpleeghuis. Bedenkt per knelpunt een oplossing en
motiveer uw antwoord.
Knelpunten:
1. Lage beschikbaarheid van vrijwilligers
Oplossing: creëer flexibele roosters en biedt verschillende soorten vrijwilligerswerk
aan. Dit kan helpen om een breder scala aan mensen aan te trekken, waaronder
werkende volwassenen en studenten. Door de mogelijkheid te bieden om op
verschillende tijdstippen en met verschillende taken betrokken te zijn, kunnen meer
mensen hun inzet aanpassen aan hun persoonlijke schema.
, Motivatie: flexibiliteit is een belangrijke factor voor vrijwilligers. Als zij kunnen kiezen
wanneer en hoe vaak ze zich willen inzetten, zijn ze eerder geneigd om betrokken te
blijven.
2. Onvoldoende waardering en compensatie
Oplossing: implementeer een programma voor erkenning en waardering van
vrijwilligers. Dit kan bestaan uit het organiseren van regelmatig evenementen ter ere
van vrijwilligers, het aanbieden van trainingen en certificaten, en het ontwikkelen van
een feedbacksysteem waarin vrijwilligers hun ervaringen kunnen delen.
Motivatie: vrijwilligers willen zich gewaardeerd voelen. Door hen erkenning te geven
voor hun inzet en hun bijdrage aan de zorg, ontstaat er een gevoel van trots en
betrokkenheid, wat hen motiveert om te blijven.
3. Ongelijke kwaliteit van begeleiding
Oplossing: zorg voor een gestructureerd opleidings- en begeleidingsprogramma voor
vrijwilligers, inclusief mentorschap door ervaren medewerkers. Dit kan ook inhouden
dat er regelmatig evaluaties plaatsvinden om de voortgang van de vrijwilligers te
monitoren en hen te ondersteunen in hun ontwikkeling.
Motivatie: wanneer vrijwilligers de juiste training en ondersteuning krijgen, voelen zij
zich competenter en zelfverzekerder in hun rol. Dit leidt niet alleen tot betere zorg
voor cliënten, maar ook tot een hogere tevredenheid en loyaliteit van vrijwilligers.
