18 De gevolgen/de inhoud van de overeenkomst en de nakoming van
een verbintenis
18.1 Inleiding
Wat behoort tot de inhoud van de overeenkomst. (artikel 6:248)
Het artikel is geplaatst in de afdeling met de kop ‘Rechtsgevolgen van
overeenkomsten’.
Volgens dit artikel worden de gevolgen (en daarmee de inhoud) van een
overeenkomst bepaald door een aantal factoren:
1. de gevolgen die door partijen zijn overeengekomen
2. de gevolgen die uit de wet voortvloeien
3. de gevolgen die uit de gewoonte voortvloeien
4. de gevolgen die uit de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeien.
18.2 Partijafspraak
De inhoud van een overeenkomst wordt in de eerste plaats bepaald door hetgeen partijen bij de
overeenkomst hebben afgesproken.
Deze vaststelling lijkt zeer voor de hand te liggen, en dat is zij ook.
De contractsvrijheid houdt immers (onder meer) in dat ieder persoon vrij is in
de keuze van zijn contractuele wederpartij en daarbij tevens vrij is in de keuze
van de materie (lees: de inhoud) van de overeenkomst die hij/ zij met zijn/haar
wederpartij wenst te sluiten.
Datzelfde uitgangspunt geldt, gezien het voorgaande, ook voor de wederpartij
met wie wij graag een overeenkomst zouden willen sluiten.
Met deze conclusie dat de inhoud van een overeenkomst primair door partijafspraken wordt bepaald,
is de juridische kous in veel gevallen nog niet af.
Regelmatig worden aan rechters geschillen ter beslechting voorgelegd die erop
neerkomen dat partijen van mening verschillen over de uitleg van de inhoud van de
door hen gesloten overeenkomst.
Om de gevolgen van de overeenkomst te kunnen vaststellen dient eerst de inhoud
van de tot stand gekomen overeenkomst te worden uitgelegd.´
Bovenstaande stelling gaat ervan uit dat uitleg van de inhoud voorafgaat aan de vaststelling van de
rechtsgevolgen van de overeenkomst.
We kunnen bij de vaststelling van de inhoud van de overeenkomst twee fasen
afleiden.
1. De eerste fase betreft de uitleg van de overeenkomst.
2. De tweede fase staat in het teken van de vaststelling van de rechtsgevolgen
van de overeenkomst.
Wellicht bent u op dit moment nog niet helemaal overtuigd van de noodzaak om overeenkomsten
eerst uit te leggen voordat de inhoud van de rechtsgevolgen van de overeenkomst kan worden
vastgesteld. Laten we het probleem van uitleg van overeenkomsten eens aan de hand van een
concreet voorbeeld nader bezien.
De heer Verstegen is de trotse eigenaar van een Mercedes 190D. Door de vele poetsbeurten en onder invloed van
wind en regen zijn op het dak en de motorkap van de Mercedes haarfijne krasjes in de witte lak ontstaan. Meneer
Verstegen wil daar absoluut iets aan laten doen. Verstegen besluit zijn Mercedes te laten overspuiten.
Hij vervoegt zich daartoe tot garage ´Quick Service´. Quick Service beschikt over een eigen autospuiterij. Tijdens de
onderhandelingen over de totstandkoming van de overeenkomst met Quick Service ontspint zich de volgende
conversatie. ´Dus u kunt de auto nog voor volgende week woensdag overspuiten?´. ´Oh dat is helemaal geen
probleem meneer. We hebben het op dit moment niet zo druk, ziet u´.
De eigenaar van de garage vraagt € 3500 (incl. btw) voor het geheel overspuiten van de Mercedes in zijn originele
kleur. Verstegen zit met de vraagprijs een beetje in zijn maag. Hij vindt dat toch wel erg duur. Verstegen denkt even na
over het aanbod van de gara-gehouder. Dan zegt Verstegen: ´Is het niet mogelijk de auto zwart over te spuiten?´.
De garagehouder kijkt een beetje beduusd en antwoord dan: ´Ok meneer, dat is geen probleem.´ Verstegen
verlaat daarop opgewekt de garage.
, Een week later verlaat Verstegen − nog steeds in een goede stemming verkerend − zijn huis om zijn auto af te halen.
Als de eigenaar van de garage Verstegen ziet, zegt hij: ´Ah,meneer Verstegen daar bent u al. Hij is heel mooi
geworden. Wilt u mij volgen?´. Dan wijst de eigenaar van de garage de nieuw gespoten Mercedes van Verstegen aan.
Verstegen verstijft bij het zien van zijn Mercedes. De Mercedes is helemaal zwart overgespoten. ´Wat moet dit
betekenen? Waarom is ie niet wit gespoten?´, schreeuwt Verstegen. ´Hoezo, u wilde hem toch liever zwart
overgespoten hebben´, antwoordt de garagehouder vol verbazing. Verstegen weigert vervolgens de rekening van €
3500 te betalen.
Uit bovenstaand voorbeeld volgt dat er sprake is van een tussen Quick Service en Verstegen gerezen geschil. Het
geschil heeft betrekking op de uitleg van de inhoud van de tussen Quick Service en Verstegen tot stand gekomen
overeenkomst tot het overspuiten van de Mercedes van Verstegen. De vraag rijst hoe de zin: ´Is het niet mogelijk de
auto zwart over te spuiten?´ moet worden uitgelegd? De garagehouder zal stellen dat hij die zin heeft opgevat als een
keuze van Verstegen om de auto niet in de originele witte kleur, maar in zwart te willen laten overspuiten.
Verstegen zal aangeven dat hij met die zin heeft bedoeld te vragen of de rekening niet zonder btw kan worden
opgesteld, zodat de prijs van het overspuiten aanmerkelijk lager zou uitvallen.
Stel dat Quick Service het geschil ter beslechting voorlegt aan de rech-ter. Quick Service vordert betaling van de
rekening. Hoe moet de rechter dan beslissen? Aan de hand van welke norm(en) zal de rechter dit geschil inzake uitleg
van de overeenkomst beslechten?
Voor de uitleg van de zin: ´Is het niet mogelijk de auto zwart over te spuiten?´, zal de rechter de
Haviltex-formule toepassen, zoals door de Hoge Raad geformuleerd in het in 1981 gewezen
Haviltex-arrest (ECLI:NL:HR:1981:AG4158).
Hoewel de Hoge Raad in het Haviltex-arrest spreekt van ‘schriftelijke contracten’, kan
de formule ook worden toegepast op mondelinge overeenkomsten, voor zover
duidelijk wordt welke bewoordingen contractspartijen hebben gebezigd. In ons
voorbeeld gaan wij ervan uit dat de zin: ´Is het niet mogelijk de auto zwart over te
spuiten?´, daadwerkelijk door Verstegen is gezegd.
Waar komt de Haviltex-formule nu, gezien ons voorbeeld, op neer?
De uitspraak van de Hoge Raad kan, rekening houdend met ons voorbeeld, als volgt
worden herschreven (geanalyseerd):
1. De rechter mag een onduidelijk beding niet slechts zuiver taalkundig uitleggen.
Dat wil overigens niet zeggen dat een zuiver taalkundige uitleg niet zou mogen
worden toegepast.
De rechter mag een beding uiteraard grammaticaal uitleggen. Dat mag echter niet
de enige maatstaf zijn. Een taalkundige uitleg leidt in ons voorbeeld ook niet tot
een oplossing van het geschil. Het woord ´zwart´ heeft hier immers duidelijk een
dubbele betekenis.
2. De rechter dient vervolgens de zogenoemde ‘over en weer-formule’ uit de
Haviltex-formule toe te passen, daarbij dient hij de volgende sub-vragen te
onderzoeken:
a) welke zin mocht Quick Service in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs
toekennen aan de woorden: ´Is het niet mogelijk de auto zwart over te
spuiten?´
b) welke zin mocht Verstegen in de gegeven omstandigheden redelij-kerwijs
toekennen aan de woorden: ´Is het niet mogelijk de auto zwart over te
spuiten?´
c) wat mocht Quick Service in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs van
Verstegen verwachten als eerstgenoemde de woorden: ´Is het niet mogelijk de
auto zwart over te spuiten?´ van laatstgenoemde hoort?
d) wat mocht Verstegen in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs van Quick
Service verwachten als eerstgenoemde de woorden: ´Is het niet mogelijk de
auto zwart over te spuiten?´ jegens laatstgenoemde uitspreekt?
3. Bij het toepassen van de onder 2 weergegeven over en weer-formule kan mede
van belang zijn:
a) de maatschappelijke kringen waartoe Quick Service en Verstegen behoren
b) de mate van kennis van het recht die van Quick Service en Verste-gen kan
worden verwacht.
Gezien het feit dat de Haviltex-formule een zogenoemde ‘omstandighedentoets’ betreft, is het lastig
de uitspraak van de rechter te voorspellen. De toepassing van de Haviltex-formule is sterk
afhankelijk van de context waarin bepaalde woorden worden gebruikt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stukajay. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.